به گزارش روابط عمومی دانشگاه مراغه؛ دکتر محمد مهدی زاده معاون آموزشی و پژوهشی دانشگاه مراغه در آیین آغاز به کار این سمپوزیوم افزود: هدف از این آیین معرفی ابعاد زندگانی «ابن فوطی» کتابدار کتابخانه عظیم رصدخانه تاریخی مراغه و یکی از محققان و مورخان دوره ایلخانی است.

معاون آموزشی و پژوهشی دانشگاه بیان کرد: این سمپوزیوم همزمان با سالروز تولد این شخصیت علمی و فرهنگی با حضور چهار نفر از اساتید و صاحب‌نظران فرهنگی و تاریخی به صورت ویدئو کنفرانس برگزار می‌شود.

وی همچنین ایجاد بنیاد مراغه‌شناسی در این دانشگاه را فرصتی برای اجرای طرح‌ها و برنامه‌های فرهنگی، علمی و پژوهشی عنوان کرد و گفت: این بنیاد با هدف انجام فعالیت های علمی، پژوهشی،فرهنگی و هنری در زمینه های مرتبط با تاریخ، فرهنگ، دین، هنر،معماری و مشاهیر  مراغه در اعصار مختلف و ارتقا توان علمی و عملی پژوهشگران، ادیبان و هنرمندان مراغه و همچنین تلاش در راستای انتشار یافته ها و برگزاری محافل علمی، فرهنگی و هنری با محوریت مراغه راه اندازی شده است.


دکتر فاطمه پور ابراهیم، مدیر روابط عمومی و دبیر بنیاد مراغه شناسی نیز در این آئین گفت: بنیاد مراغه شناسی با درخواست جمعی ازمتخصصین، نخبگان و علاقمندان به مراغه و با حمایت همه جانبه ریاست محترم دانشگاه در سال ۱۳۹۸ تشکیل شد و با تصویب اساسنامه و معرفی اعضای هسته مرکزی در جلسات متعدد در ۵ اسفندماه ۱۳۹۹ همزمان با بزرگداست روز خواجه نصیر الدین طوسی رسما آغاز بکار کرد. رسالت این بنیاد پژوهشی بوده که دراین راستا فراخوانی مبنی بردعوت ازطرحها وایده های متخصصین وصاحب نظران ارایه گردید که با استقبال پژوهشگران و محققان مواجه شد.
دبیر بنیاد مراغه شناسی افزود: لازم است اشاره کنم که روال کاربنیاد مراغه شناسی براین هست که طرحهای مختلف علمی، فرهنگی، مذهبی، هنری واجتماعی به دبیرخانه بنیاد مراغه شناسی ارسال میشود وبعدازتایید درهسته مرکزی بنیاد که متشکل ازریاست دانشگاه بعنوان رئیس بنیاد و معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه بعنوان نایب رئیس بنیاد واعضای حقیقی و حقوقی می باشد، دبیرخانه بنیاد باهمکاری ارایه دهنده طرح اقدام به حمایت از طرح تایید شده و اجرای آن می نماید که سمپوزیوم فعلی توسط پژوهشگر محترم آقای محمدزاده ارسال گردید وپس ازبحث وبررسی درهسته مرکزی بنیاد بعد ازانجام برخی اصلاحات تایید شد.
پور ابراهیم همچنین از اجرای طرح های دیگر نیز خبر داد و افزود:  از آغاز بکار رسمی این بنیاد چندین برنامه برگزار شده و اجرای طرح های دیگری نیز در حال برنامه ریزی می باشد که در وقت مقرر توسط دبیرخانه بنیاد مراغه شناسی به سمع علاقمندان اطلاع رسانی خواهد شد.

«ابن فوطی» در محضر خواجه نصیرالدین طوسی به فعالیت علمی پرداخت

معاون استاندار و فرماندار ویژه شهرستان مراغه نیز بیان کرد: این شخصیت علمی و پژوهشی پس از سال‌ها زندگی در بغداد، در شهر مراغه به عنوان پایتخت ایلخانی حضور یافت و در کتابخانه بزرگ رصدخانه و در محضر دانشمند بزرگ اسلامی خواجه‌نصیر الدین طوسی به فعالیت علمی و تاریخی‌نگاری پرداخت.

دکترسیدعلی موسوی افزود: این محقق و کتابدار بزرگ رصدخانه تاریخی مراغه با تدوین دایره‌المعارف مجمع الآداب نقش مهمی در شناساندن تاریخ و هویت این خطه از مرز و بوم در دوره ایلخانی داشت.

وی ادامه داد: مراغه در دوره هولاکو و صدرات خواجه نصیر الدین طوسی به عنوان مرکز سیاسی، اداری و علمی ایران محل پرورش و تربیت دانشمندان و کانون فعالیت‌های علمی و پژوهشی و نقطه درخشان تاریخ این رمز و بوم بود.

وی اضافه کرد: بهره‌گیری از پیشینه و ظرفیت بزرگان و شخصیت‌های علمی و فرهنگی تنها با تعامل و فرهنگ‌سازی امکان‌پذیر است و تحقق آن زمینه ساز رشد، توسعه و بالندگی این خطه از ایران اسلامی خواهد بود.

کتابخانه عظیم رصدخانه مراغه مرجع بی‌نظیر علمی در دوره ایلخانی

استاد دانشگاه اصفهان با اشاره به پیشینه تاریخی رصدخانه تاریخی مراغه در دوره ایلخانی، گفت: این کتابخانه عظیم مرجع بی‌نظیر علمی برای بهره مندی دانشمندان و محققان جهان اسلام در دوره ایلخانی بود.

دکتر شهرام پناهی افزود: در دوره ایلخانی شاهد حضور نخبه‌ترین و باهوش‌ترین محققان و افراد و دانشمندان در حکومت ایلخانی به دلیل وجود خردورزی و علم‌دوستی بودیم که این امر منشا خدمات علمی بسیاری برای ایران و جهان اسلام شد.

وی ادامه داد: با احداث کتابخانه عظیم رصدخانه مراغه توسط خواجه نصیر الدین طوسی، بخش کتابت آن ایجاد شد که در آن کتاب‌های ارزشمند علمی، تاریخی و فرهنگی آن زمان از سراسر جهان جمع‌آوری و در آن گردآوری شد.

وی اضافه کرد: کتابخانه ۴۰۰ هزار جلدی رصدخانه مراغه به عنوان یکی از بزرگترین کتابخانه‌های خاورمیانه در آن عصر به شمار می‌رفت و تنوع کتب در زبان‌های مختلف، این مرکز علمی را در جهان اسلام منحصر به فرد کرده بود.

وی افزود: رویه رایج دوره ایلخانی این بود که دیوان‌سالاران در این حکومت علاقه و گرایش بسیاری به فرهنگ و علم داشتند و حضور و وجود دانشمندان در حوزه‌های مختلف در این دوره واجد ارزش بالایی بوده است.

هم‌نشینی با خواجه رمز ماندگاری «ابن فوطی»

پژوهشگر و مورخ مراغی گفت: آنچه موجب ماندگاری «ابن فوطی» در دوره ایلخانی شده، حضور در رصدخانه تاریخی مراغه و هم‌نشینی با خواجه نصیر الدین طوسی و پژوهش‌های این شخصیت علمی بوده است.

دکترمسعود غلامیه افزود: وجود رصدخانه و کتابخانه عظیم تاریخی مراغه به عنوان مرکزیت علمی آن زمان موجب شد تا «ابن فوطی» از ظرفیت وجود کتاب‌های ارزشمند این کتابخانه بهره‌ زیادی ببرد.

وی ادامه داد: تاریخ‌نگاری «ابن فوطی» در قالب دایره‌المعارف مجمع الآداب نیز از جمله بزرگترین اقدامات و تالیفات وی بوده که موجب مشهور شدن و ماندگاری این محقق دوره ایلخانی شده است.

وی اضافه کرد: «ابن فوطی» با بهره‌گیری از اساتید بزرگ زمان خود در زمینه علم و فرهنگ از جمله حافظ، سعدی، شیخ رشیدالدین فضل‌الله و خواجه نصیرالدین طوسی دایره‌المعارف ۵۰ جلدی خود در زمینه بیوگرافی بزرگان آن دوران را تالیف کرد.

بیش از پنج هزار و ۹۰۰ شرح حال در تالیف‌های «ابن فوطی»

کارشناس تاریخ بنیاد ایران‌شناسی نیز بیان کرد: بیش از پنج هزار و ۹۲۱ شرح حال بر اساس ساختارشناسی در تالیف‌های بزرگ ابن فوطی در قالب دایره‌المعارف مجم آلاداب در زمینه شرح احوال بزرگان آن دوره نگاشته شد.

سعید عضدالدین ملکی اظهار داشت: از مجموع ۵۰ جلدی این دایرالمعارف بر اثر حوادث تاریخ، فقط پنج یا ۶ جلد به جا مانده است.

وی با بیان اینکه ابعاد علمی شخصیت «ابن فوطی» تاکنون ناشناخته باقی مانده، ادامه داد: وی از مورخان و روایان بزرگ دوره ایلخانی بوده و آثار وی دارای ارزش بسیار بالایی در زمینه تاریخ‌نگاری است.

وی ادامه داد: «ابن فوطی» در سال ۶۶۰ هجری قمری که به محضر خواجه نصیر الدین طوسی مشرف شده بود، از امکانات و کتب بی‌نظیر موجود در کتابخانه تاریخی رصدخانه مراغه بهره‌ها گرفت و دایره‌المعارف بزرگ خود را نوشت.

وی اضافه کرد: وی در نگاشتن این اثر بزرگ علمی و تاریخی از کتاب‌های مختلف در زبان‌های گوناگون استفاده کرد اما بخش کوچکی از این اثر در اختیار نسل فعلی است.

خدمات علمی و فرهنگی «ابن فوطی» وجه تمایز وی با مولفان دوره ایلخانی

مورخ و پژوهشگر تاریخی نیز گفت: خدمات علمی و فرهنگی «ابن فوطی» وجه تمایز وی با مولفان دوره ایلخانی بوده و از این رو وی از جمله صدها دانشمند تاثیرگذار این عصر به شمار می‌رود.

دکتراصغر محمدزاده افزود: براساس اذعان برخی از اساتید دانشگاه‌های جهان ۸۰ درصد از تاریخ و وقایع دوره ایلخانی از طریق تالیف‌های «ابن فوطی» دریافت می‌شود.

وی ادامه داد: «ابن فوطی» به غیر از حضور بیش از ۱۵ ساله در رصدخانه تاریخی مراغه به عنوان کتابدار، نقش مهمی در گردآوری آثار و کتب در این مرکز علمی داشته است.

پژوهشگر مراغی اضافه کرد: «ابن فوطی» با ایجاد دارالترجمه رسمی در رصدخانه مراغه برای ترجمه کتاب‌های علمی در زبان های مختلف از جمله هندی، یونانی، رومی و سایر زبان‌های آن عصر، نقش مهمی در توسعه علمی آن دوره داشت.

محمدزاده افزود: در ۶ جلد باقی مانده از دایره‌المعارف «ابن فوطی» ۱۶۰ تن از رجال اهل مراغه معرفی شده که بیش از ۶۰ درصد از آنها فقط در این تالیف ارزشمند وجود دارد.

به گزارش روابط عمومی دانشگاه مراغه به نقل از دبیرخانه بنیاد مراغه شناسی؛ «کمال‌الدین ابوالفضل عبدالرزاق» معروف به «ابن صابونی» یا «ابن فوطی» از مورخان و راویان حدیث در دوران حکومت ایلخانیان است؛ از جمله آثار او می‌توان به مجمع الآداب فی معجم الالقاب اشاره کرد که در زمره ترجمه‌های بزرگ تاریخ قرار می‌گیرد و با وجود از میان رفتن بخش‌های زیادی از آن، اطلاعات مهمی را در دسترس قرار می‌دهد.

در میانه شرح حال‌های موجود در مجمع الآداب نکاتی از زندگانی خود «ابن فوطی» نیز آشکار می‌گردد که با توجه به این نکات، چگونگی زندگی و فعالیت‌های علمی وی، منابع تالیف این کتاب و نیز شرایط اجتماعی، علمی و دینی زمان او آشکار می‌شود.

اولین سمپوزیم تخصصی «ابن فوطی» فرصتی برای بازشناسی ابعاد زندگانی و شخصیت علمی و فرهنگی وی به شمار می‌رود که توسط بنیاد مراغه‌شناسی در دانشگاه مراغه برگزار شد.


در حاشیه این سمپوزیوم پرتره خیالی ابن فوطی توسط الهه نویدی هنرمند توانای مراغه اجرا گردید.