در ابتدای شیوع بیماری کرونا ، نمونه های گرفته شده از همشهریان عزیز برای تست کرونا به آزمایشگاه های شیراز فرستاده می شد و حداقل ۴۸ تا ۷۲ ساعت تا اعلام نتیجه زمان می برد . با ادامه همه گیری این بیماری ، با همت خیرین شهرستان و مسئولین علوم پزشکی گراش، از اوایل اردیبهشت ماه ، آزمایشگاه تست کرونا در گراش برای سرعت بخشیدن به جواب دهی تست ها ، شناسایی بیماران و کنترل بیماری افتتاح شد.

برای اطلاع از نحوه فعالیت آزمایشگاه کرونا ، مصاحبه ای را با دکتر محمد جعفری، مسئول این آزمایشگاه انجام دادیم.

س. خودتان را معرفی کنید

محمد جعفری ، دکترای تخصصی ایمونولوژی پزشکی و عضو هیات علمی دانشکده ( مسئول آزمایشگاه تست کرونا )

از ابتدای شروع بکار دانشکده علوم پزشکی گراش در کار آموزش عملی دروس آزمایشگاه با دانشکده همکاری داشته‌ام و از سال ۸۷ تا کنون به عنوان مدرس در خدمت دانشجویان هستم و از سال ۸۹ ، هیات علمی دانشکده شدم.

س. آزمایشگاه کرونا در گراش از چه تاریخی فعالیت خود را آغاز کرده است؟

اوایل اردیبهشت ماه ۹۹

س. روزانه چه تعداد تست انجام می شود؟ (تعداد متغیر است؟)

تعداد روزانه انجام تست ها بسیار متغیر است. از ابتدای شیوع کرونا تا پایان تیرماه تقریباً ماهیانه ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ تست انجام شده است که در خرداد و تیرماه که اوج شیوع کرونا در منطقه بود این تعداد به ۲۵۰۰ تست در ماه هم رسید. از مردادماه تا کنون تعداد انجام تست ها روند کاهشی داشته و میانگین آن ۷۰۰ تست در ماه است .

س. آیا فقط تست های شهرستان انجام می شود یا از جاهای دیگر هم داشته اید؟

از ابتدای شروع بکار تا کنون ، هفته ای دوبار از شهرستان مهر نمونه ها (حداکثر ۱۰۰ نمونه در هفته) را دریافت می کنیم. در حال حاضر هفته ای ۲۰ تا ۴۰ نمونه از این شهرستان به گراش ارسال می شود. همچنین تنها یکبار حدود ۳۰۰ نمونه از بندرعباس داشتیم.

س. مدت زمان پاسخگویی به تست ها معمولاً چقدر است؟

حداکثر تا ساعت ۷ عصر ، نتایج مثبت جهت اقدامات لازم به تیم واکنش سریع معاونت بهداشت اعلام می شود ولی ثبت سیستمی نتایج تست ها روز بعد انجام می شود.

س. پس چرا گاهی اوقات تا ۴۸ ساعت نتایج به افراد اعلام می شود؟

در مواردی محدودی که نیاز به تکرار باشد  جوابدهی ممکن است  تا ۴۸ ساعت زمان ببرد. در زمان اوج شیوع ، بدلیل زیاد بودن تعداد نمونه های روزانه ممکن است زمان بیشتری برای انجام تست ها نیاز باشد که با افزایش ظرفیت روزانه انجام تست ، سعی می کنیم زمان جوابدهی را به حداقل برسانیم. ضمن اینکه همواره انجام تست های مربوط به شهرستان گراش در اولویت هست.

س. جواب برخی از نمونه ها “نیاز به بررسی مجدد” نوشته شده است. این به چه معناست؟

اگر تعداد ویروس در نمونه گرفته شده ، پایین تر از حساسیت دستگاه ( کیت) باشد،  با رعایت فاصله زمانی مناسب( پنج روز تا یک هفته ) مجدد تست را تکرار می کنیم.

به عنوان مثال برخی اوقات فرد بلافاصله بعد از تماس با فرد مبتلا یا مشکوک به کرونا ، جهت انجام تست مراجعه می کند. ممکن است در نمونه وی ، علائمی از حضور ویروس مشاهده شود ولی به حد تشحیص قطعی عفونت نرسد.در این حالت اصطلاح “نیاز به بررسی مجدد” قید می شود.

س. چند نفر در آزمایشگاه مشغول به کار هستید؟ در چند شیفت؟

در حال حاضر ۴ نفر شامل : یک نفر منشی ، یک نفر مسئول استخراج RNA ،  دو نفر انجام تست Real-time PCR

لازم به ذکر است در ماه های خرداد و تیر که تعداد نمونه های ارسالی به آزمایشگاه زیاد بود، یک نفر از پرسنل دانشکده به صورت شیفت در گردش در شیفت های عصر در قسمت پذیرش آزمایشگاه با ما همکاری داشتند.

س. چه وقت نمونه ها برای شما ارسال می شود و شما کارتان را از کی شروع می کنید؟

نمونه ها از مرکز جامع سلامت سعادت ، بیمارستان و شهرستان مهر  حداکثر تا ساعت ۱۲:۳۰ ظهر به آزمایشگاه تحویل داده می شود. روند کار به این صورت است که نمونه ها پس از دریافت ، در دفتر ثبت شده و کدرهگیری دریافت می کنند. سپس کارشناس آزمایشگاه در بخش استخراج ، RNA نمونه ارسالی را استخراج نموده و بعد از آماده سازی با استفاده از دستگاهReal-time PCR  تست ها گذاشته می شود. در نهایت با توجه به نمودارهای ارائه شده از دستگاه و شاخص های موجود ، نتایج دستگاه تحلیل و نتایج اعلام می گردد.  پروسه استخراج تا انجام آزمایش Real-time PCR حدود ۵  ساعت زمان می برد.

س. این آزمایشگاه قادر به انجام چه آزمایشاتی هست؟

با توجه به امکانات مرکز تحقیقات سلولی و ملکولی دانشکده، طیف وسیعی از تست های سلولی و ملکولی قابلیت انجام در این آزمایشگاه دارند ولی بدلیل نبود نیروی ثابت در آزمایشگاه ، تنها تست هایی که در رابطه با کارهای پژوهشی اساتید و دانشجویان دانشکده است بصورت پاره وقت انجام می شود.

س. آیا آزمایش ایدز و هپاتیت هم در حال حاضر در آزمایشگاه دانشکده انجام می شود ؟

خیر ، در حال حاضر تمرکز تنها بر روی انجام تست کرونا می باشد و کیت های لازم برای  انجام آزمایشات ایدز و هپاتیت در آزمایشگاه موجود نمی باشد.

س. آیا تا به حال خود یا سایر کارکنان تست داده اید؟ یا مبتلا شده اید؟

بله . همکاران هم تست داده اند هم چند نفر مبتلا شده اند ولی خودم خوشبختانه تا کنون علایمی نداشتم که بخواهم تست کرونا بدهم. البته آزمایشی که تیتر آنتی بادی IgG را تعیین می کند انجام داده‌ام که منفی بود و نشاندهنده این است که به احتمال زیاد تا کنون برخوردی با ویروس SARS-CoV-۲  نداشته ام.

س. احتمال خطای تست چند درصد است؟

حساسیت کیت های کرونا ۶۰ تا ۸۰ درصد است. یعنی اگر ۱۰۰ نفر مبتلا ی قطعی به کرونا باشند ، کیت های تشخیصی حداکثر ۸۰ نفر را مثبت نشان می دهد. از سوی دیگر این ۸۰ درصد در بهترین حالت ممکن و با فرض اینکه همه عوامل قبلی شامل نمونه گیری در زمان صحیح ، انجام درست نمونه گیری و استخراج RNA صدق می کند.

بنابراین افراد دارای علایم حتی با تست منفی باید خود را ملزم به رعایت قرنطینه خانگی و سایر اصول پروتکل های بهداشتی نمایند.

س. آیا برای نمونه گیری کرونا پولی دریافت می شود ؟

خیر . در تمام مراکز دولتی نمونه گیری و انجام تست کرونا رایگان است. تنها در مراکز خصوصی هزینه دریافت می شود.

س. برای انجام هر تست دانشکده چقدر باید هزینه بدهد؟

حداقل هزینه انجام هر تست ، دویست هزار تومان می باشد.

کلام آخر(حرف با مردم)

با توجه به اینکه ویروس تا کنون رفتار مشخص و ثابتی از خود ارائه نداده است و ابهامات زیادی در رابطه با ویروس کرونا وجود دارد ، بهترین و موثرترین راه برای عبور از چالش کرونا ، رعایت اصول پیشگیرانه و پروتکل های بهداشتی ( استفاده از ماسک ، به حداقل رساندن فعالیت های اجتماعی ، رعایت فاصله فیزیکی در اجتماعات و شستن مکرر و اصولی دست ها ) است تا آسیب های ناشی از کرونا را به حداقل برسانیم. باید زمان بگذرد تا اطلاعات ما از ویروس کرونا و رفتار آن افزایش یافته و راه های پیشگیری و مقابله با آن قطعیت بیشتری پیدا کند. لذا تا آن زمان همچنان رعایت دقیق پروتکل های بهداشتی، الزامی است.