مرکز فناوری اطلاعات و خدمات رایانه ای دانشگاه تبریز در گذشته و به ویژه در ماه های اخیر به دلیل شیوع ویروس کرونا به خاطر پشتیبانی، ارایه خدمات و ایجاد زیرساخت های لازم برای آموزش مجازی و ارایه خدمات الکترونیکی و مجازی، از جمله یکی از مراکز فعال به دانشگاهیان بوده است و از این رو برای آشنایی و اهمیت فعالیت های این مرکز گفت و گویی با دکتر فرشاد  فرهادنیا رئیس مرکز فناوری اطلاعات و خدمات رایانه ای دانشگاه تبریز صورت گرفته که در ادامه از منظرتان می گذرد.

* مرکز فناوری اطلاعات و خدمات رایانه ای دانشگاه تبریز، در ماه های اخیر به دلیل شیوع ویروس کرونا و تعطیلی دانشگاه یکی از مراکز فعال در ارایه خدمات به دانشگاهیان بوده، در مورد عملکرد این مرکز در این شرایط خاص توضیح دهید؟

شرایط حساس کنونی به ویژه فراگیر شدن ویروس کوید ۱۹ باعث شد تا عملا سیاست کلان دانشگاه به ارائه خدمات آموزشی و پژوهشی در فضای مجازی سوق یابد. شاید تمامی دانشجویان کارکنان و اعضای هیات علمی آشنایی ولو مختصر با خدمات آموزشی داشته باشند، لیکن بعید می دانم جز عده ای محدودی ارائه خدمات گسترده برسایر حوزه ها را مد نظر قرار دهند.

*  شما در حال حاضر چه نوع خدماتی به دانشجویان، اعضای هیات علمی و کارکنان ارایه می دهید؟ با این وجود همچنین با توجه به شیوع ویروس کرونا چه نوع تغییراتی در نحوه ارائه خدمات این مرکز ایجاد شده است؟

از آنجایی که متولی سرویس آموزش مجازی مدیریت آموزشهای مجازی و آزاد با مسئولیت دکتر بادامچی زاده است. از این رو پشتیبانی کامل این خدمات و ایجاد زیرساخت های لازم بر عهد مرکز فناوری اطلاعات بوده است. شاید بهترین شاهد مدعا در بیان حجم کاری تیم مرکز فناوری اطلاعات شخص دکتر بادامچی زاده باشد. تقریبا در تمامی روزهای تعطیلات خصوصا تعطیلات سال نو همکاران من به صورت شبانه روزی تلاش کردند تا نتیجه ای حاصل شد که امروز کل مجموعه دانشگاه تبریز به آن مفتخرند. از سویی همچنین ضمن تشکر از پیگیری ها و تلاش های دکتر بادامچی باید به وحدت رویه ای که در سایه همدلی در دانشگاه وجود داشت، اشاره کنم که بار اصلی آن در ارائه سرویس بر عهده دانشجویان عزیز و اعضای هیات علمی بود. متاسفانه شرایط ناگوار زیر ساخت مخابراتی کشور، ناهمانگی در میان اپراتورها، عدم تمکین برخی اپراتورها در برخی از استان ها از دستور العمل وزارت مبنی بر رایگان بودن سرویس lms دانشگاه برای مخاطبان باعث شد، تا رضایت صدردصدی مخاطبان فراهم نشود. با توجه به مصاحبه دکتر بادامچی در این خصوص اجازه دهید بر سایر حوزها نیز مروری داشته باشیم.

در حوزه پژوهش درصدد تجهیز آزمایشگاه مرکزی هستیم، با عنایت به حمایت ویژه دکتر عسگری معاون محترم پژوهشی در این حوزه گام های موثری برداشته شده که دکتر توتونچی انشاءا... با جزییات اطلاع رسانی خواهند کرد. لیکن سفارش و اقدام به نصب سیستم ویژه برای پردازش سریع HPC و همچنین تخصیص فضا برای نرم افزارهای مجازی این حوزه و در نهایت اقدام به عقد قرارداد و استفاده مشترک از مرکز پردازش های موازی دانشگاه شریف ازجمله دیگر موارد بوده که با ارائه اکانت و همینطور آموزش های لازم از این به بعد دانشجویان تهسیلات تکمیلی به ویژه فرادکترا می توانند از این خدمات بهره مند شوند.

در مبحث ویدیو کنفرانس و جلسات آنلاین نیز شاید بتوان گفت با برگزاری یکصدو شصت و هشت مورد تنها در طول دو ماه یکی از موفقترین مراکز آی تی کشور بوده ایم.

*  باتوجه به پیشرفت سریع تکنولوژی های این حوزه، و نیاز روز جامعه و به ویژه دانشگاهیان به ارایه خدمات بهتر؛ آیا مرکز فناوری اطلاعات و خدمات رایانه ای این دانشگاه توانسه با دانش روز دنیا امکانات و تجهیزات خود را به روز رسانی نماید؟

تقریبا تمامی استانداردهای روز دنیا در بحث امنیت و استانداردهای سرویس دهنده ها رعایت شده است. لیکن می بایست با توجه به نیاز روزافزون در جهت ارتقاء و افزایش سیستم ها گام های موثری برداشته شده است. مرکز داده دانشگاه تبریز با استفاده از سرویس های virtualization امروز تمامی نیازهای سرویس دهنده های خود را تامین می کند. در بخش پشتیبانگیری و راه اندازی disaster servers باید اقدامات جدیدی صورت گیرد. لیکن با عنایت به اصلاحات اساسی در ساختار شبکه دانشگاه بخش عمده ای از مشکلات شبکه داخلی دانشگاه را مرتفع نموده است. همکاران من در طول تعطیلات سال جدید و همینطور فرصت پیش آمده به دلیل کاهش کاربران داخلی توانسته اند، با تلاش شبانه روزی اصلاحات اساسی اینترانت دانشگاه تبریز را انجام دهند. دراین رابطه جای دارد از همکاری صمیمانه تمام واحدها و دانشکده ها سپاسگزاری نمایم، خصوصا همکاران امور فنی و حراست.

*  بنا بر گزارشات واصله در این ایام یکی از مشکلاتی که دانشجویان با آن مواجه بوده اند، قطعی و سرعت پایین اینترنت بوده است، نظر شما در این مورد چیست و چه تمهیداتی برای حل این مشکل اندیشیده شده است ؟

در شرایط فعلی همانطور که مستحضر هستید کاربران دانشجوی ما از طریق شبکه اینترنت و اینترانت کشور از خدمات ما استفاده می کنند نه شبکه داخلی. متاسفانه عدم وجود زیرساخت مناسب، عدم ارایه سرویس مناسب برخی اپراتورها خصوصا در استان های محروم باعث شده مخاطبان ما مشکلات عدیده ای روبرو شوند. متاسفانه سوء مدیریت ها، تغییرات مکرر در پروتکل های ارتباطی و همچنین برخی مشکلات فنی دیگر که ذکر تمامی آنها از حوصله بحث خارج است، باعث شده کاربران نهایی ما به ویژه در مناطق دور افتاده نتوانند به خوبی از خدمات ارائه شده بهرمند شوند. به عنوان مثال طبق توافق وزارت خانه های آموزش عالی و بهداشت درمان با وزارت ارتباطات قرار بود کلیه سرویس گیرنده های ما بر اساس آی پی های ارائه شده توسط سازمان تنظیم مقررات که دانشگاه تبریز نیز جزو آنها بود، مجانی و فاقد هزینه برای مخاطبان و کاربران ما باشد. در داخل استان تقریبا تمامی آی اس پی ها و اپراتورها این مورد را رعایت کردند. ولی در سایر استانها با سیل عظیم کارشکنی اپراتورها به ویژه ایرانسل و همراه اول روبرو شدیم. حتی علی رغم دریافت بخشنامه سازمان تنظیم مقررات توسط همه آی اس پی ها برخی در فضای مجازی ادعا کردند که چنین دستور العملی را دریافت نکرده اند، پیگیری مکرر ما همچنان ادامه دارد تا انشاء ا... در ترم آتی دیگر شاهد چنین معضلاتی نباشیم.

* همزمان با نشست مجازی معاونان پژوهش و فناوری دانشگاه ها و پارک های علم و فناوری منطقه سه کشور، سامانه ویدئو کنفرانس دانشگاه تبریز به بهره برداری رسید. در مورد اهمیت راه اندازی این سیستم و ویژگی های آن هم توضیح دهید؟

نیاز به سامانه ای که بتواند خدمات ویدئو کنفرانس را در صورت قطعی ارتباط با خارج از کشور بدون استفاده از سرویس دهنده ای خارجی ارائه دهد و عدم نیاز به پهنای باند بالا (با عنایت به زیر ساخت کاربران در سطح کشور) و سامانه ای با امنیت بالا (با توجه به آسیب پذیری و هک شدن چند برنامه ویدئو کنفرانس خارجی ) به شدت احساس می شد که در این ارتباط همکاران ما در مرکز فناوری اطلاعات با همکاری دوستان بخش خصوصی و مشاورین فنی ما توانستند گزینه ای مناسب برای این موضوع بیابند که ترجیح می دهم با عنایت به زحمات بسیار زیاد همکارمان آقای مهندس کوهی جزییات از زبان ایشان ارایه شود.

* برنامه های آینده این مرکز برای توسعه زیرساخت های لازم برای ارایه خدمات بهتر به دانشگاهیان دانشگاه تبریز چیست؟

انشاءا... با حمایت بی سابقه و همه جانبه هیات رییسه محترم دانشگاه به زودی فاز جدید سرویس دهنده ها و همچنین تجهیزات بهینه سازی در حوزه load balancing ، همینطور راه اندازی سرویس دهنده ای جدید در مرکز شماره ۲  راه اندازی خواهد شد. البته همه عزیزان به ویژه کاربران دانشگاهی باید درک کنند که در شرایط کنونی به ویژه تحریم و افزایش نرخ ارزهای خارجی این عملیات چه بار مالی فزاینده ای را به دانشگاه تبریز تحمیل می کند.

* و سخن آخر؟

ضمن پوزش از بابت کاستی ها و مشکلات موجود که برخی از آنها در حیطه عملیاتی ما نیست باید چند نکته را برای مخاطبان و مجموعه کاربران دانشگاه متذکر شوم. در گام نخست همه عزیزان می بایست خود را مکلف به افزایش دانش فنی در حوزه آی تی بدانند. در گام دوم در صورت بروز مشکل می توانند از راهکار های ارایه شده توسط همکاران ما استفاده نمایند. در این خصوص توجه به اطلاعیه ها و پیام های ارسالی بسیار ضروری است ازجمله سرویس های ارائه شده می توان به خدمات ویژه ای که برای اعضای هیات علمی در نظر گرفته شده اشاره کرد، به بعنوان مثال بالا بردن پهنای باند خطوط ADSL و ارائه خدمات VDSL که توسط دکتر کریم پور پیگیری می شود و همینطور نصب و بروزرسانی آنتی ویروس معتبر بروی سیستم های نوت بوک این عزیزان .