مبارزه با قاچاق کتاب
«مبارزه با قاچاق کتاب» عنوان گزارش تجربه‌نگاری بیست‌وچهارم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است که ازسوی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات منتشر شده است.
این گزارش طی ۴ فصل به چگونگی شکل‌گیری پدیده قاچاق کتاب، مقابله با آن، خلل‌های قانونی برای مقابله، نقد و نظر ناشرانی که کتاب‌هایشان غیرقانونی کپی و فروخته شده‌اند و راهکارهایی برای پیشگیری از پدیده ضدفرهنگ قاچاق کتاب می‌پردازد.
بخش مقدمه آن، ابتدا فرازو فرودهای قاچاق کتاب در ایران را مطرح می‌کند که طی آن به موضوعاتی چون بی‌اطلاعی مخاطبان از قاچاق‌بودن کتاب‌ها، موثرنبودن شکایت ناشران و نویسندگان از متخلفان، ایده‌ها و نظرات متفاوت کارشناسان و مسئولان در نحوه مبارزه با قاچاق کتاب و درنهایت، تشکیل کارگروه مشترک مقابله با قاچاق کتاب با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران و ...، اشاره شده است.
این گزارش ضمن تعریف قاچاق کتاب به کپی‌برداری و فروش کتاب‌هایی بدون اجازه ناشر و مولف، ریشه شکل‌گیری آن را به مساله «اعتماد اجتماعی» مربوط می‌داند؛ اعتماد لطمه خورده‌ای که سبب می‌شود مخاطبان کتاب بر مبنای سانسوری که بر کتاب‌ها اعمال می‌شود، اعتماد و اطمینانشان را به کتاب منتشرشده ازسوی ناشر حقیقی از دست بدهند و سراغ همان کتاب را با این پیش‌زمینه که سانسور شده است، از دستفروش بگیرند. «تخفیف‌های بالای ۵۰ درصد» و نیز «راحت بودن نشر غیرقانونی برای افراد بدون تخصص و بدون مجوز نشر»، از دیگر عوامل موثر در شکل‌گیری قاچاق کتاب دانسته شده است.
مساله عدم تناسب میان جرم و مجازات آن، شاید یکی از مهم‌ترین موضوعاتی‌ست که در این جلد دیده می‌شود که در این خصوص با اشاره به عدم حمایت تام وتمام قانون حمایت از حقوق مولفان و مصنفان و هنرمندان مصوب ۱۳۴۸، از حقوق مولف و مترجم، بر ضرورت بهنگام شدن و متناسب‌سازی آن با تخلفات روز تاکید شده است.
درفصل سوم این کتابچه، قاچاق کتاب به روایت ناشرانی چون نشر ویرایش، ثالث، ققنوس، نی، نگاه،تلاونگ و ... آورده شده و در فصل پایانی به موضوع روزآمدشدن فعالیت‌های قاچاق کتاب و سوق پیداکردن آن‌ها به سمت فعالیت‌های مجازی و پلتفرم‌های مختلف اشاره شده است.
مطابق آنچه که در این گزارش آمده، به دنبال فعالیت‌های کارگروه مبارزه با قاچاق کتاب، فعالیت در بخش‌های مختلف حوزه نشر نسبت به زمان قبل از آن حدود ۳۵ درصد رشد داشته و کارگروه توانسته در بخش عملیاتی موفق باشد.