د کتر علیرضا قدس‌ولی عضو هیات علمی و دانشیار پژوهشی بخش تحقیقات فنی و مهندسی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان، با توجه به این که در کشور ما هر ساله مقدار زیادی غله انبار می‌شود و معمولاً حشرات و قارچ ها، مشکلات کیفی جدی و خسارت‌های زیادی را در دانه‌های انبار شده ایجاد کرده و ضایعات مربوط به فعالیت میکروارگانیسم‌ها و یا فعالیت آفات انباری از جمله عواملی هستند که منجر به افت کمی و کیفی دانه حین ذخیره‌سازی می ‌ شوند وبا عنایت به این امر که گندم و برنج از مهم‌ترین اقلام غذایی می باشند که بخش زیادی از کالری مورد نیاز روزانه مردم را در کشور ما تامین می نمایند و در راستای جایگزینی روش‌های نوین و کم خطر برای مبارزه با آفات انباری ، طی پژوهشی با عنوان " ارزیابی تاثیر گاز ازن بر انبارمانی و ویژگی‌های کیفی گندم و برنج در استان گلستان " نسبت به تعیین تاثیر غلظت گاز ازن و مدت زمان در معرض بودن روی برخی ویژگی‌های دانه‌ی برنج واریته فجر شامل مدت زمان پخت، میزان از دست دادن مواد جامد، جذب آب، محتوای آمیلوز، وزن برنج پخته، نسبت طویل شدن دانه، دمای ژلاتینی شدن، انبساط حجمی، میزان آلودگی قارچی و میزان افلاتوکسین، و همچنین ویژگی‌های دانه‌ی گندم رقم مروارید شامل میزان جوانه‌زنی، عدد زلنی، محتوای چربی، اسیدیته و عدد پراکسید روغن، میزان آلودگی قارچی و میزان افلاتوکسین در طی یک دوره چهار ماهه نگهداری با استفاده از روش اسپلیت پلات در قالب طرح کاملا تصادفی با متغیر اصلی غلظت گاز ازن در چهار سطح (صفر ، ۲۵ ،۵۰ و ۷۵ ppmv ) و فاکتور فرعی با چهار سطح مدت در معرض بودن (۱،۳، ۵ و ۷ روز) اقدام نمود.

نتایج این تحقیق نشان داد که غلظت گاز ازن تاثیر معنی‌داری (۰۱/۰> P ) بر تمامی ویژگی‌های پخت دانه‌ی برنج مورد آزمایش به‌ جز میزان انبساط حجمی، افزایش طول دانه یا میزان ری آمدن، مدت زمان پخت، دمای ژلاتینی شدن و میزان آمیلوز داشت. ویژگی‌های انبساط حجمی (۰۵/۰> P )، میزان مواد جامد و میزان آمیلوز (۰۱/۰> P ) تحت تاثیر معنی‌دار تیمار مدت در معرض بودن بودند. تیمار مدت در معرض بودن تاثیر معنی‌داری (۰۱/۰> P ) روی ویژگی‌های میزان برنج پخته، میزان جذب آب، میزان افزایش طول دانه مدت، زمان پخت و دمای ژلاتینی شدن نداشت. تاثیر اثر متقابل دو تیمار غلظت گاز ازن × مدت در معرض بودن روی ویژگی‌های انبساط حجمی، میزان افزایش طول دانه، مدت زمان پخت، دمای ژلاتینی شدن و میزان آمیلوز معنی‌دار نبود ولی روی ویژگی وزن برنج پخته، میزان جذب آب و میزان مواد جامد در سطح آماری یک درصد معنی‌دار (۰۱/۰> P ) بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که غلظت گاز ازن، مدت در معرض بودن و اثر متقابل غلظت گاز ازن × مدت در معرض بودن تاثیر معنی‌داری (۰۱/۰> P ) بر ویژگی‌های میزان آلودگی قارچی و افلاتوکسین دانه‌ی برنج مورد آزمایش داشت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که غلظت گاز ازن، مدت در معرض بودن و اثر متقابل غلظت گاز ازن × مدت در معرض بودن تاثیر معنی‌داری (۰۱/۰> P ) بر ویژگی‌های رویشی (جوانه‌زنی) و شیمیایی (کیفیت پروتئین؛ عدد زلنی یا میزان رسوب زلنی) دانه‌ی گندم مورد آزمایش داشت.

پروژه تحقیقاتی مذکور مقدمه‌ای جهت به ‌ دست آوردن تاثیر ازن بر کنترل آفات و رشد و گسترش قارچ‌ها و مایکوتوکسین و نحوه نفوذ گاز ازن و تاثیر آن بر ترکیبات شیمیایی غلات مذکور است که با به ‌ دست آمدن شرایط بهینه می‌توان در پروژه بعدی با طراحی شرایط بهینه در سیلوهای کم ظرفیت نگهداری گندم و برنج در سطح برخی مزارع، کارخانه‌های تولیدخوراک دام و سوله‌های دارای سیستم هوادهی تمهیدات لازم را در مقیاس بزرگ‌تر فراهم آورد. بر اساس نتایج حاصله می توان بیان نمود که کاهش میزان رسوب زلنی در مدت زمان معرض‌دهی بالا بود که می‌تواند نشان دهنده تخریب پروتئین‌‌‌های گندم باشد. در راستای جایگزینی روش‌های نوین و کم خطر برای افزایش عمر انباری غلات (به جای استفاده از سموم شیمیایی)، استفاده از گاز ازن در سیلوهای ذخیره‌سازی انواع غلات از جمله گندم و برنج قابل پیشنهاد است. توصیه می‌شود که ازن با غلظت کمتر یا مساوی ۵۰ پی.پی.ام. در صنایع انبارداری دانه‌ها استفاده شود و ظرفیت روش کاربرد ازن نیز مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد.