به گزارش روابط عمومی دانشگاه تهران به نقل از دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، دکتر جمیله علم‌الهدی رییس شورای سیاستگذاری کنگره بین‌المللی قرآن و علم، در این کنگره که امروز یکشنبه سی ام اردیبهشت در دانشگاه تهران برگزار شد، گفت: گرایش نیرومندی برای تبیین رویدادهای طبیعی کشف قوانین جاری و پیش‌بینی آینده وجود دارد که پشتوانه توسعه علم و فناوری بوده و هست. با این حال رقابت بر سر بهره‌برداری از طبیعت رفته رفته ماهیت تهدیدکننده علم و فناوری را آشکار ساخته و کوشش‌های بی‌شماری برای کاهش تهدیدهای زیست محیطی و بحران‌های اجتماعی برآمده از آن رقم خورده است.
رییس شورای سیاستگذاری کنگره بین‌المللی قرآن و علم ادامه داد: احیای ارزش‌های اخلاقی سال‌هاست که از مهمترین اهداف فعالیت‌های نظری اندیشمندان و سرلوحه چاره‌جویی بیشتر سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان قرار گرفته است. مطالعه گسترده‌ای درباره سنت‌ها، مناسک دینی و آموزه‌های مذهبی توسط اغلب دانشمندان حوزه علوم انسانی به منظور یافتن بهترین راه حل برای رواج اخلاق در جوامع متمدن امروزی وجود دارد. بر خلاف شتاب گرفتن فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی درباره دین و اخلاق، انواع بدرفتاری‌های اخلاقی از جمله انواع خشونت فساد بی‌قیدی، رفتارهایی پرخطر شده و سطوح متداولی از بی‌هویتی، بی‌معنایی، بی‌هدفی آفت انگیزه‌های تحصیلی و شغلی و انواع نارضایتی‌ها را پدید آورده است.
دبیر ستاد تعلیم و تربیت شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: نمونه بارز آن خودکشی است که به شکل‌های مختلف در میان مردم متمدن امروز و در کشورهای توسعه‌یافته و حتی در طبقات مرفه و خوشبخت در حال گسترش است. توسعه الگوی کنشگر عقلانی و بازتولید ماهیت متمایزکننده آنکه بر ویژگی محاسبه‌پذیری و جدا کردن هدف از وسیله متمرکز است، می‌تواند این شرایط را تا اندازه‌ای تبیین کند.
وی تاکید کرد: دور از نگاه تیزبین اندیشمندان، امروزه به روایتی از عقلانیت که در کسب‌وکار توسعه یافته است، اجازه داده می‌شود تا جوهره یا صورت کلی عقلانیت را تعریف یا به بیان بهتر تحدید کند. سه ایده مرکزی یعنی برابری ثروت با رفاه، عقلانیت هدف وسیله و مجموعه‌سازی، کنش‌ها به سیطره الگوی کنشگر عقلانی کمک می‌کند. در واقع آنچه به صورت پنهان در الگوی کنشگر توسعه یافته جهان‌بینی اخلاقی و مفروض‌های عجیبی است که توانسته مرزهای عقلانیت را جابه‌جا کند. بهره‌وری و اصول عقلانی بازگشت کننده به آن افزون بر اینکه رفتار عقلانی را از غیرعقلانی جدا ساخته است تفکیک موجودات عاقل از غیرعاقل را که از علایق فیلسوفان و انسان‌شناسان به شمار می‌رود توانسته است به قوه تحلیل سود و زیان و محاسبات مربوط به آن وابسته سازد.
رئیس شورای سیاستگذاری کنگره بین‌المللی قرآن و علم ادامه داد: توسعه توانمندی‌های بیشینه‌سازی، بهره‌وری افزون بر تبیین فلسفه فناوری و صورت‌بندی سیاست‌های تن‌آسایی همچنان کار بزرگ کشف معنا یا معنابخشی به جهان را نیز برعهده گرفته است. هویت‌بخشی به خلایق و مجموعه‌سازی و طبقه‌بندی موجودات به مشاهده‌پذیر/ مشاهده‌ناپذیر، پیش‌بینی‌پذیر/ پیش‌بینی‌ناپذیر و کنترل‌پذیر/ کنترل‌ناپذیر در واقع صورت‌بندی‌های گوناگونی هستند.
دکتر علم‌الهدی بیان کرد: از طبقه‌بندی پنهان مخلوقات عالم به مفید و مضر و این نوع طبقه‌بندی‌ها حاصل توسعه همین الگوی کنشگر عقلانی است. سیطره ابزارانگاری در جهان‌بینی و ملاحظه حقایق جهان هستی از زاویه فایده‌مندی با گسترش نگاه ابزاری به علم، عالم و معلم همراه شده و رفته رفته علم را از قله فضیلت‌های انسانی تا حد حرفه و پیشه‌ای در بازار کسب‌وکار پایین می‌کشاند؛ چه اینکه مشاهده طبیعت همچون بانک انرژی که با ایده تبدیل پیوسته و ابدی ماده و انرژی هماهنگ پیش می‌روند امروزه افزون بر طبیعت، جامعه نیز موضوع مهم علم و فناوری برای تقویت بهره‌وری است. وسوسه نیرومندی وجود دارد برای اینکه خانواده، والدین، دوستان، خویشاوندان، کارگزاران و شهروندان، همه و همه همچون بمب‌های انرژی تلقی شوند و از زاویه بهره‌وری مورد ارزیابی قرار می‌گیرند.
دبیر ستاد تعلیم و تربیت شورای عالی انقلاب فرهنگی تصریح داشت: هر چند این وسوسه‌های متعلق به الگوی کنشگر عقلانی توانسته برای اختراع انواع ماشین‌های تبدیل انرژی و مهارکننده، هیجان درس‌آموز باشد ولی عاطفه‌زدایی از عقلانیت، حتی عقلانیت صوری را نیز تهدید می‌کند و از این رو برای علم و فناوری خطرناک شده است. در واقع عاطفه‌زدایی در علم و عاطفه‌زدگی در زندگی، دو بردار معکوس و نیرومند حرکت شتابان و تمدنی ما هستند در حالی که سنت‌های عاطفه‌زدایی در روش‌شناسی علمی با دقت و وسواس زیاد در دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی دنبال می‌شود.
رییس شورای سیاستگذاری کنگره بین‌المللی قرآن و علم افزود: مردم در زندگی روزمره با فناوری‌هایی درگیرند که آنها را بیشتر در عواطف و احساسات غرق می‌سازد. آنها که بنا بر اسطوره‌های باستانی خود را تنها جانوران عاقل روی زمین می‌پندارند برای داوری و تصمیم‌گیری عقلانی در موقعیت‌های خطرناک زندگی نسبت به پیشینیان با دشواری‌های بیشتری روبه‌رو هستند وسوسه فناوری‌های پول‌ساز و خوشبختی‌آفرین، کنترل عواطف را از دست اراده بیرون برده و آزادی عقلانی را به صفر رسانده است.
دبیر ستاد تعلیم و تربیت شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان کرد: از این رو نواندیشی خلاقیت آزادگی و عدالت عقلانی به شعار تبدیل شده‌اند فوران احساسات هنگام داوری و تصمیم‌گیری و عمل به این دلیل دشوارتر شده است که عقلانیت بهره‌وری برای موقعیت‌های خطرناک زندگی از ظرفیت کافی و کفایت لازم برخوردار نیست. محاسبه سود و زیان با ملاک پول همیشه و همه جا ممکن نیست؛ چه اینکه جمع جبری سودها و زیان‌ها در هر زمان معین برای همه کنشگران عاقل یکسان نیست.
دکتر علم‌الهدی گفت: با وجود این، هنوز راه به طور کامل بسته نیست. قرآن کریم کتاب هدایت رب العالمین در میان ما حضور دارد. تنها و تنها اگر اندکی درنگ کنیم و دور از هیاهوی خودساخته و توهمات گویندگان مُخْتَالٍ فَخُور» به ندای دلنواز قرآن گوش فرا دهیم، درمی‌یابیم که این کتاب بلندمرتبه که دربردارنده گفتار و کردار پیامبران بزرگ الهی است عقلانیت واقعی فراگیر و چندسطحی را تبیین می‌کند. او خرد جهانی را با تعبیر تسبیح همگانی گوشزد می‌فرماید و عقلانیت را به ایمان و عمل صالح گره می‌زند. قرآن که نظام‌مندی عالم را به ربوبیت رب العالمین متصل می‌سازد در واقع برتر از جهان‌بینی متمرکز بر صنع و ساختن به نوع خاصی از جهان‌بینی توجه می‌دهد که بر صفت ربوبیت یعنی مربیگری حق تعالی متمرکز است.
رییس شورای سیاستگذاری کنگره بین‌المللی قرآن و علم ادامه داد: عالمی که تربیت شده این مربی ملکوتی است نه نمایشگاه عرضه محصولات طبیعی است نه سفره‌ای رنگارنگ؛ حتی این چنین جهانی یک کتابخانه نیست بلکه درواقع دانشگاه یا مدرسه‌ای بزرگ، پیشرفته و متحول است که بی‌شمار آموزگاران طبیعی و انسانی دارد. «سَنُرِیهِمْ آیَاتِنَا فِی الْآفَاقِ وَفِی اَنْفُسِهِمْ حَتَّی یَتَبَیَّنَ اَنَّهُ الْحَقُّ اَوَلَمْ یَکْفِ بِرَبِّکَ اَنَّهُ عَلَی کُلّ شَیْءٍ شَهِیدٌ (فصلت: ۵۳).
وی اضافه کرد: قرآن همچنین ما را به پیوستن به حرکتی جهانی و استعلای همگانی ترغیب می‌کند که بر عقلانیت و تفکر در طبیعت و رویدادهای آن متمرکز است. اَفَلَا یَنْظُرُونَ اِلَی الْاِبِلِ کَیْفَ خُلِقَتْ وَاِلَی السَّمَاءِ کَیْفَ رُفِعَتْ الْجِبَالِ کَیْفَ نُصِبَتْ وَاِلَی الْاَرْضِ کَیْفَ سُطِحَتْ» (غاشیه: ۲۰۰۱۷).، قرآن نخست واژه دوپهلوی تسبیح را که هم مفید معنای عبادت است و هم مفید معنای حرکت به همه موجودات نسبت می‌دهد و آنها را در حال تسبیح معرفی می‌کند: «تُسَبِّحُ لَهُ السَّمَاوَاتُ السَّبْعُ وَالْاَرْضُ وَمَنْ فِیهِنَّ وَاِنْ مِنْ شَیْءٍ اِلَّا یُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَلَکِنْ لَا تَفْقَهُونَ تَسْبِیحَهُمْ اِنَّهُ کَانَ حَلِیمًا غَفُورًا» (اسرا: ۴۴؛ سپس ما تازه واردان را در این مرحله از آفرینش دعوت می‌کند تا به این حرکت جهانی پیوسته و درک و تنزیه و تحمید حقیقت یگانه و بنیادین عالم را که خاستگاه همه چیز است و صورت‌های گوناگون هستی را با امر «کن» پدید می‌آورد، تجربه کنیم. مشاهده صورت‌های گوناگون حقیقت و رسیدن به مقام «شهادت» و حتی دستیابی به مقام «لقاء»، غایت عقلانیت در نگاه قرآن کریم است.