به گزارش روابط‌عمومی دانشگاه تهران، دکتر محمود نیلی احمدآبادی، رئیس دانشگاه تهران و رئیس شورای سیاست‌گذاری کنگره با بیان اینکه برای ما بسیار مایه خشنودی است که میزبان این کنگره ارزشمند علمی هستیم، گفت: «کنفرانس‌ها موضوعات متعددی را دنبال می‌کنند و محل مناسبی برای ایجاد شبکه‌های علمی هستند و امروز موفقیت‌های بزرگ در دنیا با تعامل بین دانشمندان و به اشتراک گذاشتن یافته‌های علمی به‌دست می‌آید».

رئیس دانشگاه تهران با اشاره به سه محور اصلی برنامه پنج ساله دانشگاه به موضوع بین‌المللی‌سازی و مسئولیت اجتماعی پرداخت و گفت: «بین‌المللی‌سازی یکی از دلایلی است که امروز دانشگاه تهران را میزبان این کنگره ارزشمند کرده است».

دکتر نیلی احمدآبادی با تصریح اینکه علم مرز نمی‌شناسد و توسعه علم منوط به گردش علم، محققین و دانشمندان در کشورهای مختلف و مستقل از مرزهای جغرافیایی است، افزود: «اگر چه پیاده‌سازی و توسعه علم در هر کشوری با نیازهای آن صورت می‌گیرد، اما با ایجاد شبکه‌های بین‌المللی این توسعه بیشتر خواهد شد. بین‌المللی‌سازی دغدغه همه دانشگاه‌های دنیاست وخوشبختانه دانشگاه تهران در این زمینه پیشرفت‌های بسیار چشمگیری داشته است».

رئیس شورای سیاست‌گذاری کنگره بین‌المللی توسعه و تعالی علوم بر پایه عقلانیت وحیانی در ادامه با تاکید بر مسئولیت اجتماعی به‌عنوان یکی دیگر از محورهای برنامه دانشگاه تهران، میزان تاثیر دانشگاه در جامعه را یک موضوع بسیار مهم توصیف کرد و گفت: «اگر می‌خواهیم سرمایه‌گذاری در حوزه آموزش عالی توسعه پیدا کند، طبیعتاً باید به تاثیر دانشگاه در جامعه بیش از گذشته پرداخته شود».

وی با عنوان اینکه توسعه علوم انسانی و اجتماعی یکی از برنامه‌های مهم دانشگاه تهران است، خاطر نشان کرد: «برگزاری این کنگره با توجه به نگاهی که دانشگاه تهران به علوم انسانی و اجتماعی دارد، بسیار مهم است. تفکر ما بر این است که پایه تغییر و تحول در جوامع از این دو علم شروع می‌شود. حتی توسعه صنعت و تکنولوژی هم از تغییر نگرش فلسفه زندگی و نگاه جامعه به اطراف خود آغاز شده است».

دکتر نیلی احمدآبادی با یادآوری اینکه دانشگاه تهران از نظر علوم انسانی و اجتماعی بزرگ‌ترین دانشگا‌ه ایران است، افزود: «این سرمایه بزرگ باید بیش از گذشته در خدمت جامعه قرار گیرد. ما در حوزه علوم تجربی در صحنه بین‌المللی جایگاه بسیارمطلوبی داریم، ولی در حوزه علوم انسانی و اجتماعی از این سرمایه به خوبی بهره نگرفته‌ایم و برگزاری این کنگره گامی در جهت تحقق این امر است».

به گفته رئیس دانشگاه تهران تاریخ پر افتخار ایران گفته‌های زیادی دارد، دانشمندان امروز حرف‌های زیادی برای گفتن دارند و آنها به شرط اشتراک و به نقد گذاشتن می‌توانند زمینه‌های توسعه را فراهم آورند و این کنگره از جهات مختلف می‌تواند سیاست‌‌ها و برنامه‌های دانشگاه تهران را دنبال کند.

وی در پاسخ به اینکه چرا باید به موضوع علم بیش از گذشته بپردازیم، گفت: «در گفتمان امروزی جهان، علم را به‌عنوان یک واقعیت بدیهی که بدون آن توسعه امکان ندارد مطرح می‌کنند. اما نکته مهم عمق علم و به‌‌کارگیری آن است. ما در حوزه علوم تجربی، پایه و طبیعی خیلی با دنیا اختلاف دیدگاه نداریم، البته ممکن است در مورد به‌کارگیری علم، اخلاق علمی و شرایط عالمان اختلاف ودیدگاه‌های متفاوت حاصل آید، اما در خود موضوع علم کمتر اختلاف ایجاد می‌شود. دانشمندان در این حوزه‌ها به‌خوبی شبکه‌های خود را شکل می‌دهند».

رئیس شورای سیاست‌گذاری کنگره در پایان سخنان خود افزود: «اما در حوزه‌های علوم انسانی و اجتماعی مسئله بسیار پیچیده است و چون این علوم برپایه نظریه شکل می‌گیرند و نمی‌توان آنها را مستقل از جهان‌بینی دید، طبیعتاً دیدگاه‌های علمی در این حوزه می‌تواند محل بحث و بررسی قرار گیرد و یکی از را‌ه‌کارها در این زمینه ایجاد گفتمان بین دانشمندان مختلف در حوزه علوم انسانی و اجتماعی است و خوشحالیم که این کنگره توانسته زمینه چنین گفت‌وگویی را بین صاحب‌نظران فراهم آورد».

دکتر محمد علی عبدالهی، دبیر علمی کنگره در ابتدای این همایش با بیان اینکه ما انسان‌ها در مقام عقل و نظر عقل را به‌کار می‌گیریم، گفت: «اگر بخواهیم معیارها، الگوها و منابع صحیح از عقلانیت را فهرست و در باب آن تامل کنیم، دشواری‌هایی مشخص و یک سلسله پرسش‌هایی مطرح خواهد شد، که کدام معیارها برای عقلانیت صحیح است».

وی افزود: «پرسش‌های مهمی مطرح می‌شود که باید پاسخ داده شود و دانشگاه تهران به‌عنوان مهم‌ترین دانشگاه ایران تصمیم گرفت، تا در این زمینه موضوع عقلانیت را به‌صورت بین‌المللی به‌بحث بگذارد. در میان اندیشمندان مسلمان علامه جوادی آملی جزء نادر اشخاصی هستند که به این موضوع پرداخته‌اند و از خود آثار گرانبهایی را با این موضوعیت به جای گذاشته‌اند».

دکتر عبدالهی در ادامه گزارشی از روند برگزاری کنگره ارائه داد و خاطر نشان کرد: «این کنگره دو هدف مهم را دنبال می‌کند، یکی پاسخگویی به پرسش‌های اساسی که بشر امروز در مورد عقلانیت پیش روی دارد و دیگری معرفی علامه جوادی آملی به‌عنوان یک نظریه‌پرداز مهم و برجسته به دنیا و جهان اسلام است».

دبیر علمی کنگره با اشاره به اینکه یکسری فعالیت‌های علمی در کنگره صورت گرفته است، گفت: «پس از اعلام فراخوان از سوی دبیرخانه کنگره بیش از ۱۱۵ مقاله علمی قابل داوری به این دبیرخانه ارائه شد. البته این به جز مقالاتی است که به مرحله داوری نرسیده‌اند».

به گفته وی ۶۰ مقاله به تشخیص داوران قابلیت چاپ در مجموعه مقالات کنگره را دارند و حدود ۲۸ مقاله در چهار نشست علمی و تخصصی ارائه خواهند شد.

دکتر عبدالهی با عنوان اینکه یک کار علمی مهم در کنگره انجام گرفته است، از تهیه کتاب جامعی به‌عنوان منظومه فکری علامه جوادی آملی که مجموعه‌ای از مقالات شاگردان تراز اول ایشان و در باب آراء و افکار علامه است و به دو زبان انگلیسی و عربی ترجمه خواهد شد، خبر داد.

دبیر علمی کنگره تصریح کرد: «در این کنگره ۴۵ میهمان از جهان اسلام و حدود ۹ میهمان از کشورهای اروپایی شرکت کرده‌اند و ما قبل از برگزاری این کنگره پنج پیش‌نشست در دانشگاه‌های مختلف برگزار کرده‌ایم».

در بخش دیگری از این کنگره حجت الاسلام والمسلمین مرتضی جوادی آملی به ایراد سخنرانی پرداخت و ضمن تشکر و قدردانی از برگزار گنندگان گفت: «عقلانیت وحیانی یک سامانه معرفتی است، که بر اساس این سامانه معرفتی علم، دانش و دین شکل می‌گیرد و توسعه و تعالی پیدا می‌کند».

وی افزود: «تردیدی نیست که امروز نقش علم، دانش و فناوری در عرصه حیات انسانی تعیین کننده است. اما آن سامانه‌ای که علم را می‌سازد باید با تعریف و توصیف روشنی حرکت کند. نقل بدون عقل می‌تواند یک فضای نامناسب اجتماعی را ایجاد کند. اگر انحراف‌هایی امروز به‌ویژه در جوامع دینی و اسلامی شکل گرفته، مرهون حرکت براساس سامانه معرفتی نقل بدون برخورداری از عقلانیت وحیانی است».

حجت‌الاسلام والمسلمین جوادی آملی در ادامه خاطر نشان کرد: «نظریه عقلانیت وحیانی عبارت از یک سامانه معرفتی است که بر اساس آن هم علوم دینی و حوزوی و هم علوم دانشگاهی و هر آنچه که برای بشر به‌عنوان علم شناخته شده از آن ساحت تولید می‌شود. عقلانیت وحیانی می‌تواند برای جامعه بشری در حوزه‌های مختلف نتایجی را به همراه آورد».

در ادامه، دکتر غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، برگزاری چنین کنگره‌ای که حول محور اندیشه‌های علامه جوادی آملی صورت می‌گیرد را مبارک توصیف کرد و گفت: «در باب ضرورت این بحث، کشورهای اسلامی نزدیک به دو قرن است که با تمدن کشورهای غربی مواجه شده‌اند و در این دو قرن یکی از مسائل مطرح شده برای متفکران اسلامی نزاع علم و دین بوده است».

وی افزود: «این فکر مطرح بوده و هست که با رشد علم و گسترش آن میدان دین تنگ شده و این گونه بیان می‌شود که دین مربوط به دورانی است که علم بشر رشد نکرده است. در راستای چنین تصوری با رشد علم این نزاع افزون‌تر شده و البته حل این مسئله خدمت بزرگی به دین است».

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی تصریح کرد: «بدون علم نمی‌توان کشورها را اداره کرد. دنیایی که از جنگ و خونریزی خالی نیست و ریشه همه این مسائل به تمدن غرب بر می‌گردد و منشا آن در همان جایی است که علم را کافی دانسته‌اند و دین را کنار زده‌اند. پس حل مسئله علم و دین، هم نیاز کشورهای اسلامی و هم جهان است».

دکتر حداد عادل در ادامه با اشاره به کتاب علامه جوادی آملی با موضوع «منزلت عقل در هندسه معرفت دینی» به تببین و تشریح اندیشه‌های علامه جوادی آملی با استناد به آن کتاب پرداختند.

در این کنگره، آیت‌الله سید مصطفی محقق داماد نیز به تشریح عقلانیت وحیانی از منظر تاریخی و نگاه فلاسفه اسلام با تاکید بر اندیشه‌های ملاصدرا پرداخت.

حجت الاسلام و المسلمین دکتر پارسانیا از شاگردان علامه جوادی آملی سخنران پایانی بود و در بخش دیگر این کنگره پیام تصویری علامه جوادی آملی ارائه شد، که ایشان ضمن قدردانی از برگزارکنندگان کنگره به تشریح و تبیین موضوع عقلانیت وحیانی پرداختند.

رونمایی از جلد‌های ۱۷ تا ۲۰ کتاب «رحیق مختوم» به نگارش علامه جوادی آملی و برگزاری نشست‌های تخصصی بخش پایانی اولین روز کنگره توسعه و تعالی علوم بر پایه عقلانیت وحیانی بود.

اختتامه کنگره توسعه و تعالی علوم بر پایه عقلانیت وحیانی ۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۷، در پردیس فارابی دانشگاه تهران (قم) برگزار خواهد شد.