بنا به اعلام روابط‌عمومی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، در راستای تفاهمنامه‌ همکاری مشترک میان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و تولیت حرم حضرت امام خمینی (ره)، اجلاس «تبیین اندیشه‌های حضرت امام خمینی (س) در حوزه فرهنگ وهنر»، به دبیری پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار می‌شود. به همین مناسبت، گفتگویی با حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی خسروی، دبیر علمی این اجلاس انجام شده که شرح آن به این قرار است:

• هدف از برگزاری این اجلاس چیست؟

این اجلاس به منظور آشنایی هرچه بیشتر مدیران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با اندیشه‌های حضرت امام در حوزه‌های فرهنگ و هنر است. بعد از گذشت ۴۲ سال از انقلاب اسلامی، این احساس نیاز وجود دارد که ما یک بار دیگر به فرمایشات حضرت امام که بانی و موسس این انقلاب عظیم بوده، برگردیم. مخصوصاً از آنجایی که انقلاب اسلامی، ما انقلاب نظامی یا اقتصادی به آن معنای مصطلح نیست، بلکه یک انقلاب فرهنگی و انسانی بوده است، احساس می‌شود که هرچه بیشتر ما باید با نگاه‌های حضرت امام در حوزه‌های فرهنگ و هنر آشنا شویم. مخصوصاً برای نسل جدیدی که امروز روی کار آمده و حضور امام را درک نکرده است، لازم است که با بازنگری و بازبینی فرمایشات حضرت امام، بیشتر با اندیشه‌های آن بزرگوار آشنا شویم.

• محورهای موضوعی این اجلاس چیست و دلیل انتخاب آن‌ها چه بوده است؟

حوزه کاری و ماموریتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، حوزه بسیار گسترده‌ای‌ست و بخش‌های مختلفی را شامل می‌شود. ما در نشست‌های مختلفی که با کارشناسان این وزارتخانه مخصوصاً در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، در برنامه‌ریزی این اجلاس داشتیم، به چهار عنوان کلی رسیدیم که این چهار عنوان کلی، زیرمجموعه‌هایی هم دارد. ما سعی کردیم کل مباحث را جمع‌بندی کنیم و برای هر حوزه یک کارگروه تعریف کردیم؛ کارگروه فرهنگ و رسانه، کارگروه هنر و سینما، کارگروه فرهنگ عمومی و کارگروه فضای مجازی. قرار بر این است در زیرمجموعه‌های این کارگروه‌ها، مباحثی چون خوشنویسی، هنرهای تجسمی و همچنین بحث کتاب، موضوع دین و موضوعات مربوط به بخش‌های مختلف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دیده شود. در هر حوزه سعی شده است با استفاده از محققان، اندیشه‌ها و فرمایشات حضرت امام تحقیق، جمع‌آوری‌ و تبیین شود و در پایان راهکارهایی برای به‌روز شدن این اندیشه‌ها ارائه گردد.

• پیشتر اعلام شده بود که یکی از اهداف این اجلاس، اجرایی‌شدن خط‌مشی امام در حوزه فرهنگ و هنر است. لطفاً در این خصوص توضیح بفرمایید.

هنر به‌عنوان جوهره انسانیت انسان و زیربنای تحقق ارزش‌های اخلاقی، عمیقاً مورد توجه حضرت امام بوده است. علاوه‌بر اینکه خود ایشان از این بُعد، به لحاظ روحی و معنوی یک هنرمند تمام‌عیار بودند، توانستند هنر را که در وجود انسان می‌تواند متبلور شود، در جامعه ما متبلور کنند. لذا هنر از این بعد یک امر ایستا و محدودی نیست بلکه یک امر پویا و سیال است و با گذر زمان گرچه ممکن است شکل آن عوض شود ولی جوهره آن که همان تحقق زوایای انسانی روح انسان است، در هر دوره‌ای به شکلی خود را عرضه می‌کند و حضرت امام در آن مقطعی که حضور  داشتند، تاثیر بسیار زیادی در رشد استعدادهای هنری جامعه داشتند. با این نگاه معتقدیم که در شرایط حاضر می‌شود باتوجه به مبانی ارائه‌شده از سوی امام و همچنین رفتارها و عملکرد ایشان، بار دیگر هنر را در جامعه احیا و زنده کرد.

• مخاطبان اجلاس چه کسانی هستند؟

مخاطبان اجلاس در درجه اول مدیران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در استان‌ها و کارشناسان این وزارتخانه هستند و در درجه بعد برای عموم جامعه، این اجلاس می‌تواند سخن و پیام داشته باشد.

• چرا با گذشت بیش از ۴ دهه از انقلاب اسلامی، همچنان نیازمند تبیین اندیشه‌های امام در حوزه‌های فرهنگ و هنر هستیم؟

اسلام نابی که حضرت امام مطرح کردند، ویژگی‌هایی داشت که ممکن است با گذشت زمان گردوغبار غفلت، تحجر، تحریف و بی‌توجهی، روی آن را بپوشاند. چنان‌که شاهد بودیم در مقاطع زمانی خاصی متاسفانه این تحریف‌ها و تحجرها صورت گرفت. ما برای شفاف‌شدن نگاه حضرت امام در حوزه قرآن و به‌طورکلی بحث دین، نیازمند این هستیم که این مباحث را مطرح کنیم. اتفاقاً وقتی به فرمایشات حضرت امام مراجعه می‌کنیم، می‌بینیم که گویی برای همین امروز سخن گفته‌اند ولی ما از آن غافل بوده‌ایم. بحث مهمی که امروز جامعه به آن نیاز دارد، یکی اخلاق فردی و اجتماعی است، دیگری، وحدت و انسجام جامعه و پرهیز از مناقشه در سطح مسئولان و کارگزاران است که ما می‌بینیم گاهی این مباحث مخصوصاً در حوزه اخلاق کمرنگ می‌شود. ما معتقدیم که این سمینارها و اجلاس‌ها می‌تواند بر رشد انگیزه اخلاقی‌شدن و احیای ارزش‌های اخلاقی در جامعه اثر بگذارد و این انگیزه‌ها را تقویت کند.

• مجموعه اقدامات انجام‌شده در این سال‌ها از سوی مراکز علمی و تحقیقاتی درخصوص اندیشه‌های حضرت امام، تا چه اندازه توانسته بیانگر اندیشه معمار انقلاب باشد؟

خوشبختانه فعالیت‌های علمی خوبی در مراکز مختلف انجام گرفته ولی بخشی از این فعالیت‌ها صرفاً کار علمی بوده و برنامه‌های عملیاتی و برنامه‌هایی که موجب رفتار اجتماعی شود، در آن کم دیده شده است. سعی ما در این اجلاس بر این است که مقداری از مباحث کلی نظری فاصله بگیریم، ببینیم امروز در جامعه چگونه می‌شود مباحث حضرت امام را در سینما یا در بخش‌های مختلف هنر به صورت غیرمستقیم مطرح کرد. چون ممکن است طرح مباحث دینی به صورت مستقیم، آسیب‌هایی را ایجاد کند و تاثیرگذاری کمتری داشته باشد. خود قرآن کریم هم مباحث مهم انسانی را نه به صورت یک قاعده و قانون، بلکه در ضمن داستان‌های مختلف و شخصیت‌های برجسته به صورت اشاره بیان کرده است و ما معتقدیم این روش‌ها را ما باید در حوزه فعالیت‌های هنری، رسانه، مطبوعات و سینما یک بار دیگر مطرح کنیم و از اینکه سعی کنیم ظواهر دینی را در جامعه مطرح و از حقایق دینی غافل باشیم که موجب گریز جوان‌ها از مسائل دینی می‌شود، پرهیز کنیم و این‌ها مباحثی هستند که در همین اجلاس باید مورد کنکاش و چالش قرا بگیرد.

• دستاورد این اجلاس برای هنرمندان و فعالان عرصه هنر چه می‌تواند باشد؟

اگر این اجلاس بتواند به یک جمع‌بندی روشنی در حوزه تبیین افکار و اندیشه‌های حضرت امام برسد، می‌تواند به‌عنوان یک سند در حوزه مباحث هنری مطرح شود و خود این، زمینه‌‎ای برای جلب‌توجه هنرمندان در حوزه‌های مختلف به مباحث اندیشه‌ای امام خواهد شد.