به مناسبت روز جهانی اهدای خون؛ اهدای زندگی، جریانی سرخ دارد
۲۴خرداد برابر با ۱۴ ژوئن، به منظور قدردانی از اهدا کنندگان خون و آگاهی بخشی به مردم درباره اثرات مثبت این کار، از سوی سازمان بهداشت جهانی، جامعه بین المللی انتقال خون، انجمن بین المللی صلیب سرخ و هلال احمر و اتحادیه بین المللی سازمان‌های اهداکنندگان خون به عنوان روز جهانی اهدای خون نامیده شده است.
به گزارش روابط عمومی
دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
،
سالروز تولد «کارل لندشتاینر»، زیست‌شناس اتریشی برنده جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکی، فرصتی برای گرامیداشت فعالیت های علمی این دانشمند در زمینه کشف گروه های خونی و بهانه ای برای پاسداشت تلاش های تمامی کنشگران در حوزه ارتقای دانش انتقال خون است.
سال ۱۶۶۵ میلادی اولین انتقال خون موفق ثبت شده در انگلستان اتفاق افتاد؛ «پزشک ریچارد لور سگ ها را با انتقال خون از سگ های دیگر زنده نگه می دارد.» همچنین در سال ۱۶۶۷ میلادی ژان باپتیست دنیس در فرانسه و ریچارد لور در انگلیس به طور جداگانه انتقال موفقیت آمیز از بره ها به انسان را گزارش کردند، اما از سوی حاکمیت عملی غیراخلاقی خوانده شد.
پس از آن در سال ۱۸۱۸ یک متخصص زنان و زایمان شروع به انتقال مجدد خون با استفاده از فن‌آوری‌های پزشکی مدرن کرد و با نجات زندگی چندین نفر به این روش، موضوع انتقال خون دوباره رونق گرفت. پس از آن در ۱۹۰۹ یک زیست‌شناس اتریشی به نام کارل لندشتاینر، گروه‌های خونی مختلف را کشف و آن‌ها را به چهار گروه A، B، AB و O تقسیم‌بندی کرد که در سال ۱۹۳۰ نیز جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکی را برای او به ارمغان آورد.
فعالیت‌های گسترده‌تر لندشتاینر در مورد گروه‌های خونی در نهایت منجر به کشف RH شد. او مابقی عمر خود را صرف مطالعه آنتی‌ژن‌ها، آنتی‌بادی‌ها و تمامی عوامل ایمونوژیک خون کرد. تلاش‌های او ایمنی نقل و انتقال خون و اجزای خون را بین انسان‌های مختلف افزایش داد. امروزه جراحان برای حفظ سلامت و بقای بیماران خود به‌طور مرتب از خون شخص ثالث بهره می‌برند و پزشکان نیز در بهبود مصدومان حوادث رانندگی، درگیری‌های مسلحانه، بلایای طبیعی و مراقبت‌های درمانی پس از عمل جراحی از آن استفاده می‌کنند.
با توجه به سابقه درخشان فعالیت های پزشکی در کشور ما به ویژه در میان کشورهای منطقه، به کارگیری روش های نوین درمانی و استفاده از علوم روز دنیا به منظور درمان بیماران، همواره مورد توجه پزشکان ایرانی قرار داشت و پرواضح است که طب انتقال خون و به عبارتی نجات زندگی بیماران و مصدومین نیازمند به خون از طریق تزریق خون و فراورده های آن نیز از این قاعده مستثنی نبود.
بر اساس شواهد موجود، سابقه اولین تزریق خون در کشور ما به سال های ابتدایی دهه ۲۰ هجری شمسی بازمی گردد. در واقع در این سالها با توجه به نوپا بودن طب انتقال خون و ناآشنا بودن اذهان عمومی با این مقوله، دریافت خون از داوطلبان برای تزریق به بیماران به سختی انجام می گرفت.
در واقع بیمارستان های ارتش و مراکز جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران از اولین مراکزی بودند که به صورت سیستماتیک اقدام به جمع آوری خون از میان اعضا و داوطلبان خود کردند.
دکتر عشقی فوق تخصص بیماری های خون و سرطان کودکان، وضعیت اهدا و انتقال خون در کشور را تا پیش از سال ۱۳۵۳ نامناسب خواند و گفت: تا آن زمان انتقال خون در برخی بیمارستان های مطرح کشور همچون بیمارستان هزار تختخوابی (بیمارستان امام خمینی (ره) فعلی) و برخی بیمارستان ها ارتش در قبال پرداخت پول انجام می شد.
وی در ادامه عنوان کرد: از مردادماه ۱۳۵۳ سازمان انتقال خون ایران به صورت رسمی افتتاح شد و با همکاری چهره های شاخص و فرهنگی کشور، مردم را به صورت داوطلبانه و با مقررات و استانداردهای بین المللی برای اهدای خون به پایگاه های محدود خود فراخواند. این سازمان پس از انقلاب اسلامی زیر نظر وزارت بهداشت به کار خود ادامه داد.
عضو هیئت علمی دانشگاه از ارتقای کمی و کیفی انتقال خون در کشور با شروع جنگ تحمیلی خبر داد و افزود: علاوه بر افزایش تعداد پایگاه ها و رشد شاخص اهدا، مجلس شورای اسلامی سال ۱۳۶۳ در قالب مصوبه ای سازمان انتقال خون را متولی انحصاری تهیه و توزیع خون و فرآورده های خونی سالم در کشور اعلام کرد. بر اساس این مصوبه تمام مراکز دولتی، خصوصی، کشوری و لشکری موظف بودند خون مورد نیاز را از سازمان انتقال خون ایران تحویل بگیرند و همین امر منجر شد فرایند اهدا، انتقال و ورود به چرخه مصرف خون در کشور سازمان یافته شود.
دکتر عشقی در ادامه با اشاره به جهش شاخص اهدای خون از ۲ نفر در هر هزار نفر جمعیت کشور به ۲۷ نفر در هر هزار نفر در سال ۱۳۹۵، اظهار کرد: پس از سال ۱۳۹۵ این شاخص با شیب ملایم در حال کاهش بود و این روند نزولی با شیوع بیماری کرونا در کشور شدت گرفت.
مدیرعامل سابق سازمان انتقال خون ایران تصریح کرد: شاخص اهدای خون تا پیش از سال ۱۴۰۰ به ۲۲.۵ نفر در هر هزار نفر رسید، اما در همان سال با شیوع پیک پنجم بیماری که شدیدترین پیک شیوع این بیماری در کشور بود، این شاخص به ۲۴.۵ نفر در هر هزار نفر یا به عبارت دیگر بیش از ۲ میلیون اهدا در سال رسید.
دکتر عشقی ضمن ابراز امیدواری از استمرار رشد شاخص اهدای خون در کشور، بیان کرد: شاخص اهدای خون در کشور ما نسبت به سایر کشورهای منطقه مدیترانه شرقی، فاصله زیادی دارد و به جرات می توان گفت ایران تنها کشور منطقه با شاخص اهدای خون بیش از ۲۰ در هزار بوده و اهدای خون صد درصد داوطلبانه و بدون دریافت و پرداخت هزینه است. این دو ویژگی، کشور را هم سطح با کشورهای توسعه یافته در زمینه اهدای خون قرار می دهد.
وضعیت اهدای خون در دوران همه‌گیری کرونا
مدیرعامل سابق سازمان انتقال خون ایران در ادامه عنوان کرد: در دوران همه گیری کرونا ایران از معدود کشورهایی بود که استانداردهای پذیرش داوطلبانه اهدای خون در آن هیچ تغییری نداشت و دچار بحران خون هم نشد. این در حالی است که بنا به اعلام رسمی سازمان انتقال خون آمریکا، این کشور در زمان پاندمی، اولین بحران تاریخ اهدای خون خود را تجربه کرد.
دکتر عشقی با بیان اینکه نه تنها شاخص های کمی، بلکه شاخص های کیفی اهدای خون در کشور با شاخص های کشورهای توسعه یافته با درآمد بالا برابری می کند، اظهار کرد: این اعداد و ارقام مورد نظارت جهانی قرار می گیرد. از طرفی به دلیل بالا بودن میزان ایمنی پلاسمای خون ایران، از این فرآورده به عنوان ماده اولیه تولید دارو در سطوح بین المللی استفاده می شود.
به گفته مدیرعامل سابق سازمان انتقال خون ایران، بودجه دریافتی این سازمان به ازای هر اهدا برابر با یک پنجم تا یک ششم بودجه کشورهای توسعه یافته است، اما شاخص های سلامت در فرآیند اهدا و انتقال خون ایران با کشورهای توسعه یافته برابری می کند و این یکی از بزرگترین افتخارات سازمان است.
عضو هیئت علمی دانشگاه، سازمان انتقال خون را یکی از مورد اعتمادترین نهادها بین مردم خواند و گفت: این سازمان علاوه بر تلاش برای جلب رضایت هموطنان، از لحاظ فنی و تکنولوژی نیز پیشرفت‌های چشمگیری داشته است.
دکتر عشقی از حضور ایران در میان کشورهای عضو کارگروه ذخیره خون‌های نادر جهان، به عنوان تنها کشور اسلامی خبر داد و گفت: در این کارگروه خون مورد نیاز افراد در سراسر جهان با گروه‌های خونی نادر ذخیره می شود تا در مواقع مورد نیاز نجات بخش آنان باشد.
وی ادامه داد: عملکرد فنی، تخصصی و متعهد به هدف سازمان انتقال خون ایران منجر به دستیابی به این جایگاه بین المللی شده است و امیدوارم این موقعیت در میان سازمان ها و نهادهای ملی نیز روند رو به رشد خود را حفظ کند.
فوق تخصص بیماری‌های خون و سرطان کودکان با اشاره به اینکه سازمان انتقال خون ایران، مرکز همکار سازمان جهانی بهداشت در امور آموزش و پژوهش سلامت خون در منطقه مدیترانه شرقی است، تصریح کرد: این سازمان همواره مرجعیت خود را در زمینه طب انتقال خون در میان کشورهای آسیایی حفظ کرده و ارتقای این دانش در سطح کشورهای منطقه، مرهون تلاش های ایران است.
ایران؛ در کمربند تالاسمی دنیا
دکتر عشقی طب داخلی، اطفال، جراحی، زنان و اورژانس را مشتریان ذخابر خونی اعلام کرد و گفت: ایران در کمربند تالاسمی دنیا واقع شده است و یک چهارم خون های اهدا شده در ایران برای بیماران تالاسمی مصرف می شود.
وی با بیان ضرورت ترویج فرهنگ اهدای خون در میان مردم ایران، افزود: اساس حفظ سلامت خون در کشور گسترش اهدا کنندگان مستمر است؛ افرادی که حداقل ۲ بار در سال خون اهدا می کنند. اگر اهدای خون بخشی از فرهنگ و سبک زندگی مردم شود، کیفیت و کمیت مطلوب کنونی شاخص ها و استاندادهای انتقال خون در کشور حفظ می شود.
آمار و ارقام مربوط به شاخص های اهدا در کشور، نشان‌دهنده روند رو به رشد استقبال مردم برای اهدای خون است، اما به طور قطع ادامه این سیر صعودی تنها در سایه تبدیل ضرورت اهدای خون به یک فرهنگ و یک باور عمومی میسر خواهد بود. حرکتی که توجه فرد به فرد جامعه و حمایت همه جانبه سازمان ها و نهادهای مسئول در زمینه سلامت و فرهنگ کشور را طلب می کند.
انتهای پیام/
کد خبرنگار: ۷۷۰۲ ی.ق