کتاب «افسانه‌های پهلوانی ایران» محصول یک طرح پژوهشی در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات است که از سوی حسن ذوالفقاری و بهادر باقری انجام شده و توسط نشر خاموش روانه بازار نشر شده است.

کتاب «افسانه‌های پهلوانی ایران» در چهار جلد گردآوری شده که افسانه‌های آن در دو بخش منظوم و منثور هستند و نسبت آن‌ها به هم تقریبا یک به یک است. برخی از این افسانه‌ها بعد از شاهنامه منظوم بودند؛ بخشی از آن به خاندان پادشاهان کیانی و برخی به خاندان رستم مربوط می‌شود. بعضی از این داستان‌ها هم جنبه دینی و مذهبی دارند و در مجموع همه این افسانه‌ها تحت تاثیر شاهنامه بودند که در یک مجموعه با عنوان «افسانه‌های پهلوانی ایران» جمع شده است.

این مجموعه، بازشناسی، معرفی و تجزیه و تحلیل ۶۰ افسانه پهلوانی منظوم و منثور تا پایان دوره قاجار بر اساس حروف الفبای نام آن‌هاست. هدف آن، معرفی افسانه‌های پهلوانی پس از شاهنامه و ادامه این سنت پس از فردوسی و اغلب در میان مردم است. کتاب به بررسی سیر تحول و تطور این نوع ادبی در بستر تاریخی و اجتماعی؛ نشان دادن جایگاه و ابعاد هنری افسانه‌های پهلوانی فارسی و پیشنهاد استفاده از این ظرفیت‌های ناشناخته و ارزشمند در هنرهای سینما، تئاتر و پویانمایی می‌پردازد . ذیل هر افسانه، این موارد بررسی می‌شود : معرفی داستان و ارزش آن ، پدیدآورنده، نسخه‌ها، ساختار اثر و موضوعات به همراه چکیده روایی اثر و تشریح جنبه‌های داستانی شامل: عناصر داستانی، خصلت روایی، ویژگی‌های داستانی و بن‌مایه‌ها.

علاوه بر آن جنبه‌های زبانی و ادبی شامل: بررسی زبان ادبی و عامیانه یا روایی و نقالی ، مسائل دستوری ، اصطلاحات، مثل‌ها، واژگان عامیانه، گزاره‌های قالبی، زبانزدها (کنایات، سوگندها ، ناسزاها، شوخی‌ها و تهدیدها)، توصیف صحنه‌ها، اشخاص ، مکان‌ها و آیات، احادیث، اشعار، اغراق‌ها؛ و جنبه‌های اجتماعی شامل: آداب و رسوم، آیین‌ها، خوراک و پوشاک، نظام اداری و اجتماعی، باورها؛ معماری و هنر، مشاغل، اشارات دینی و مذهبی و فرقه‌ها و مذاهب بررسی و تحلیل می‌شوند. در پایان هر افسانه نیز نمونه‌ای از آن، شامل گزیده‌ای دو تا چهار صفحه‌ای ذکر می‌شود تا خوانندگان با متن و سبک نگارش کتاب آشنا شوند . نمایه‌های پایانی کمک می‌کند تا خوانندگان و پژوهشگران بتوانند به ریز محتوای آثار، دسترسی بهتری پیدا کنند.