مراسم دومین سالگرد ارتحال بنیانگذار «سمت» برگزار شد
به گزارش روابط عمومی «سمت»؛ مراسم یادبود دومین سالگرد مرحوم حجت السلام والمسلمین دکتر احمد احمدی، بنیانگذار فقید سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت) به صورت محدود و با رعایت فاصله اجتماعی مناسب با حضور دکتر محمد ذبیحی رئیس، و جمع محدودی از مدیران و کارکنان این سازمان در سالن اجتماعات «سمت» برگزار شد این مراسم همچنین از طریق پخش زنده‌ی اینترنتی قابل مشاهده بود تا علاقه‌مندان به این شخصیت فرهیخته که به دلیل محدودیت‌های موجود برای حضور در محل با مشکل مواجه بودند بتوانند در این مراسم از این طریق شرکت کنند.
در این رویداد همچنین از کتاب«پایه گذاری برای مابعدالطبیعه اخلاق» نوشته امانوئل کانت که دکتر احمد احمدی در زمان حیاتش آن را از آلمانی به فارسی ترجمه کرده بود رونمایی شد.
در ابتدای این نشست، دکتر عبدالله صلواتی، عضو هیات علمی و معاون فرهنگی دانشگاه شهید رجایی که اجرای این مراسم را بر عهده داشت گفت: زگزبسکی درباره فضیلت «فرونسیس» یا به تعبیری فضیلت «حکمت عملی» می‌گوید این فضیلت برتر از همه فضیلتها است و بر بقیه آنها برتری داشته و آنها را به هم گره میزند. این را بگذاریم در کنار صحبت دیگری که از ارسطو به ما رسیده و در کتاب اخلاق نیکوماخوس از «حد وسط» (به عنوان فضیلت) و افراط و تفریط (به عنوان رذیلت) حرف زده است. ارسطو تاکید داشت که اگر شما مرد نیکویی نباشید، نظریه «حد وسط» برای شما در واقع یک آدرس غلط است. او تصریح می‌کند حد وسط جایی است که حکیم آنجا را تعیین می‌کند. بدون حکیمی که به این «فرونسیس» دست یافته و در وجود خودش همه فضایل‌ها را گره زده، اخلاق شکل نمی‌گیرد.
وی ادامه داد: من میخواهم از این مقدمه پلی بزنم به مرحوم احمد احمدی و بگویم این استاد فرهیخته درواقع همان حکیمی است که در حوزه اخلاق فردی و اجتماعی، حد وسط را تعیین می‌کند. ما کمتر تجربه حکیمی را داشتیم که منصب‌های سیاستگذاری و مدیریتی داشته باشد. این استاد، محل ظهوری بودند برای تلاقی مدیریت و حکمت. این باور قلبی بنده است. اگر چنین حکیمانی در جامعه نباشند، آنچه در فلسفه گفته می‌شود در جامعه امتدادی نخواهد داشت. ما نیاز داریم یک الگوی عینی در جامعه داشته باشیم و مرحوم احمد احمدی، قله این الگو بود. ما تا نبینیم که یک مدیر چگونه حد وسط را پیاده می‌کند، هرگز موفق نمی‌شویم با کارهای آکادمیک صرف، اخلاق را پیاده کنیم.
در ادامه این نشست سید محمد رضا حسینی بهشتی عضو هیاُت علمی دانشگاه تهران که با ویراست این کتاب نقش پررنگی در انتشار آن داشت به سخنرانی پرداخت، فرزند شهید بهشتی گفت: « احمدی عالم و صاحب فضیلت‌های اخلاقی بود و وی سال‌های بسیاری را در دانشگاه تهران استاد من بودند. مرحوم احمدی سال ۵۸ کار نوشتن کتاب «پایه‌گذاری برای مابعدالطبیعه اخلاق» را آغاز کرد اما به دلایل فعالیت‌هایی که پس از انقلاب داشت و همچنین کار در سازمان «سمت» باعث شد که این کتاب دیر به سامان برسد. سختکوشی وی برای ما آموزنده بود و فضل و دانش و صداقت و یکرنگی وی مهمترین مساله‌ای بود که احمدی همزمان دارا بود. روحیه و منش وی هیچ‌گاه تغییر نکرد.
بهشتی سپس به کتاب «پایه‌گذاری برای مابعدالطبیعه اخلاق» اشاره کرد و گفت: این کتاب نخستین نوشته کانت است و در زمینه اخلاق در دوره نقادی اوست که آن را در سال ۱۸۷۵ و در سن ۶۱ سالگی نوشته است. کانت در دوره ماقبل نقادی نیز چندین نوشته درباره اخلاق داشته است. او در این دوره درس‌گفتارهایی درباره اخلاق ارائه کرده است.
وی ادامه داد: در زمینه تحولات اندیشه کانت در باب اخلاق در دوره ماقبل نقادی، پل آرتور شلیپ تحقیقی جامع دارد که می‌تواند برای فهم اندیشه‌های او سودمند باشد. در سال ۱۷۸۱ با انتشار کتاب نقد عقل محض دوره دوم اندیشه کانت که موسوم به نقادی است آغاز می‌شود. او در فصل معماری عقل محض این کتاب که محور بحث آن عقل نظری است اشاراتی درباره پایه‌گذاری یک مابعدالطبیعه اخلاق دارد.
بهشتی افزود: کانت با دو جریان بزرگ ناسیونالیسم و عقل‌گرایانه آشنا شد و با تجربه‌گرایی جدید و چهره یونگ و هیوم در بحث شناخت و علیت اندیشه‌ای را در فلسفه پایه‌گذاری کرد و کوشید این شناخت‌ها را در یکجا جمع کند. این کتاب ابتدا باید مورد توجه قرار می‌گرفت و در فضای فلسفه آلمان براساس انتظار کانت پاسخی برای آن پیدا نشد و ناچار شد چند سخنرانی از کتاب را به کسانی بدهد که آن را بخوانند و نظر بدهند.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران افزود: کانت با فاصله‌ای کتاب «تمهیداتی برای مابعدالطبیعه» را نوشت. گام بعدی کانت این بود که فلسفه اخلاق بعد از دوره نقادی را با تکیه بر دستاوردهای نظری ارائه دهد. وی در پایه‌های آغازین، مفاهیم کلیدی و بنیان‌هایی را برای مابعدالطبیعه فردی نوشت و این کتاب بسیار مورد توجه قرار گرفت و در کمتر از یکسال به چاپ دوم رسید. کتاب «نقد عقل عملی» در حوزه اخلاق کانت است.
بهشتی ادامه داد: کتاب «پایه‌گذاری برای مابعدالطبیعه اخلاق» یکی از آثار باارزش کانت است و اگر کسی بخواهد با مفاهیم اصلی فلسفه اخلاق کانت آشنا بود باید این کتاب را بخواند و نوشته‌های این کتاب بسیار مهم است و ما با پرسش‌های اصلی در حوزه فلسفه اخلاق کانت آشنا می‌شویم. دایره فلسفه اخلاق در طی چند سده اخیر بسیار مهم است و نشان می‌دهد که این کتاب توانسته جایگاه باارزشی میان اندیشمندان و فلاسفه داشته باشد.
وی ادامه داد: ترجمه‌های از این کتاب به زبان‌های آلمانی، انگلیسی و فرانسه منتشر شده است. حتی این کتاب به زبان عربی نیز به چاپ رسیده است. زبان کانت مشکل و قلم بسیار سنگینی دارد. مرحوم احمدی برای این کتاب چند ترجمه انگلیسی را پیش روی داشته و یک ترجمه فرانسه با تطبیق ترجمه عربی را همزمان در کنار هم داشته است. برای ترجمه این کتاب کمر همت می‌بندد که زبان آلمانی بیاموزد.
دکتر محسن جوادی، معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در ادامه این مراسم گفت: کتاب «پایه‌گذاری برای مابعدالطبیعه اخلاق» از لحاظ قدمت از دیگر کتاب‌های کانت پیشی گرفته است و هنوز در بحث‌های فلسفی کانت به این کتاب اشاره می‌شود و جایگاه اندیشه فلسفی کانت را می‌توان در این کتاب جُست. عالمان دینی هنگامی که می‌خواهند گرایش اخلاقی داشته باشند به فلسفه اخلاق کانت می‌پردازند و بیشترین منابع اخلاقی برگرفته از این کتاب است. همچنین جاذبه اخلاقی کانت برای متفکران دینی بسیار زیاد است.
عضو هیات علمی دانشگاه قم سپس به سه مساله از فلسفه اخلاق کانت پرداخت و گفت: کانت بین معیار اخلاقی و عقلانیت فرقی نمی‌گذارد. کسی که می‌خواهد عقلانی زندگی کند اخلاقی نیز زندگی می‌کند. کانت چیزی را کشف از بیرون نمی‌بیند. یکی از عناصر اصلی جاذبه اخلاقی مفهوم عقلانیت است که در کانت وجود دارد.
جوادی ادامه داد: مفهوم اراده نیک دومین مساله‌ای است که در فلسفه اخلاقی کانت می‌توان مشاهده کرد. آشنایی ما با اندیشه‌های کانت پیشینه‌ای قدیمی دارد و به دوره قاجار برمی‌گردد. مفهوم امر اخلاقی سومین موردی است که در فلسفه اخلاق کانت دیده می‌شود که در امر اخلاقی دروغ نگفتن را در هر شرایطی باید حفظ کرد. اطلاق اخلاق بسیار مهم است. جاذبه کانت در حوزه اخلاق فقط برای عالمان نیست بلکه این مساله در همه جای دنیا نفوذ کرده است و جایی که فکر باشد راه خود را پیدا می‌کند.
وی افزود: بسیاری از علمای دینی، عقل را با وحی یکی می‌‌دانند. جاذبه سوم اخلاق کانت برای مسلمانان، مفهوم اطلاق امر اخلاقی در کانت است زیرا او معتقد بود که شما امر اخلاقی را باید در هر شرایطی حفظ کنید. مرحوم دکتر احمدی، با حرارت می‌گفتند اخلاق چیزی عمیق است و تابع تجربه نیست. متکلمان ما هم بنیاد اخلاق را اراده و مشیت خدا می‌‌دانستند و این هم بیانگر مطلق بودن اخلاق است.
عضو هیات علمی دانشگاه قم بیان کرد: بیش از ۳۰ سال است که با مرحوم احمدی و فضایل اخلاقی وی آشنایی دارم. یکی از فضایل اخلاقی احمدی این بود که دین را نمی‌فروخت. حیات دینی مومنان در شب است و تلاش علمی آنها روز است و این مساله در نهج‌البلاغه و در خطبه پارسایان وجود دارد.
حجت السلام دکتر حمید شهریاری نیز به عنوان سخنران پایانی گفت: شخصیت و فضایل اخلاقی احمدی را در طی کلاس‌های درس دریافت کردم و همچنین به عنوان معاون پژوهشی در سازمان سمت همراه وی بودم. مرحوم احمدی سرشار از معنویت بود و جنبه معنوی و روحانی را همزمان دارا بود که این مساله متاثر از دینداری و معنویت وی بوده است. وی دلداده مرحوم علامه طباطبایی و امام خمینی (ره) بود.
دبیرکل مجمع تقریب مذاهب اسلامی افزود: مرحوم احمدی عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی بود و برای این پذیرفت که در شورا عضو باشد که بتواند از امام خمینی و اندیشه‌هایش حمایت کند. همچنین استادهایی را تربیت کند که انقلاب باشند زیرا بر این باور بود که انقلاب نیازمند استادانی است که دین اسلام و انقلاب را ترویج کنند. همچنین هنگامی که نماینده مجلس شد برای مسایل سیاسی نبود بلکه علاقه وی به انقلاب و دغدغه‌های انقلابی وی باعث شد که در این سمت پای نهد.
عضو هیاْت علمی سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت) ادامه داد: مرحوم احمدی هیچ چیزی را جز توفیق به سازمان سمت نمی‌دید. مدیرانی که دارای چنین اندیشه‌ای باشند بسیار کم هستند که وقتی مسئولیتی دارند بسیار دغدغه‌مند به آن می‌پردازند. احمدی هنگامی که مدیریت سازمان سمت را پذیرفت می‌خواست اسلام و انقلاب پابرجا بماند و این ویژگی در وی بسیار کم‌نظیر است.