عمومی | پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات

گزارش فرهنگی «اصول تشخیص نظرسنجی‌های معتبر» منتشر شد

گزارش فرهنگی «اصول تشخیص نظرسنجی‌های معتبر؛۲۰ پرسشی که یک روزنامه‌نگار باید درباره نتایج نظرسنجی مطرح کند» ازسوی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات منتشر شد.

این گزارش، نوشته شلدون آر. گویزر و جی. ایوانز ویت است که ویراست سوم آن در سال ۲۰۰۶ ازسوی شورای ملی نظرسنجی عمومی (آمریکا) منتشر و به تازگی توسط حسین تدین در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات ترجمه شده است.

این نوشتار، نظرسنجی‌های افکار عمومی را جزء لاینفک پوشش خبری می‌داند که از ارزش خبری بالایی برخوردارند. مطابق این یادداشت، انتشار یافته‌های یک نظرسنجی غیرحرفه‌ای، تفسیر بیش­ ازحد یا گمراه‌‌کننده از یافته‌های نظرسنجی و مستندات ضعیف نظرسنجی‌ها ازجمله مشکلات هستند. به همین دلیل تاکید می‌کند که نحوه گزارش‌دهی خبرنگاران از نظرسنجی‌ها باید دقیق و محکم باشد. در این راستا نویسندگان ۲۰ پرسش را جهت شناخت نظرسنجی علمی از غیرعلمی و یا شبه‌­علمی، مطرح و درمورد ابعاد و تفهیم آن ازجمله نتایج و شیوه‌های عملکرد مجریان نظرسنجی، اعم از ساختار و نحوه سوالات تا زمان و مکان پرسشگری و مباحث جانبی، توضیحاتی داده‌اند. این پرسش‌ها موارد زیر را شامل می‌شود:

۱. چه کسی نظرسنجی را انجام داده است؟

۲. چه کسی هزینه نظرسنجی را پرداخت کرده و چرا انجام شده است؟

۳. چند نفر برای نظرسنجی مصاحبه شدند؟

۴. پاسخ­گویان چگونه انتخاب شده‌اند؟

۵. پاسخ­گویان از کدام منطقه (ملت، ایالت یا منطقه) یا کدام گروه (معلمان، حقوق­دانان، رای­دهندگان دموکرات و غیره) انتخاب شده‌اند؟

۶. آیا نتایج براساس پاسخ‌های کلیه افرادِ مصاحبه‌­شده است؟

۷. چه کسی باید مصاحبه می‌شد و نشد؟ آیا نرخ پاسخ اهمیت دارد؟

۸. نظرسنجی چه زمانی انجام شده‌ است؟

۹. مصاحبه‌ها چگونه انجام شده است؟

۱۰. نظرسنجی در اینترنت یا شبکه جهانی وب چیست؟

۱۱. منظور از خطای نمونه­‌گیری برای نتایج نظرسنجی چیست؟

۱۲. چه کسی مقدم است؟

۱۳. چه عواملی دیگری می­توانند نتایج نظرسنجی را منحرف کنند؟

۱۴. چه سوالاتی مطرح شده است؟

۱۵. سوالات به چه ترتیب مطرح شده است؟

۱۶. نظرسنجی‌ القایی چیست؟

۱۷. چه نظرسنجی دیگری با این موضوع انجام شده است؟ آیا همین حرف‌ها را می‌زنند؟ اگر آن­ها متفاوت هستند، چرا متفاوت هستند؟

۱۸. رای­‌پرسی چیست؟

۱۹. چه چیز دیگری لازم است در گزارش نظرسنجی درج شود؟

۲۰. حالا که تمام سوالات را مطرح کرده‌ایم و جواب‌ها به نظر خوب می‌رسند، آیا باید نتایج را گزارش کنیم؟


نویسندگان این نوشتار معتقدند به‌­رغم وجود برخی مشکلات، پیمایش افکار عمومی اگر به‌­درستی انجام شده باشد، هنوز هم می‌تواند به‌عنوان بهترین ابزار سنجش عینیِ وضعیت دیدگاه‌های مردم مطرح باشد.

مترجم در پایان یکی از معضلات اساسی در کشور را تعداد زیاد موسسات نظرسنجی و نبود نهادی برای نظارت بر تاسیس آن­ اعلام می‌کند و پیشنهاد می‌کند برای تقویت هم‌افزایی موسسات نظرسنجی در ایران و سیاست­گذاری دقیق آن­ها و پرهیز از عملکرد جزیره‌ای این موسسات، به مانند شورای ملی نظر‌سنجی آمریکا، شورای ملی نظرسنجی ایران تاسیس شود که حداقل کارکرد آن، استاندارد کردن فعالیت، مسئولیت‌­پذیری و انتشار گزارش‌های این موسسات باشد.