تلاش کردیم پژوهشگاه مرجع مراکز فرهنگ‌پژوهی باشد
در راستای تجربه‌نگاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درخصوص جمع‌آوری تجربه‌ها و مستندکردن اقدامات و فعالیت‌های معاونت‌ها و مدیران این حوزه، مصاحبه‌ای با محمد سلگی، رئیس پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات انجام شد که گزارش آن به این شرح است:
مهم‌ترین رویکرد پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در دولت دوازدهم چه بوده است؟
باتوجه به نگاهی که در برنامه‌ی وزیر محترم وجود داشت و جهت‌گیری‌های کلی که خودوزارتخانه در دوره وزارت جناب دکتر صالحی داشته، پژوهشگاه هم متناسب با آن روندکلی برنامههای خود را تعریف کرد و البته نگاهی هم به سوابق و پیشینه کار پژوهشگاه داشت. اولین موضوعی که شاید به‌عنوان مهم‌ترین رویکرد پژوهشگاه در این دوره پیگیری شد توجه به نیازهای وزارتخانه بود. این پژوهشگاه، پژوهشگاهی وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است و بدیهی و طبیعی است که باید به نیازها مسائل مطالعات ودرخواست‌های این وزارتخانه توجه کند. بنابراین این نگاه کلی گرایش اول ما بود که بعداً توضیح خواهم داد که این چگونه پیاده شد و در عمل به اجرا درآمد. جهت‌گیری دوم توجه به استان‌ها بود. طبیعتاً بحث مرکز و استان‌ها و تمرکز بیشتر کارها درتهران همیشه یکی از مسائل در وزارتخانه‌های مختلف بوده‌است. ما در این چهار سالگذشته تلاش کرده‌ایم فعالیت‌هایی برای رونق امور و پژوهش‌های فرهنگی در استان‌هاانجام دهیم. جهت‌گیری سوم توجه به پروژه‌های کاربردی و حل مسئله بود. به‌هرحال پروژه‌های کاربردی جزء مواردی است که پژوهشگاهی مثل پژوهشگاه ما باید آن را برعهده بگیرد. طبیعتاً ما مسائل و نیازهای مختلفی در وزارتخانه، استان‌ها و معاونت‌هاداریم که این پژوهشگاه باید به آن‌ها پاسخ دهد. بنابراین مسئله طرح‌های کاربردی وحل مسئله هم جزء اولویت‌های ما و به‌عبارتی اولویت سوم ما بود.
رویکرد چهارم توجه به پروژه‌های سیاستی، سیاست‌نگاری و متون مربوط به سیاست‌گذاری است. در طول این چند سال تلاش شد متونی فراهم کنیم و پژوهش‌هایی انجام دهیم که در سیاست‌گذاری به کل وزارتخانه و بخش‌های مختلف کمک کند.
جهت‌گیری پنجم، تولید و فراهم کردن «داده»بود. البته همه این مواردی که ذکر می‌شود چه‌بسا بخش‌هایی از آن در دوره‌های قبلانجام می‌شده و این‌طور نیست بگوییم ابداع ما بوده است؛ مثلاً تولید داده درمواردی است که قبلاً هم بوده‌است اما ما به طرق مختلف و با قوت بیش‌تری تلاش کرده‌ایم ادامه پیدا کند. تولید داده و فراهم کردن داده‌های فرهنگی به طرق مختلفی صورت‌گرفته است که توضیح خواهم داد بنابراین این وزارتخانه و معاونت‌ها و البته کل کشور نیازبه تولید داده‌های فرهنگی دارند تا به این داده‌ها در سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌ها مورد استفاده قرار بگیرد که این‌هم انجام شده‌است و توضیح خواهم داد که ما چگونه اینرویکرد را جلو برده‌ایم.
رویکرد بعدی ما تحلیل و پردازش داده بود. تلاش کردیم داده‌های جمع‌آوری‌شده او را به‌طرق مختلف برای مخاطب خاص و حتی در مواردی مخاطب عام قابل‌استفاده کنیم تا بتوانیم از این داده‌ها برای برنامههای مختلف استفاده کنیم. رویکرد هفتم نشر و توزیع داده‌ها بود که به طرق و شیوه‌های مختلفی انجام شد که آن‌ها را هم توضیح خواهم داد که مواردی از قبل بوده و ما آن‌ها را تقویت کرده‌ایم و مسیرها و روندهایی را برای توزیع داده و در اختیار دادن آن‌ها برای دیگران جدیداً ایجاد کردیم. رویکردهشتم بهبود هرم نیروی انسانی برای پژوهش‌های فرهنگی و ارتقاء وضعیت نیروی انسانی در پژوهشگاه بود. رویکرد نهم ما تغییر جهت جمع‌آوری داده و مطالعات از دوره جوانی و بزرگسالی به کودکی و نوجوانی یعنی درواقع افزودن دوره کودکی و نوجوانی به دوره‌های مورد مطالعه بوده است. متاسفانه نه در پژوهشگاه بلکه در عمده‌ی مراکز پژوهش فرهنگی داده‌های مربوط به کودک و نوجوان را کم داریم، لازم بود در این خصوص کاری انجام دهیم به‌همین دلیل ما مطالعات کودکی را به فعالیت‌های خودمان اضافه کردیم که توضیح خواهم داد چگونه به این مطالعات اضافه کرده و چه کارهایی در این خصوص انجام دادیم.
رویکرد دیگر ما که تلاش کردیم به آن توجه کنیم، مرجعیت دادن به پژوهشگاه وزارت ارشاد به‌عنوان یک مرکز فرهنگ‌پژوهی مورد قبول محققان و دستگاه‌های فرهنگی کشورمثلاً شورای فرهنگ عمومی، شورای انقلاب فرهنگی، پژوهشکده‌ها، پژوهشگاه‌ها و وزارتخانه‌هایی که کار رصد انجام می‌دهند، بود.
مهم‌ترین برنامه‌ای که در دوره مدیریت جنابعالی تعریف شد چه بود؟
پاره‌ای از رویکردها که توضیح دادم بدیع و تازه بود که می‌شود گفت جزء فعالیت‌هایی بودندکه قبلاً سابقه‌ای نداشته‌اند. به‌طور خاص می‌توانم به دو تا از آن‌ها اشاره کنم یکیدر پردازش داده‌ها، تاسیس مرکز یا پایگاه رصد فرهنگی بود که در این دوره کار جدیدیاست. مرکز رصد یا داده‌ها ذیل بخشی از پردازش داده‌هاست. ما در این بخش گزارش‌ها وجزوات مختصری تولید می‌کردیم اما در رویکرد جدیدمان در قسمت رصد، یک مرکز رصدفرهنگی تاسیس کرده‌ایم. امیدوارم این مرکز در بین مراکز فرهنگی کشور مرجعیت پیداکند. این مرکز تعدادی فعالیت جدی انجام می‌دهد فعالیت اول تدوین گزارش‌های رصدیاست که جزوات و گزارش‌های رصدی از فعالیت‌های مختلفی است که در وزارتخانه یا درجاهای دیگر تولید شده است. ما در گام اول حدود بیست گزارش رصدی در سال ۹۹ وابتدای سال ۱۴۰۰ تولید کرده‌ایم که در خصوص کتاب، تئاتر، سینما،موسیقی، بودجه‌های فرهنگی نهادهای فرهنگی، مساله سرمایه اجتماعی، امید، نشاط و ...که حدود بیست گزارش انجام شده است. تا پایان تابستان، چهل گزارش رصدی منتشر خواهیمکرد. بیست گزارش اول تا آخر تیرماه و تا اواسط شهریور حداکثر تا آخر شهریور بیستگزارش دیگر را منتشر خواهیم کرد. کار دیگری که در مرکز رصد انجام شد و تا الان نتیجه گرفته‌ایم تاسیس پایگاه داده‌های فرهنگی‌ست؛ نظامی که داده‌های فرهنگی را به گزارش‌های فرهنگی تبدیل می‌کند و اطلاعات لازم را در اختیار محققان قرار می‌دهد.برای مثال در کشور در مورد سرمایه‌ی اجتماعی مطالعات زیادی انجام داده‌ایم: وزارتکشور، پژوهشگاه و نهادهای دیگر، شورای‌عالی انقلاب فرهنگی و مرکز تحقیقات صداوسیما.مرکز داده‌های ما می‌تواند تمامی این داده‌ها را تجمیع کند و گزارش‌های استانی براساس جنسیت و... بدهد برای مثال می‌توانیم بگوییم در استان اردبیل سرمایه اجتماعی در بین زنان، گروه سنی فلان و فلان چطور است؟ یا در مورد مصرف فرهنگی می‌توانیم بگوئیم مصرف فرهنگی گروه سنی ۳۰ تا ۵۰ سال در استان خوزستان چگونه است. سن، جنس، سواد وجغرافیا در آن تعریف شده است و می‌توانیم آن‌ها را در خصوص تمام پژوهش‌های انجام شده در این دوره‌ها در پژوهشگاه، ما یا مراکز دیگری که ما اطلاعات را از آن‌ها گرفته‌ایم،ارائه دهیم. ما در حال حاضر سرمایه اجتماعی، مصرف فرهنگی و ارزش‌ها و نگرش‌ها رادر سایت بارگذاری کرده‌ایم و قابلیت گزارش دادن دارد. تمام پژوهش‌هایی که می‌توانیم جمع کنیم و در این پایگاه قرار دهیم این قابلیت را دارد. کم‌تر در کشور پایگاهی داریم که بتواند چنین کاری انجام دهد. این پایگاه در آینده می‌تواند به ما نقشه جغرافیایی بدهد یعنی می‌تواند نقشه‌ی مصرف فرهنگی بدهد با به عبارتی بر اساس موقعیت جغرافیایی روی هر استانی که کلیک کنیم می‌تواند در مورد ارزش‌ها، مصرف و سرمایه اجتماعی اطلاعات را در اختیار محققان قرار دهد. کار دیگر وبسایت رصد است که اطلاعات مختلفی را که از وزارت ارشاد و جاهای دیگر جمع کرده‌ایم، می‌تواند روی خودش قرار دهد مثلا در حال گذاشتن حدود ۲۰ گزارشی که تولید کرده‌ایم روی همین وبسایت هستیم همچنین ۵۷ گزارش رصدی محققان و مراکز مختلف دیگر را گذاشته‌ایم و البته آن‌ها را خلاصه و برای محققان قابل استفاده کرده‌ایم. هر کدام از این گزارش‌های رصدی یا گزارش ملی است یااستانی که برای دیگران قابل استفاده است و در واقع یک گزارش مختصر و کوتاه و کوچک نیست. در طول این مدت ۵۰ گزارش اینفوگراف برای استفاده درآورده‌ایم. بنابراین می‌تواند در آینده اطلاعات سایر پژوهشگاه‌ها را هم بر اساس اقداماتی که می‌توانیم انجام دهیم و گزارش‌هایی که می‌توانیم جمع‌آوری کنیم می‌توانیم آن‌جا قرار دهیم.به مراکز مختلف مثل وزارت کشور، سازمان صداوسیما، نهادهای دانشگاهی و سایر مراکزرصدی و پژوهشی درخواست مبادله اطلاعات داده‌ایم تا بتوانیم نتایج پژوهش‌های فرهنگی دیگر مراکز را هم روی این سایت قرار دهیم که انشاءالله بتواند به عنوان مرکزفرهنگی کشور این وظیفه را بر عهده بگیرد. در طول این مدت کوتاه گزارش‌های زیادی همروی این پایگاه قرار گرفته است. این کار جزء کارهای قدیم ما بوده است. کار دیگری که روی آن تمرکز کرده‌ایم بحث مطالعات کاربردی‌ست. در واقع مطالعات کاربردی نیازهای وزارتخانه، معاونت‌ها و سازمان‌هاست که پژوهشگاه روی آن‌ها کار کرده است. در دوسال گذشته بودجه‌ی پژوهش‌های کاربردی وزارتخانه را در هر سال مصرف کرده‌ایم و درهر دوره بالغ بر ۲۰ تا ۳۰ گزارش کاربردی تصویب شده است. البته یک سیکلی دارد دفتر مطالعات راهبردی است ما و مراکز دیگر هستیم اما اجرای آن در پژوهشگاه انجام می‌شود. پاسخ به نیازهایی که معاونت‌ها در حوزه سینما، موسیقی و تئاتر یامعاونت‌های خودمان در مرکز دارند، مراکز مطالعات فرهنگی، دفاتر برنامه‌ریزی یا حتیمعاونت توسعه نیاز دارند جزء کارهایی‌ست که در این دوره برای ما اهمیت داشته و به آن اولویت داده‌ایم. از جمله کارهای دیگری که به عنوان کارهای جدیدمان می‌توان به آن اشاره کنم مرجعیت پیدا کردن پژوهشگاه به عنوان مرکز پژوهش‌های فرهنگی در کشوراست. ما گزارشی از مرکز رصد خدمت اعضای محترم شورای ستاد برنامه‌ریزی نقشه جامعه فرهنگی کشور، معاون اول رئیس جمهور، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی و اعضای کمیسیون و در حضور چند تن از وزرا دادیم و مقرر شد پژوهشگاه به عنوان مرکز رصد فرهنگی کشوربه کل کشور، دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و وزارتخانه‌ها که کار مطالعات فرهنگی انجام می‌دهند، معرفی شود و کل داده‌ها در اختیار ما قرار بگیرد. این یک گام برای مرجعیت پیدا کردن است اما بخشی از مرجعیت پیدا کردن باید با کارها و فعالیت‌ها محقق شود.از جمله فعایت‌هایی که ما در این زمینه انجام داده‌ایم این است که دستاوردها را درسطح کشور توزیع کرده‌ایم. برای مثال مصرف فرهنگی کشور که موج سوم آن را انجام دادیم هم گزارش کشوری و هم گزارش استانی آن را در اختیار تمام مراکز مختلف کشور قرار دادیم.این گزارش را به وزارتخانه‌ها، ائمه‌ی جمعه، استان‌دارها در سراسر کشور ارسال کردیم.همچنین ضمن هماهنگی با دبیرخانه‌ی شورای عالی انقلاب فرهنگی جلساتی در سال ۹۹ برای سازمان‌دهی مراکز پژوهش‌فرهنگی کشور برگزار شد که حدود ۳۰ مرکز پژوهش فرهنگی شناسایی و پژوهشگاه به عنوان دبیرخانه‌ی مرکز فرهنگ پژوهی کشوربا پیشنهاد شورای عالی انقلاب فرهنگی انتخاب شد. انشاءالله پژوهشگاه با همکاری شورای عالی بتواند این مهم را برای رونق پژوهش‌های فرهنگی در کشور انجام دهد. کارهای دیگری که جدید بودند، یکی بحث کلان‌برنامه‌هاست که کلان‌برنامه‌های وزیر است که همان‌طور که کمابیش می‌دانیم ۱۰ کلان‌برنامه در وزارتخانه وجود دارد که سه تایآن را داریم انجام می‌‌دهیم که کارهای جدیدی هستند. یکی کلان‌برنامه گفت‌وگو در سه سطح وزیر، معاونت‌ها و استان‌هاست که انجام شده است و بالغ بر ده‌ها جلسه، نشست وگزارش از آن استخراج شده که درحال انتشار است. همچنین کلان‌برنامه‌ی دیگر باعنوان انسجام علم و فناوری و فرهنگ از جمله کارهایی‌ست که ما انجام داده‌ایم ومتونی را طراحی و جلساتی برگزار کرده‌ایم که آن هم جزء کارهای جدید است. همچنین به انجام بخشی از مباحث کلان‌برنامه‌ی ارتقا که در وزارتخانه انجام می‌شود، کمک کرده‌ایم که این هم جزء کارهای جدید ماست.