پژوهش «برآوردی از پیامدهای روندهای دینداری در آینده تبلیغ دین» به دنبال آن است تا احتمال رخدادها در آینده تبلیغ دین را براساس روندهای اصلی تغییر در دینداری، فهم کند. به‌عبارت دیگر چگونگی انجام این تحولات و میزان اثرگذاری آن بر وضعیت تبلیغ دین را بررسی می‌کند.

در این پژوهش ابتدا «تبلیغ دین» به عنوان یک حوزه اجتماعی تعریف شده و دینداری به عنوان یکی از مهمترین عواملی که تحولات و سبک‌های مختلف آن تاثیر زیادی بر آینده تبلیغ دین می‌گذارد، مورد اشاره قرار گرفته و سپس تحولات دینداری در میان مطالعات و پیشینه‌های تجربی مرور شده است.

این پژوهش تلاش می‌کند با به‌کارگیری روش چرخ آینده و با تشکیل جلسات ذهن‌انگیزی نخبگان، پیامدهای احتمالی متفاوت و با واسطه روندهای اصلی تغییر دینداری بر آینده تبلیغ دین را بررسی کند. از این‌رو از میان روندهای تغییر دینداری، پیامدهای سه روند اصلی «افزایش گرایش به دین‌ورزی احساسی»، «رشد گزینش‌گری و ترکیب‌گرایی در دین» و «مطالبه و رواج الگوی درمان‌گرایی و مددکاری اجتماعی در دین» در تبلیغ دین را مورد بررسی قرار داده است.

مطابق یافته‌های این پژوهش، تبلیغ دین در آینده کارِ دشوارتری خواهد شد، به‌گونه‌ای‌ که از فرآیندهای خطی فاصله بیشتری خواهد گرفت و سازمان‌ها و نهادهای دولتی با چالشِ نقش در آن مواجه خواهند شد.

پژوهشگران در این تحقیق اذعان می‌کنند که تکثّر در الگوها و روش‌های تبلیغی مشهود خواهند بود به‌گونه‌ای که نیاز به خلاقیت و مهارت‌های وابسته به ابداع روش‌های نو در آن محسوس می‌شود. اعزام مبلّغ به شکل متمرکز و از قم به شهرهای مختلف، الگویی ناکارآمد تلقی و به چالش کشیده خواهد شد، درعین‌حال گروه‌ها و موسسات تبلیغی با چاشنی درآمدزایی و ارتباط بده‌بستان با مخاطبان، به سمت الگوهای جدیدی از تعامل پیش خواهند رفت.

پژوهشگران در پایان با بیان اینکه در این تحقیق، درباره آینده روندهای دینداری قضاوتی نشده است، کار خود را صرفاً ارائه گزاره‌هایی احتمالی از آینده تبلیغ می‌دانند که تصمیم‌گیران و متولیان تبلیغ دین باید به آنها توجه و با عنایت به احتمال وقوع آن‌ها برنامه‌ریزی کنند.

مقاله «برآوردی از پیامدهای روندهای دینداری در آینده تبلیغ دین» نوشته مجتبی امیری، احمد کوهی و محمدمهدی ذوالفقارزاده، در شماره ۴۵ فصلنامه مطالعات فرهنگ- ارتباطات نوبت بهار ۱۳۹۸ به چاپ رسیده است.

دریافت مقاله