نهمین نشست مجازی مشاوران زنان و خانواده دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی با حضور مشاور وزیر علوم در امور زنان و خانواده، دکتر فلاحتی، عضو هیئت علمی موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی و جمعی از مشاوران روسای دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی تهران در حوزه زنان برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی در ابتدای این نشست که ۲۸ اردیبهشت به صورت ویدیوکنفرانس برگزار شد، دکتر فائزه رحمانی، مشاور وزیر علوم در امور زنان و خانواده در سخنانی با اشاره به برگزاری هشت نشست پیشین از این سلسله نشست‌ها در دانشگاه‌های کردستان، لرستان، کهگیلویه و بویراحمد، سیستان و بلوچستان، کاشان، ایلام، شیراز و قم اظهار داشت: هدف از برگزاری نشست‌های زنان در آموزش عالی، بررسی دغدغه‌های زنان دانشگاهی و اطلاع‌رسانی درباره ثمرات حضور زنان در آموزش عالی است. این سلسله نشست‌ها نشان داد علی‌رغم تفاوت زیادی که بین دانشگاه‌های مناطق مختلف کشور از لحاظ امکانات و شرایط فرهنگی و … وجود دارد در تمام این دانشگاه ‌ها زنان عضو هیئت علمی، دانشجو و کارمند با مشکلات تقریبا مشابهی مواجه هستند.

وی خاطرنشان کرد: مطالبات و نظرات زنان دانشگاهی که در این نشست‌ها مطرح شدند را می‌توان در سه محور اصلی تقویت بستر رشد زنان دانشگاهی در دانشگاه‌ها، اعطای تسهیلات و وضع قوانین و مقررات با رویکرد حمایت مقطعی از زنان دانشگاهی متناسب با دوره‌های مختلف کاری با هدف توازن کار و زندگی و حفظ شایسته سالاری در نهاد دانشگاه و الگوسازی از زنان موفق دانشگاهی و بازنمایی توانمندی‌های آنان خلاصه کرد.

رحمانی در ادامه در گزارش اقداماتی که طی۱۰ ماه فعالیت دفتر  مشاور وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در امور زنان و خانواده انجام شده  به تدوین و ابلاغ شرح وظایف مشاوران زنان و خانواده روسای دانشگاه‌ها، برگزاری نشست‌هایی با زنان عضو هیئت علمی دانشگاه‌ها برای شنیدن مشکلات و دیدگاههای آنها خصوصا در سطح دانشگاه‌های کم برخوردار برگزاری نشست‌هایی با رویکرد سیاست‌گذاری اشاره کرد و گفت: علاوه بر این اقدامات، طرح دانشگاه دوستدار خانواده را با هدف بهبود شرایط دانشگاه‌ها که به زعم برخی حتی در مواردی کارکرد ضدخانواده هم پیدا کرده‌اند را در دست پیگیری داریم. یکی دیگر از اقدامات مهم دفتر در این مدت، پیگیری مسائل حقوقی مرتبط با زنان دانشگاهی مثل بحث پرداخت حق اولاد و اصلاح برخی مقررات مربوط به ترفیع سالانه و … است.

مشاور وزیر علوم در امور زنان و خانواده همچنین با اشاره به جمع‌آوری اطلاعات مربوط به زنان دانشگاهی به منظور ایجاد یک بانک اطلاعاتی جامع اظهار داشت: از جمله مسائلی که در حوزه زنان دانشگاهی مغفول مانده، شرایط کارمندان زن دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی است که امیدوارم بتوانیم این مسیر را نیز تسهیل کنیم.

رحمانی با بیان این که به دنبال مباحث مطرح شده در نشست‌های قبلی در دو جلسه اخیر، مسائل و نظرات زنان دانشگاهی شاغل در دانشگاه‌های تهران بررسی می‌شود، اظهار داشت: براساس آنچه تا امروز مطرح شده متاسفانه بسیاری از زنان دانشگاهی ما با پذیرش الگوهای مردانه، هیچ تبعیضی  احساس نمی‌کنند؛ در حالی که حضور ضعیف زنان در سطوح تصمیم‌سازی، نشانه نابرابری‌های جنسیتی در دانشگاه‌هاست.

وی با اشاره به اینکه در مقابل این گروه، برخی از زنان  دانشگاهی هم هستند که به دنبال امتیازات ویژه برای زنان هستند که مغایر با ساختار شایسته‌سالاری است که باید در دانشگاه پیاده شود، گفت: در حال حاضر بیشتر تلاش‌هایی که برای کسب مطالبات زنان دانشگاهی صورت می‌گیرد به صورت فردی است که تا زمانی که سیستمی نشود، اثربخشی لازم را نخواهد داشت.

در ادامه این نشست، دکتر لیلا فلاحتی، عضو هیئت علمی موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی هم در سخنرانی خود به نابرابری‌های جنسیتی موجود در حوزه علم و فناوری و آموزش عالی در ایران و جهان پرداخت و با اشاره به این که تنها حدود ۳۰ درصد محققان دنیا را زنان تشکیل می‌دهند گفت: در حالی که از ۱۹۷۰ حضور زنان در آموزش عالی تسهیل شده و حتی برخی از زنانه شدن فضای آموزش عالی می‌گویند، این شکاف جنسیتی فاحش در تعداد محققان نشان‌دهنده راه درازی است که تا رسیدن به برابری جنسیتی در عرصه علم و آموزش عالی در پیش داریم. بررسی‌های یونسکو در فاصله سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۸ نشان می‌دهد از مقطع کارشناسی ارشد به بالا شکاف جنسیتی بسیار عمیق می‌شود.

وی در تحلیل دلایل این شکاف جنسیتی به تئوری لوله‌های دارای نشتی اشاره کرد و گفت: سهم دختران از جمعیت دانشجویی کشور از ۵۳ درصد در دوره کارشناسی و کارشناسی ارشد به ۴۳ درصد در مقطع دکتری و نهایتا ۲۸ درصد در سطح اعضای هیئت علمی کاهش می‌یابد یعنی آموزش عالی کشور هم ترجیح می‌دهد به جای دانش آموختگان زن خود، مردان را استخدام کند. از طرف دیگر از آنجا که سهم زنان از رشته‌های فنی – مهندسی و حوزه‌های فناوری اندک است و اغلب در رشته‌های علوم پایه و علوم انسانی تحصیل می‌کنند از بدو ورود به آموزش عالی دورنمای چندان روشنی در حوزه تولید دانش و فناوری ندارندکه در نهایت به سهم کمتر آنها در حوزه محققان منجر می‌شود.

فلاحتی با بیان این که در بین کشورهای اسلامی، برخی کشورها با برنامه‌ریزی نظام‌مند تلاش کرده‌اند از همان ابتدا این شکاف جنسیتی را برطرف کنند گفت: عمان، نمونه جالبی از این کشورهاست که ۵۲ درصد دانشجویان فنی – مهندسی آن را دختران تشکیل می‌دهند.

عضو هیئت علمی موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی با بیان این که سهم زنان از جامعه محققان آسیای غربی و جنوب آسیا – که ایران هم در این منطقه قرار دارد – حدود ۲۳ درصد و در ایران حدود ۳۱ درصد است، اظهار داشت: البته در بین کشورهای آسیایی، زنان میانمار با سهم ۷۵ درصدی از محققان آن کشور در جایگاه اول هستند و علاوه بر آذربایجان که سهم زنان از محققان آن حدود ۵۸ درصد است، کشورهایی مثل پاکستان، بحرین، عمان و قطر هم موقعیت بهتری نسبت به ایران دارند.

وی در پایان، مشکلات موجود در تعادل کار و زندگی، عوامل محیطی (فرهنگ سازمانی)، کلیشه‌های جنسیتی، کیفیت آموزش و نابرابری دستمزدها را از جمله مشکلات و موانع اساسی حضور زنان در اموزش عالی عنوان کرد و گفت: الگوسازی در گروه‌های مرجع نقش مهمی در کاهش این مشکلات دارد و چهره‌ای نظیر مریم میرزاخانی، نابغه ریاضی ایران و جهان و نخستین زن برنده مدال فیلدز، توانست بسیاری از این کلیشه‌ها را در هم بشکند.

در ادامه جلسه، مشاوران امور زنان و خانواده روسای دانشگاه‌های شهید بهشتی، صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، صنعتی امیرکبیر، صنعتی شریف و علم و صنعت هم گزارشی از وضعیت موجود زنان در دانشگاه‌های خود ارائه کردند.