غده تیروئید به دلیل تاثیرات متفاوت در بدن از دوران جنینی تا بزرگسالی یکی از مهمترین غدد بدن می باشد، که قبل از تولد وظیفه تبدیل سلول های بنیادی به اعضای بدن و در بزرگسالی تنظیم سوخت و ساز و ترمیم سلول ها را به عهده دارد.
عملکرد درست بسیاری از فعالیت های بدنی به دلیل ترشح هورمون های غده تیروئید است، و زمانی که ترشح این هورمون ها مختل شود فرد به بیماری کم کاری یا پرکاری تیروئید مبتلا می شود.
این بیماری با روش های درمانی مختلف قابل درمان است. یکی از مناسب ترین روش ها در کنار مصرف داروهای تجویز پزشک ، داشتن تغذیه سالم و سرشار از ویتامین ها است.
کم‌کاری تیروئید زمانی رخ می دهد که غده تیروئید قادر به تولید میزان کافی هورمون‌ های تیروئیدی نیست. اگر کم‌ کاری تیروئید درمان نشود اغلب شدت بیشتری می‌گیرد.احتمال ابتلاء به کم کاری تیروئید در زنان باردار ، افراد بالای ۶۰ سال و افرادی که سابقه‌ی بیماری‌های تیروئیدی در خانواده دارند افزایش می یابد.
افراد مبتلا به کم کاری تیروئید به علت متابولیسم آهسته تر دچار اضافه وزن می شوند.
برخی از علائم کم کاری تیروئید مانند:۱-افزایش وزن۲-ریزش مو۳-احساس سرما۴- افسردگی۵- ضعف عضلانی است.
تیروئید پرکار یکی از بیماری‌های غده تیروئید است که در آن میزان تولید و ترشح هورمون توسط غده‌ی تیروئید بیشتر از حدی است که بدن به آن نیاز دارد.تیروئید پرکار می‌تواند تمامی سیستم‌های بدن را تحت تاثیر قرار دهد. پرکاری تیروئید متابولیسم یا واکنش‌های سوخت‌وساز بدن را افزایش داده و سرعت آن را بالاتر می‌ برد. هنگام افزایش سرعت واکنش‌های سوخت‌وساز بدن، ضربان قلب تندتر می شود. همچنین ممکن است فرد دچار اضطراب و استرس شود.احتمال ابتلاء به پرکاری تیروئید در افراد زیر بیشتر است؛ - سابقه‌ی بیماری‌های تیروئیدی در خانواده‌ی خود دارند.- سابقه‌ی بیماری‌ کم خونی (آنمی) دارند.- سابقه بیماری دیابت نوع ۱ دارند.
در افراد مبتلا به پر کاری تیروئید توصیه به رژیم غذایی حاوی میزان کمتری از ید در بازه های زمانی مشخص شده می شود در غیر این صورت با دریافت میزان ید بیشتر توسط غده تیروئید علائم پرکاری تیروئید تشدید می یابد.
برخی از علائم پرکاری تیروئید مانند:۱- کاهش وزن ۲- تپش قلب و ضربان قلب تند۳-عدم تحمل گرما به طور غیر عادی ۴-اضطراب ۵-افزایش تعریق
کم کاری و پر کاری تیروئید ، از بیماری هایی است که با مصرف ماهی ها، به دلیل وجود امگا ۳، ید، روی، سلنیوم و دیگر ویتامین ها روند درمان ، سریع تر طی خواهد شد.به طور کل آبزیان به دلیل وجود ویتامین هایA,C,B,E در عملکرد غده تیروئید بدن انسان ،موثر هستند.
امگا ۳موجود در ماهی ها علاوه بر خواص ضد التهابی تاثیر زیادی در جذب ید و بهبود علائم کم کاری تیروئید دارد.مصرف آبزیان به ویژه ماهی ها به دلیل وجود ید در بدن آنها در افراد دچار کم کاری تیروئید به منظور تولید هورمون های تیروئید توصیه می شود.هنگام مصرف ماهی، ید موجود در آن در غده ی تیروئید انسان وارد شده و منجر به جلوگیری از بیماری گواتر می شود.
روی، یکی دیگر از مواد معدنی مورد نیاز تولید هورمون های تیروئید است، اغلب کم کاری تیروئید به دلیل میزان پایین روی در بدن است.
سلنیوم یک مواد معدنی با خاصیت آنتی اکسیدانی است، که وظیفه محافظت از غده تیروئید در برابر رادیکال های آزاد را به عهده دارد. سلنیوم در حبوبات، تخم مرغ و ماهی ها موجود است.

دکتر سیدمصطفی عربی

عضو هیئت علمی و متخصص تغذیه دانشگاه علوم پزشکی نیشابور