کتاب جستارهایی از تاریخ، فرهنگ و تمدن ایران-اسلام تالیف دکتر محمدحسین اسماعیلی سنگری عضو هیئت‌علمی دانشگاه گیلان منتشر شد.

این کتاب در دو بخش مروری است بر دو بحث: فرهنگ و تمدن در ایران و اسلام و همچنین تاریخ فرهنگ و تمدن ایران- اسلام از ظهور اسلام تا دوره‌ی معاصر.

سوال اصلی کتاب این است: وضعیت فرهنگ و تمدن ایران- اسلام از ظهور اسلام تا دوره‌ی معاصر چگونه بوده است؟ دو سوال فرعی نیز در آن مطرح است: اینکه چرا و چگونه مردم و کشور ایران با آن‌ همه آثار فرهنگی و تمدنی در گذشته‌ی خویش، در دوره‌های بعد نتوانست در اوج باقی بماند و مسیر انحطاط داشته است؟ در این کتاب بیان می‌شود که فرهنگ و تمدن ایران قریب به یک قرن و نیم پس از ظهور اسلام در حالت اقتباس، سکوت، خیرگی به سر برد، اما از اواسط دوره‌ی عباسی به جنبش و حرکت معجزه‌آسا دست زد (با نهضت شعوبی). سپس موفق شد تا در بین سال‌های ۸۸ تا ۵۹۷. ه (۷۰۰ تا ۱۲۰۰. م) قریب به ۶۰۰ سال دوره‌ی طلایی از فرهنگ و تمدن را تجربه کند، اما در سده‌های بعد به دلایلی نتوانست سیادت و جایگاه خود را حفظ نماید اما همچنان سهم و تاثیر والا و ارزشمندی در فرهنگ و تمدن انسانی و جهانی داشته است.