مصرف مکمل ها و ویتامین ها در کشور ما به شدت در حال افزایش است. افراد ممکن است برای بهبود سلامت خود، جبران کمبود تغذیه ای یا درمان یک بیماری خاص از مکمل ها استفاده کنند. البته که در درجه اول پیشنهاد می‌شود که غذاهای غنی از ویتامین به اندازه کافی مصرف شود تا وضعیت تغذیه‌ای فرد در حد نرمال باشد. در درجات بعدی، برای شناسایی کمبودهای خاص و ارائه توصیه های مناسب، انجام ارزیابی های تغذیه ای و آزمایشات ضروری است. در افراد مبتلا به دیابت نیز مصرف بعضی ویتامین ها یا مواد معدنی در صورتی که فرد دچار کمبود آنها باشد، مفید است. در اینجا به برخی از ویتامین ها و ریز مغذی های مهم برای بیماران دیابتی اشاره می کنیم:
ویتامین D: با توجه به اینکه کمبود سطح ویتامین دی با ابتلا به دیابت رابطه مستقیم دارد و هم چنین سطوح ویتامین دی در افراد مبتلا به دیابت پایین تر است، لذا توصیه می شود مبتلایان به دیابت در صورت تائید کمبود حتما ویتامین دی استفاده کنند.
ویتامین C: ویتامین سی ممکن است سبب افزایش حساسیت سلول ها به انسولین می شود. به همین دلیل دریافت رژیم کافی از ویتامین ث تحت نظر متخصص تغذیه توصیه می شود. در صورتی که نیاز به مصرف قرص های جوشان در افراد دیابتی باشد حتما باید به این نکته توجه شود که محصول فاقد قند تهیه شود.
کروم: کروم نیز ممکن است باعث افزایش حساسیت سلول های بدن به انسولین شود و همچنین ممکن است سبب کاهش میل به خوردن شیرینی گردد. توصیه حتما رژیم غذایی حاوی کروم مورد استفاده قرار گیرد و از مکمل های بدون توصیه پزشک خودداری شود.
منیزیم: افزایش قند خون می تواند سبب کاهش سطح منیزیم بدن شود. بنابراین مصرف رژیم غذایی با  میزان منیزیم کافی نیز در افراد مبتلا به دیابت می تواند اثر خوبی بر قند و چربی خون فرد داشته باشد.
اسید های چرب امگا ۳ (روغن ماهی): مصرف رژیم های غذایی حاوی امگا تری به واسطه داشتن اثرات مفید ضد التهابی، می تواند سبب بهبود اثرات انسولین در بدن شود و در افراد دیابتی سبب کاهش عوارض ناشی از قند خون بالا می شود. در صورت عدم مصرف کافی این اسید چرب می توان تحت نظر پزشک معالج یا متخصص تغذیه از این مکمل استفاده کرد.
روی (زینک): زینک نیز از جمله مواد معدنی است که به کنترل بهتر قند خون در بدن کمک می کند. از طرفی چون برای ترمیم زخم های پوستی هم مفید است، می تواند در زخم های ناشی از دیابت اثرات مفیدی داشته باشد.
بنابراین با توجه به اثرات خوب ویتامین ها و مواد معدنی در کنترل بهتر قند خون در افراد مبتلا به دیابت، توصیه می شود تحت نظر پزشک معالج یا متخصص تغذیه از مولتی ویتامین هایی استفاده شود که حاوی این مواد باشد. نکته مهم در مورد مصرف مولتی ویتامین ها در افراد مبتلا به دیابت این است که از مولتی ویتامین های مخصوص افراد دیابتی استفاده شود که هم دارای ریز مغذی ها و ویتامین های مفید در کنترل قند خون را دارا هستند و هم فاقد قند می باشند.
بعضی از قرص های مولتی ویتامین برای افراد دیابتی حاوی ترکیبات آنتی اکسیدانی دیگر (مانند لوتئین و پلی فنول های انگور، آلفا لیپوئیک اسید، ال کارنیتین و کیوتن) نیز هستند که این ترکیبات باعث افزایش کیفیت و اثربخشی این مکمل ها خواهد شد. ترکیبات گیاهی مانند عصاره شنبلیله نیز در کاهش قند خون موثر است که ممکن است به مکمل ها افزوده شود. بنابراین، راه شناخت بهترین مولتی ویتامین برای دیابتی ها از طریق مشورت با پزشک و داروساز و توجه به محتویات و برچسب محصولات است.
مکمل های حاوی سیر (مانند گارلت، گارلیک، گارسین، آلیوم) می تواند قند خون را پایین بیاورد و از این جهت می تواند برای بیماران دیابتی مفید باشد اما باید توجه شود که مصرف مکمل های حاوی سیر همزمان با داروهای کاهنده قند خون در افراد دیابتی باعث کاهش شدید و ناگهانی قند خون می شود که خطرناک است.
هم چنین مصرف همزمان مکمل های حاوی زردچوبه (مانند کورکومین و کورکومکس) همزمان با داروهای کاهنده قند خون یا رقیق کننده خون باید با احتیاط باشد چون زردچوبه نیز میتواند سبب کاهش قند خون شود.
در صورت نیاز به مصرف غضروف ساز نیز بهتر است از فراورده های گیاهی غضروف ساز مثل آووکادو و سویا (با نام پیاسکلیدین) استفاده شود.
بنابراین با توجه به لزوم کنترل دقیق قند خون در افراد دیابتی، مصرف مکمل ها و مولتی ویتامین ها حتما باید با مشورت پزشک، متخصص تغذیه و یا داروساز انجام گیرد.

د کتر سحر فنودی استادیار فارماکولوژی

معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی نیشابور