عمومی | پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات

خودتزیینی زنان ترکمن؛ درآمدی بر انسان‌شناسی زیبایی‌شناسی

کتاب «خودتزیینی زنان ترکمن؛ درآمدی بر انسان‌شناسی زیبایی‌شناسی» نوشته طیبه عزت‌اللهی‌نژاد به‌زودی ازسوی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات منتشر می‌شود.

این کتاب که به بررسی زیبایی و زیبایی‌شناسی از دید افراد روستای دویدوخ می‌پردازد، از چهار فصل تشکیل شده است که «انسان‌شناسی زیبایی‌شناسی، بدن و خودتزیینی»، «قوم ترکمن، زن، زیبایی»، «خودتزیینی زنان ترکمن»و «زیبایی‌شناسی بومی، خودتزیینی زنان ترکمن روستای دویدوخ»، به‌ترتیب عناوین فصل‌های آن هستند.

انسان‌شناسی زیبایی‌شناسی و گسترش حیطه‌های مطالعاتی آن طی قرون، انسان‌شناسی بدن و خودتزیینی، انسان‌شناسی لباس و زیورآلات، موضوعات فصل اول را تشکیل می‌دهند. فصل دوم با پرداختن به قوم ترکمن، ساختار اجتماعی آن‌ها و «زن» و «زیبایی» در فرهنگ آن‌ها را بررسی می‌کند. فصل سوم انواع پوشش‌های زنان ترکمن و نیز «رنگ» و ساختار ظاهری پوشاک آن‌ها را از منظر جنس و تزیینات پوشاک و انواع زیورآلات را از نظر می‌گذراند و درنهایت فصل چهارم با پرداختن به ترکمن‌های روستای دویدوخ، ساختار اجتماعی آن‌ها، معیارهای زیبایی، خودتزیینی زنان آن و نقش این خودتزیینی را در جامعه دویدوخ مورد مطالعه قرار می‌دهد.

این پژوهش در پایان «معانی و کارکردهای متعدد» خودتزیینی در جامعه ترکمنی روستای دویدوخ را نتیجه می‌گیرد و اعلام می‌دارد ارزش‌های جمعی نقش مهمی در معیارهای زیبایی بومی خودتزیینی زنان دویدوخ دارد و زیبا و زیبایی در راستای حفظ هویت و قدرت معنی می‌یابد. مطابق یافته‌های این پژوهش، زیبایی برای آن‌ها تجلی معیار و ارزش‌های جمعی است و خودتزیینی نقش مهمی را در حفظ رابطه دوسویه میان هویت و اتحاد ایفا می‌کند.

در این مطالعه، خودتزیینی بستری برای نمایش قدرت اقوام با استفاده از رنگ و نقش دانسته شده است. نویسنده معتقد است زیبایی در خودتزیینی‌ مترادف با لذت و خوبی نیست، بلکه تبعیت از قوانین حاکم بر جامعه‌ است که فرد را زیبا می‌خواند، پس «خوب زیباست» و «زیبا خوب نیست، مگر آنکه هویت و قدرت را حفظ کند». ارزش‌های جمعی در این روستا به کدهایی ظاهری و باطنی تبدیل می‌شوند. افراد در جامعه پیوسته در حال خوانش این کدها هستند. خوانش اشتباه، مانع دریافت مفهوم می‌شود و زشتی را پدید می‌آورد.