کرونا ویروس و اختلال وسواس شستشو - ۱۳۹۹/۰۲/۱۷
آیا الزام به رعایت اصول بهداشت فردی در ایام شیوع و بروز کرونا ویروس می تواند منجر به وسواس شود؟
دکتر کیمیا صحراییان، روانشناس دانشگاه، در این باره پاسخ می دهد:
وسواس در ابتدا به شکل فکری است. در وسواس فکری معمولاً فکر، تصویر ذهنی یا تکانه ای ناخواسته و مزاحم مدام در ذهن تکرار می شود. مرحله بعدی وسواس، وسواس عملی است که به صورت یک رفتار تکراری و اجباری هدفمند انجام می شود. وسواس عملی برای رهایی از وسواس فکری است. وقتی فردی افکار آلودگی و بیماری به صورت اتوماتیک وار وارد ذهنش می شوند و او را آزار می دهند، برای نجات یافتن از این افکار مزاحم مجبور می شود دست هایش را با تشریفات خاصی به مدت طولانی شستشو بدهد تا راحت بشود.
محتوای وسواس فکری نسبت به کرونا ویروس، آلودگی، کثیفی، بیماری و در نهایت مرگ است. در واقع ریشه اصلی وسواس فکری ترس از مرگ است.
حال مرز بین شستشوی بهنجار با شستشوی وسواسی کجاست؟
چگونه متوجه بشویم که دچار وسواس شستشو شده ایم؟
بعضی از نشانه های رفتار وسواسی عبارتند از:
۱- افراد وسواسی به شدت کنترل گری می کنند و برای سایر اعضای خانواده مزاحمت ایجاد می کنند. آن ها دیگران را وادار به شستشو می کنند.
۲- ترس از فاجعه دارند. آن ها فکر می کنند اگر دست هایشان را شستشو ندهند یک فاجعه ای رخ می دهد.
۳- مدت و فراوانی شستن دست ها به طور چشمگیری افزایش یافته باشد.
۴- رفتار شستشو تشریفاتی شده باشد. یعنی به ترتیب خاصی حتماً باید مراحل شستشو را انجام بدهند.
۵- رفتار شستشو نتیجه نشخوار ذهنی است نه یک محرک بیرونی آلوده. یعنی اینکه فرد نشسته، ناگهان بلند می شود و دست هایش را می شوید.
راه حل درمان اختلال وسواس، توقف فکر است. یعنی افکار مزاحم و نشخوارهای ذهنی را متوقف کنیم و این کار از طریق جلوگیری از پاسخ صورت می گیرد. منظور از جلوگیری از پاسخ یعنی نشستن دست ها و با همان دست ها هم باید غذا خورد.
نکته مهم: این موارد در شرایط عادی صدق می کند ولی در شرایط غیرعادی مثل امروزه که کرونا ویروس خیلی سریع انتقال می یابد کمی وسواس لازم است.
دکتر کیمیا صحراییان/ اداره مشاوره سلامت روان دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی جهرم/ اردیبهشت ماه ۹۹