عمومی | پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات

نوروز در کشورهای حوزه تمدنی ایران

کتاب « نوروز  در کشورهای حوزه تمدنی ایران» اثر پژوهشی بهاره سازمند در سال  ۱۳۹۳ از سوی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات به چاپ رسیده است.

هدف این کتاب، بررسی شباهت‌ها و تفاوت‌های سنت‏ها و آداب و رسوم نوروز در کشورهای حوزه تمدنی ایران است و اینکه چگونه می‏توان از آیین نوروز برای گسترش همکاری بین کشورهای حوزه تمدنی ایران بهره گرفت.

برای دستیابی به این هدف، مطالب کتاب در چهار فصل ارائه شده است. در فصل اول با عنوان «سنت‌ها و آداب و رسوم نوروز در کشورهای حوزه تمدنی ایران» با رویکردی توصیفی، آداب و رسوم نوروز را در سه مقطع قبل از نوروز، زمان نوروز و پس از نوروز در برخی از کشورهای حوزه تمدنی ایران، یعنی کشورهای ایران، تاجیکستان، افغانستان، ترکمنستان، آذربایجان، ترکیه، عراق، بحرین و هند بررسی شده است.

فصل دوم با عنوان «شباهت‌های آداب و رسوم نوروز در کشورهای حوزه تمدنی ایران» با رویکرد مقایسه‌ای تحلیلی، مهم‌ترین شباهت‌های آیین نوروز در مقاطع سه‌گانه مذکور در کشورهای نام‌برده بررسی شده است.

در ‌فصل سوم با عنوان «تفاوت‌های آداب و رسوم نوروز در کشورهای حوزه تمدنی ایران» نیز با رویکردی مقایسه‌ای تحلیلی، مهم‌ترین تفاوت‌های آیین نوروز را در مقاطع سه‌گانه در کشورهای مذکور بررسی شده است.

در فصل چهارم و آخر کتاب با عنوان «تاثیر آیین نوروز بر ایجاد هم‌گرایی بین کشورهای حوزه تمدنی ایران» با استفاده از ظرفیت ایران فرهنگی و نوروز به‌مثابه یکی از آیین‌های کهن این گستره، راهکارهایی برای تحقق هم‌گرایی در حوزه تمدنی ایران ارائه شده است.


نویسنده در این کتاب با مطالعه منابع موجود درخصوص فلسفه شکل‌گیری و تداوم آیین‌های نوروزی این نتیجه را ارائه می‌دهد که وجود تاریخ مشترک کشورهای حوزه تمدنی ایران مهم‌ترین عامل اشتراک آداب و رسوم نوروزی در کشورهای حوزه تمدنی ایران است. مراجعه به تاریخ ایران باستان از زمان هخامنشیان تا ساسانیان و بررسی نقشه‌های آن زمان نشان داد که کشورهای بررسی‌شده در این کتاب نه‌تنها در دوره هخامنشیان بخشی از ایران آن زمان محسوب می‌شد؛ بلکه در دوره ساسانیان که قلمرو جغرافیایی ایران محدودتر از دوره هخامنشیان شد، باز هم این کشورها بخشی از ایرانِ آن زمان بود.

ایجاد سازمان یا اتحادیه در این خصوص (مثلاً با نام سازمان جهانی نوروز، سازمان بین‌المللی نوروز، اتحادیه بین‌المللی نوروز یا اتحادیه جهانی نوروز)؛ گسترش تعامل‌ها در سطح سیاستگذاران و عامه مردم و جوامع؛ برگزاری جشن‌های نوروز هر سال در یکی از کشورهای عضو اتحادیه و دعوت از نمایندگان بقیه اعضا برای شرکت در آن؛ تاکید بر آیین‌های مشترک نوروزی کشورهای عضو در جشن‌های سالیانه و نمایش آن از طریق فیلم‌ها، جشن‌ها، نمایشگاه‌ها برای همه مخاطبان اعم از دولتی و غیردولتی؛ تولید فیلم‌هایی که بر این آیین مشترک و کهن ۳ هزار ساله تاکید شود؛ چاپ کتاب‌ها و نشریه‌های تخصصی درباره نوروز در حوزه‌های ادبیات، هنر، سیاست، فرهنگ، تاریخ، جغرافیا، اقتصاد، فلسفه و... به زبان‌های گوناگون؛ ایجاد تسهیلات برای شهروندان به‌منظور سفر به کشورهای حوزه نوروز و دیدن جشن‌ها و آیین‌های نوروزی از نزدیک؛ ایجاد شبکه رسانه‌ای نوروز و معرفی آیین نوروز در همه کشورها از طریق این شبکه؛ توجه به آیین نوروز و اشتراک‌های آن در کشورهای حوزه تمدنی ایران در کتاب‌های درسی؛ ترجمه آثار منتشر‌شده در زمینه نوروز به زبان‌های گوناگون به‌خصوص به زبان کشورهای حوزه تمدنی ایران؛ حمایت از انجام و اجرای طرح‌های پژوهشی درباره نوروز در کشورهای حوزه تمدنی ایران و تلاش برای چاپ و نشر این آثار به زبان‌های گوناگون؛ تولید پویانمایی‌ها و نماهنگ‌های گوناگون درباره آیین نوروز در کشورهای حوزه تمدنی ایران و پخش آنها برای کودکان و نوجوانان؛ فعالیت گسترده‌تر دبیرخانه جشن جهانی نوروز و تاسیس کتابخانه دیجیتال درباره نوروز در این دبیرخانه مهمترین راهکارهای ارائه شده از سوی پژوهشگر این اثر است که برای تحقق هویت مشترک یا همگرایی میان کشورهای حوزه تمدنی ایران با توجه به بستر فرهنگی مناسب نوروز در آن کشورها پیشنهاد داده است.