روابط عمومی بیمارستان فارابی: دکتر محمد طاهر رجبی، معاون پژوهشی جوان بیمارستان فارابی را با پیگیری زیادو بعد از پایان کلاس درسش ملاقات کردیم تا نظرش را در مورد جایگاه سمینار فارابی بپرسیم، اما دغدغه همیشگی او در مورد تغییر روند پژوهش و تلاش برای تبدیل ایده به محصول گفتگو را به مسیری دیگر کشاند. ماحصل این گفتگو را در پی می خوانید.
نظرتان در مورد کیفیت و جایگاه سمینار سالیانه فارابی چیست؟
-  خب این سمینار بزرگترین تجمع چشم پزشکی کشور بعد از کنگره سراسری اذرماه است که با شرکت جمعیت کثیری از چشم پزشکان کشور برگزار می شود و از لحاظ بار علمی و اموزشی و بار پژوهشی جایگاه خیلی خوبی در کشور و منطقه دارد.
از نظر کیفیت نیز در مقایسه با برنامه های بین المللی که در ان شرکت کرده ام، خوشبختانه نه تنها هیچ کمبودی نسبت به انها ندارد حتی به اعتراف بسیاری از همکارانی که از خارج کشور در سمینار مهمان می شوند از خیلی لحاظ  نسبت به کشورهای دیگر بار علمی بیشتری دارد.
به حضور چشم پزشکان خارج از کشور در سمینار اشاره کردید، حضور این افراد چه مزایایی دارد؟
- حضور پزشکان شاغل در خارج از کشور در سمینار ها و کنگره ها از طرفی فرصت مناسبی برای تبادل دانش و تجربیات ان ها با پزشکان داخلی و ارتقای سطح علمی سمینار فراهم می کند و از طرف دیگر  موجب اشنایی انان با پیشرفت های کشور و تغییر دیدگاه انان نسبت به شرایط ایران شود. به طوزی که در زمان بازگشت برداشت و تصورشان کاملا تغییر می یابد.
دانش چشم پزشکی ایران در چه سطحی است؟
-  در حال حاضر به همت اساتید پیشکسوت، از نظر علمی، سطح رشته چشم پزشکی ایران از بسیاری از کشور های اروپایی به لحاظ تعداد، تنوع و کیفیت اعمال بالاتر وبه جرات قابل مقایسه با کشور امریکا است. اما از نظر تکنولوژی متاسفانه عقب هستیم. در حال حاضر در چشم پزشکی کاملا به خارج از کشور وابسته ایم. نزدیک به ۹۵ درصد از وسایل و تجهیزاتی که در چشم پزشکی استفاده می شود از وسایل مصرفی مانند لنز و ژل گرفته تا تجهیزات پیشرفته ای مثل میکروسکوپ و اسلیت همه وارداتی هستند.
علت این عقب ماندگی چیست؟
-ما برای تولید محصول داخلی از لحاظ دانش نظری و فنی کمبودی نداریم ، بسیاری از همکاران ما ایده ها و طرح های خوبی دارند ولی یا اصلا شروع نمی شوند و یا در صورت شروع به نتیجه نمی رسند.
چند دلیل وجود دارد. مشغله زیاد همکاران و فرایند های پیچیده اداری و بوروکراسی حاکم یکی از این دلایل است.
مشکل دیگر بار مالی بالا و عدم وجود سرمایه گذاری مناسب برای تولید محصول است.
دیگری مربوط به احاطه شرکت های وارد کننده تجهیزات بر بازار مصرف داخلی است. این شرکت ها اصلا به جنس تولید داخل میدان نمی دهند.
بخشی از مشکلات تولید مربوط به فرهنگ حاکم بر جامعه در ترجیح جنس خارجی است . همانطور که می دانید در حال حاضر بسیاری از لنز های ایرانی داخل بازار اسمبل هستند یعنی در خارج تولید و در داخل بسته بندی می شود. ولی مصرف کننده حاضر به خریداری ان نیست و همان لنز را با بسته بندی خارجی و با قیمتی تا سه برابر بالاتر تهیه می کند.
مسئله دیگر هم عدم حمایت خود چشم پزشکان از محصول داخلی است. این ها برخی از دلایل عقب ماندگی ما در زمیه تکنولوژی است. که اگر حل نشوند، اگر ایده ها کماکان عقیم بماند و به هم کمک نکنیم، اگر به فکر تولید و رشد تکنولوژیک کشور نباشیم، قطعا این عقب ماندگی ادامه خواهد یافت.
راه حل پیشنهادی شما چیست؟
-باید مشکلاتی که در زمینه پژوهش و تکنولوژی داریم و برخی را اشاره کردم را حل نموده و شرایط را برای فعالیت های پژوهشی همکارانمان، به ویژه پژوهش های روزامدی که قابلیت اجرایی شدن و تبدیل به محصول را داشته باشند، فراهم کنیم، اگر همکاران همت کنند و این طرح ها تامین اعتبار شوند، در زمینه تکنولوژی هم حرف زیادی برای گفتن خواهیم داشت .
باید با جذب سرمایه گذاری داخلی، ایده ها را به تولید برسانیم،این کار هم بازدهی بالایی خواهد داشت و هم کمک شایانی به اقتصاد ملی می کند.
شرکت های فعال در زمینه تجهیزات پزشکی اگر بر روی محصولات قابل تولید در داخل سرمایه گذاری کرده و برنامه های حمایتی داشته باشند، خیلی از این محصولات برگشت سرمایه بسیار خوبی خواهد داشت. به طور مثال سالی دومیلیون جراحی کاتاراکت در ایران انجام می شود که لوازمی مانند لنز، چاقو و دستکش در ان مصرف می شود، مصرفی برای این سه قلم  مصرفی را حساب کنید تا ببینید هرسال چه سرمایه ارزی از کشور خارج می شود، در حالیکه اگر این وسایل تولید داخلی داشته باشند هم به اقتصاد کشور کمک خواهد شد، هم درامد زائی و کارافرینی خواهد داشت هم به نفع بیمار است.
راه حل دیگر استفاده از تجربه خبرگان و صاحب نظران هر رشته و همچنین ایده ها و نواوری های جوانان برای کمک به رشد اقتصادی کشور است. برای رشد اقتصادی باید زمینه را برای جوانان مهیا کنیم. این جوان ها هستند که می توانند باعث تغییر و رشد کشور شوند. خوشبختانه در چند سال اخیر روحیه جونگرایی را بیشتر شاهد هستیم
راه حل دیگر حمایت همه جانبه از تولید داخلی است. در حوزه چشم پزشکی که بنده اطلاع دارم،  ایده های زیادی هست ولی متاسفانه به علت عدم حمایت داخلی شاهد خروج ان ها از کشور هستیم. همان ایده در کشوری دیگر تبدیل به محصول شده وبا چندین برابر قیمت به داخل وارد می شود.
این حمایت باید در درجه اول از طرف دولت و دانشگاه ها باشد و در مرنبه بعد از جانب بخش خصوصی ( گرچه ارجحیت من مداخله بخش خصوصی است) تا روند رشد تکنولوژیک شکل بگیرد. بخش دیگری از حمایت هم مربوط به چشم پزشکان است تا با تغییر فرهنگ عمومی مصرف تولیدات داخل بالا رود.
چرا مداخله بخش خصوصی را ترجیح می دهید؟
-متاسفانه هرکاری به شرکت های دولتی سپرده شود، عقیم می ماند . این مختص ایران هم نیست ، در همه جای دنیا اینگونه است. اگرمایکروسافتی که دنیا را متحول کرده است یک شرکت دولتی بود، الان دنیای کامپیوتر در تکنولوژی سی سال قبل مانده بود. دلیلش هم فرایند های پیچیده اداری و بوروکراسی حاکم بر شرکت های دولتی است. پس اگر انتظار پیشرفت داریم باید با خصوصی سازی به رشد  اقتصادی کمک کنیم.
موضوع سمینار، چالش های چشم پزشکی است.ایا این مسایل را به عنوان چالش در سمینار مطرح می کنید؟
-متاسفانه سمینارها و کنگره های ما  این رویکرد را ندارند. چون ارتباط و همکاری دانشگاه و صنعت ضعیف است. ببینید سمینار فارابی، سمینار یک مرکزدانشگاهی است ولی از صاحبان شرکت ها و کارگاه های دعوت نمی کنیم. جایی در سمینار دیده نشده تا مهندسین در کنار اعضای هیئت علمی و پزشکان کنار هم بنشینند و بر روی یک ایده و تولید محصول همفکری کنند و با تجمیع ارا به نتیجه مشخصی برسند. البته این موضع مختص سمینار سالیانه فارابی نیست قریب به اتفاق سمینار ها و کنگره های علمی ما این وضع را دارند.
برای سال های بعد نمی خواهید پیشنهاد این موضوع را بدهید؟
-تنها پیشنهاد کافی نیست. به دفعات پیشنهاد داده ایم و شرکت های مختلفی را هم دعوت کردیم تا به فرض در زمینه تولید لنز، چاقو و ... با هم همکاری داشته باشیم . ولی متاسفانه  مسائل حاشیه ای اذیت می کند.
چه مسائلی؟
همان مسائلی که  به عنوان موانع  قبلا برشمردم.  عدم حمایت لازم اولا دولت و وزارتخانه، عدم حمایت جامعه چشم پزشکی از تولید داخلی، شرکت های وارد کننده مجال مصرف داخلی را نمی دهند چون سود واردات خیلی بیشتر از تولید است. وجود محصولات ارزان قیمت خارجی که مصرف کننده را با وجود کیفیت پایین تر به سمت خود می کشاند.
صحبت اخر؟
-ما ملت پرمصرف و اسراف کاری هستیم، از اب و انرژی گرفته تا معادن و تجهیزات. با این روند که در حال خالی کردن ذخایر مان هستیم، در اینده ای نه چندان دور چیزی برای ایندگان به جا نخواهیم گذاشت.الان زمانی است که باید از سرمایه هایمان درست استفاده کنیم تا زیر ساخت های تکنولوژیک مان روند رو به رشدی پیدا کند وگرنه در پنجاه سال اینده با تمام شدن ذخایر نفتی، اقتصادی کاملا وابسته به خارج خواهیم داشت.
گفتگو و ویرایش: امیدوار