دکتر اسماعیل بی‌آزار استادیار گروه مهندسی پزشکی واحد تنکابن در جمع دانشمندان برتر دنیا
خوداشتغالی؛ ویژگی بارز رشته «مهندسی پزشکی»/ وقتی کرونا دیدگاه دنیا به رشته‌های پزشکی را تغییر می‌دهد
عضو دو درصد دانشمندان برتر جهان ویژگی بارز رشته مهندسی پزشکی را خوداشتغالی دانست و گفت: دانش‌آموخته این رشته می‌تواند با آموزه‌های دانشگاهی و دوره‌های آموزشی شرکت واردات تاسیس و ابزارها، لوازم و مواد پزشکی را توزیع و تعمیر کند.
بی‌آزار: مانند خیلی از رشته‌های دانشگاهی، مجوزهای بدون پایه و منطق دانشگاهی به بعضی از دانشگاه‌ها به‌خصوص دانشگاه‌های غیرانتفاعی که مانند قارچ سمی رشد کرده‌اند، ضربه شدیدی به چنین رشته‌ای(مهندسی پزشکی) وارد کرده است؛ البته برخی دانشگاه‌های دیگر نیز چنین مسیری را دنبال کرده‌اند و کمیت جایگزین کیفیت شده است.
گروه استانهای خبرگزاری آنا ؛ به‌تازگی براساس داده‌های پایگاه اسکوپوس در سال ۲۰۲۰-۲۰۲۱ (single calendar year) که توسط دانشگاه استنفورد آمریکا ارائه شده است از کشور ایران هزار و ۷۰۱ دانشمند در زمره دانشمندان برتر دنیا در ۲۲ رشته علمی و ۱۷۶ زیررشته از تمام دانشگاه‌های جهان قرار گرفتند.
اسماعیل بی‌آزار استادیار گروه مهندسی پزشکی و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تنکابن هم با H-index:۲۵ در اسکوپوس و H-index:۳۱ ، i۱۰-index:۷۴ در گوگل اسکالر موفق شد به این افتخار دست یابد و در جمع ۲ درصد دانشمندان برتر دنیا قرار بگیرد.
خبرنگار خبرگزاری آنا به همین مناسبت با عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تنکابن درباره دلایل موفقیت او در قرارگیری در جمع دانشمندان برتر دنیا و چند و چون رشته مهندسی پزشکی گفت‌وگو کرده است که در ادامه می‌خوانیم.
آنا: دلایل موفقیت خود را در کسب رتبه ۲ درصد دانشمندان برتر جهان تشریح کنید و از موفقیت‌های علمی خود بگویید.
بی‌آزار: نخست لازم می‌دانم این موفقیت‌ها را به جامعه علمی کشور و خانواده بزرگ دانشگاه آزاد اسلامی تبریک بگویم به این دلیل که دانشگاه فضای نسبتاً خوبی را با همه سنگ‌اندازی‌های گذشته برای این‌جانب فراهم کرد.
درباره رتبه‌بندی جهانی باید بگویم که همه رتبه‌بندی‌های جهانی خطاهایی را به همراه خود در محاسبات دارند چه در رتبه‌بندی دانشگاه‌ها توسط موسسات مختلف و چه در رتبه‌بندی دانشمندان در حوزه‌های مختلف؛ بنابراین، اینکه مجموعه‌ای در کشور ادعا کند که رتبه‌بندی دانشگاه استنفورد مورد تایید آنها نیست، پایه علمی ندارد.
برای تعیین دانشمندان یک درصد نیز همین پارامترها حاکم است؛ اگر قرار بر زیر سوال بردن این رتبه‌بندی‌های بین‌المللی باشد، باید خیلی از دانشمندان کشور که در رتبه‌بندی‌های جهانی جزء یک درصد دانشمندان برتر هستند، زیر سوال بروند.
سوالات یا خطاهایی مانند اینکه چطور اکثریت استادان و دانشمندان یک درصد ایران در رزومه کاری خود منصب‌هایی از وزارتین تا ریاست دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های معتبر را داشته‌اند و دارند و جالب اینکه اکثریت آنها با داشتن چنین جایگاه‌های بسیار حساس و چندشغله بودن در همان دوره مسئولیت بیش از ۷۰۰ تا هزار مقاله به نامشان زده شده است، چنین افرادی در آن سمت‌های حساس با آن مشغله سنگین حتی وقت خواندن مقالات را ندارند، چطور می‌توانند چنین آماری را بیرون دهند و یا اینکه می‌توان در یک تحقیق ساده پی به بی‌ربط بودن بعضی از مقالات آنها با رشته تخصصی‌شان برد؛ بنابراین اگر مبنا، تخریب فعالیت‌های علمی توسط یک‌سری معلوم‌الحال که خود دانش‌آموخته آمریکا بوده‌اند و در حوزه خود نیز موفقیت بین‌المللی را به دست نیاورده‌اند، باشد، خیلی از مسایل علمی کشور زیر سوال خواهد رفت.
چنین تعاریف بین‌المللی می‌تواند انگیزه دانشمندان جوان کشور را افزایش دهد. این رتبه‌بندی هرساله توسط متخصصان دانشگاه استنفورد آمریکا، یکی از معتبرترین دانشگاه‌های دنیا با بررسی کمترین خطای محاسباتی و ارتقای محاسباتی سالانه در حوزه‌های مختلف علمی انجام می‌گیرد. این‌جانب با چاپ بیش از ۱۰۰ مقاله معتبر بین‌المللی در مجلات نمایه شده ISI در حوزه مهندسی پزشکی گرایش مهندسی بافت و ۱۴ ثبت اختراع و شاخص‌های بین‌المللی مانند اچ ایندکس ۳۱ و i۱۰ index برابر با ۷۴ و بررسی پارامترهای علمی دیگر جزء دانشمندان تاثیرگذار معرفی شدم.
چند سال اخیر با کمترین امکانات موفق به طراحی پوست مصنوعی شدیم؛ اما به دلیل توجه ناکافی مسئولان دانشگاه، این همکاری با دانشگاه شهید بهشتی ادامه پیدا کرد. نبود پاسخگویی مسئولان استانی به ارتقای این‌جانب بعد از ۱۰ سال و سنگ‌اندازی‌های دیگر، سبب بی‌انگیزگی و دلسردی و تمایل به مهاجرت از کشور بیشتر استادان برجسته استان مازندران شده است.
آنا: رشته مهندسی پزشکی چه جایگاهی در دانشگاه‌های کشور دارد؟
بی‌آزار: رشته دانشگاهی مهندسی پزشکی با چند گرایش، بعد از انقلاب به همت استادان بزرگواری مانند «دکتر هاشمی گلپایگانی»، ابتدا در دانشگاه امیرکبیر بنیان گذاشته شد، همزمان دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران نیز پذیرش دانشجو در این رشته را آغاز کرد. از آن پس تعداد معدودی از دانشگاه‌های کشور مجوز پذیرش دانشجو در این رشته را دریافت کردند.
در دوره شیوع کرونا، دیدگاه دنیا به بعضی از رشته‌ها مانند میکروبیولوژی، پزشکی و پرستاری و مهندسی پزشکی تغییر شگرفی کرده است. در این پاندمی کمبود ابزارها و مواد بیمارستانی حتی در کشورهای پرادعا نیز کاملاً محسوس بود؛ بنابراین توجه جهانی به این رشته بر مبنای نیاز و احتمال اتفاقاتی چنینی افزایش یافته است. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تنکابن جزء معدود دانشگاه‌های کشور بود که سال ۱۳۸۸ مجوز رشته مهندسی پزشکی را به دلیل امکانات قابل توجه دانشگاه از شورای عالی مهندسی پزشکی کشور دریافت و از سال ۱۳۹۰ پذیرش دانشجو در این رشته را آغاز کرد.
آنا: علاقه‌مندان به تحصیل در مهندسی پزشکی باید در چه زمینه‌هایی دارای استعداد باشند و چه آموزه‌هایی را فرابگیرند؟
بی‌آزار: مهندسی پزشکی حوزه‌ای بین‌رشته‌ای و فراگیر در حوزه‌های مهندسی مانند برق، مکانیک، مواد، شیمی و کامپیوتر و در ارتباط تنگاتنگ با علوم زیستی و پزشکی است. موفقیت در این رشته جذاب در دنیا منوط به علاقه‌مندی شدید همراه تلاش فراوان برای یادگیری و به‌روزبودن است. بسته به گرایش و علاقه دانشجو در حوزه‌های بیوالکتریک، بیومکانیک و بیومتریال بعضی از دروس ارائه شده سمت و سوی مربوط را پیدا می‌کنند، علاوه بر این، دانشجویان با دروس زیستی و پزشکی مانند زیست سلولی، فیزیولوژی و آناتومی نیز آشنایی پیدا می‌کنند.
آنا: آینده شغلی دانش‌آموختگان رشته مهندسی پزشکی در بازار کار را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
بی‌آزار: جدا از نام پرزرق و برق رشته مهندسی پزشکی که می‌تواند افراد را جذب کند با توجه به روحیه، توانمندی و فضای کار، دانش‌آموختگان می‌توانند در حوزه‌های مختلف کاری مانند بیمارستان، شرکت‌های وارداتی و پخش، کارخانه‌های تولیدکننده لوازم و مواد پزشکی ، سیستم‌های مدیریتی مانند موسسات استاندارد و تجهیزات پزشکی، تعمیرات و نگهداری و .. مشغول فعالیت شوند.
ویژگی بارز رشته مهندسی پزشکی خوداشتغالی است؛ چراکه دانش‌آموخته این رشته می‌تواند با آموزه‌های دانشگاهی و گذراندن دوره‌های آموزشی سعی به تاسیس شرکت در واردات، توزیع و تعمیر ابزارها و لوازم و مواد پزشکی کند.
آنا: مهندسی پزشکی یکی از رشته‌های پرجاذبه بوده استقبال داوطلبان از این رشته چگونه است؟
بی‌آزار: رشته مهندسی پزشکی از ابتدا بر مبنای نیاز کشور و جامعه هدف با علاقه‌مندی دانشجویان همراه بوده است. برای ادامه تحصیل چه داخل و چه خارج از کشور فضای بسیار مناسبی در این سال‌ها فراهم شده است به‌خصوص در دوره شیوع کرونا، دیدگاه دنیا به بعضی از رشته‌ها مانند میکروبیولوژی، پزشکی و پرستاری و مهندسی پزشکی تغییر شگرفی کرده است. در این پاندمی کمبود ابزارها و مواد بیمارستانی حتی در کشورهای پرادعا نیز کاملاً محسوس بود؛ بنابراین توجه جهانی به این رشته بر مبنای نیاز و احتمال اتفاقاتی چنینی افزایش یافته است.
آنا: چالش‌های رشته مهندسی پزشکی را چه چیزهایی می‌دانید؟ راهکارتان چیست؟
سالانه دانشگاه‌های غیرانتفاعی مورد تایید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری که عمده هیئت موسس آنها از بعضی استادن پرادعا و پرنفوذ همین وزارتخانه هستند با رایزنی‌ها و تبانی‌ها سعی بر گرفتن مجوز این رشته حتی در مقطع تحصیلات تکمیلی با توجه به نبود دانش و امکانات اولیه برای تاسیس رشته در آن مجموعه و حتی حداقل جذب و حضور هیئت علمی کرده‌اند. چنین رشته‌ای(مهندسی پزشکی) نیازمند حضور استادان برجسته، امکانات کارگاهی، بیمارستانی و آزمایشگاهی است؛ اما اکثر این واحدها و همینطور بعضی واحدهای دانشگاه آزاد فاقد آن هستند.
از طرفی دیگر برای توسعه تحصیلات تکمیلی به‌خصوص در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، اعضای هیئت علمی ناکارآمدی جذب شده است که سطح علمی آنان در حد آموزش و تربیت دانشجوی دکتری نیست؛ بنابراین در آینده نزدیک با این روند پذیرش، کیفیت آموزش نیز بدون شک پایین خواهد آمد. یکی دیگر از مشکلات واحدهای دانشگاهی، بوروکراسی (کاغذبازی‌های) اداری است. به عنوان نمونه برای مجوز برگزاری کارگاه آموزشی تجهیرات بیمارستانی، پروسه‌ای طولانی مدت با تعاریف قوانین دست و پاگیر مواجه می‌شویم و تا مجوز آن از استان صادر شود، یک نیمسال گذشته است؛ بنابراین یا دانشجوی متقاضی فارغ‌التحصیل شده و یا اینکه شرکت و استاد مدعو دلسرد می‌شود، توجه به این موضوعات نه چندان مهم برای مسئولان بالادستی سبب دلسردی و ناکارآمدی دانشجویان خواهد شد.
آنا: گروه آموزشی مهندسی پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی در تربیت دانشجویان چقدر موفق بوده است؟
بی‌آزار: دانشگاه آزاد اسلامی نیز همپای دانشگاه‌های معتبر کشور با جذب استادان برجسته از همان ابتدای تاسیس رشته مهندسی پزشکی سعی بر تربیت دانش‌آموختگان کارآمد داشته است. دانشگاه آزاد با بهره‌گیری از استادان مجرب و امکانات سخت‌افزاری توانسته در همه سطوح دانشگاهی دانش‌آموختگانی را در این رشته به جامعه تقدیم کند. هرساله از واحد تنکابن دانشجویان زیادی در دانشگاه‌های معتبر در مقاطع ارشد و دکتری پذیرش می‌شوند که به آن توجهی نشده است. بر مبنای علاقه‌مندی و توانمندی آنان، بسیاری از دانش‌آموختگان در فضاهای مختلف مشغول به کار شده‌اند.