.

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ، جواد حسین زاده استاد دانشگاه کاشان ، این مطلب را در نشست تخصصی«دی .ان. ای باستانی در ایران »که به همت پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی فرهنگی برگزار شد مطرح کرد .
جواد حسین زاده با بیان نکاتی در خصوص آسیب شناسی پژوهش های دی .ان .ای باستانی در ایران با بیان اینکه در حوزه مطالعات وراثتی دو مفهوم دی .ان. ای باستانی و ژنتیک باستان شناسی وجود دارد تصریح کرد : دی .ان .ای باستانی یک ملکول است که می توان آن را  از یک موجود زنده استخراج کرد و تا زمانیکه هدف استخراج کننده ، به انسان گذشته یا امروز مرتبط نباشد در دایره ژنتیک باستان شناسی قرار نمی گیرد .

نگاه تک بعدی به باستان شناسی
وی ،  دی .ان. ای باستانی را  تنها بخشی از ژنتیک باستان شناسی دانست و با انتقاد از اینکه در این حوزه کارشناسان بدون توجه به سایر رشته های ژنتیک باستان شناسی تنها به این موضوع می پردازند و اشتیاقی کاذب به آن دارند تصریح کرد : کارشناسان بدون آگاهی از هدف این دانش و چگونگی شکل گیری آن با نگاهی تک بعدی به باستان شناسی می نگرند و متوجه نیستند که دی .ان .ای باستانی یک قلمرو گسترده دارد و تنها این مهم نیست که دریابیم مثلا آیا آریایی ها وارد ایران شده اند یا خیر ؟
حسین زاده با گسترده شمردن حوزه  این دانش تصریح کرد :راه اندازی آزمایشگاه و گروه در این رشته به دلیل هزینه بر و تخصصی بودن دورنمای بزرگی دارد .
این کارشناس با ابراز تأسف از اینکه بعد از 12سال کار و پژوهش در علم ژنتیک باستان شناسی هنوز مطالعه دقیقی دراین حوزه توسط کارشناسان ایرانی صورت نگرفته است گفت : در حال حاضر نزدیک به 10پروژه در حوزه ژنتیک باستان شناسی در حال انجام است که بعید می دانم در مجله ای به چاپ برسد که در اینصورت بی فایده خواهد بود و تمام هزینه های صرف شده به هدر می رود .
وی اظهار داشت:تنها راه ثبت اینگونه پژوهش ها چاپ آنها در مجلات غیر تخصصی است چونا توجه به امکانات نامناسب موجود درایران نمی توان این تحقیقات را در مجلات تخصصی چاپ کرد زیرا که در اینصورت باید طبق پروتکل انجام گرفته باشد .
او استخراج دقیق دی .ان. ای باستانی با توجه به کم بودن میزان آن در نمونه ها بسیار کم است کاری دشوار دانست و تصریح کرد :از این رو در بسیاری ازپژوهش های صورت گرفته ثابت شده که به جای دی. ان. ای باستانی دی. ان. ای افراد  که در محیط فراوان است استخراج شده و تمام وقت و هزینه هدر رفته است .
حسین زاده گفت : این اتفاق ممکن است در پژوهش های ما نیز روی دهد زیرا که کار در ایران در این حوزه به دلیل نبود فضا و تجهیزات در صورت وجود تخصص نیز غیر ممکن است .
وی  با اشاره به فعالیت های مرکز بقیه الله اعظم بر روی بقایای شهدای جاوید الاثر تصریح کرد :فعالیتی که کارشناسان این مرکز انجام می دهند به هیچ عنوان در حوزه ژنتیک باستان نیست زیرا که این پیکرها مربوط به 20-30سال گذشته هستند و این تجهیزات برای کار در حوزه ژنتیک باستانی که مربوط به  چند صد و چند هزار سال پیش است پاسخگو نیست .
او در ادامه دانش اندک متخصصان از پیش زمینه های موضوع مورد پژوهش ، ورورد اطلاعات نادرست به ادبیات ژنتیک و باستان شناسی  و بافت چند قومیتی ایران و کشمکش های موجود را از مشکلات پیش روی تفسیر یافته ها در حوزه ژنتیک باستان شناسی اعلام کرد .
وی در پایان راه اندازی گروه ژنتیک باستان شناسی یا aDNA و کارگروه یا شورای پژوهشی در خصوص اعتبارات دولتی را به عنوان پیشنهاد برای بهبود نوع فعالیت های در این حوزه مطرح کرد .
جمع آوری نمونه های باستانی بدون تماس کاوشگران با مواد استخوانی
زهره انواری عضو هیأت علمی گروه انسان شناسی دانشگاه تهران ،  با بیان مقدماتی در خصوص روش ها و شرایط استخراج دی .ان .ای باستانی مراحل استخراج دی .ان . ای باستانی را شامل 8مرحله اعلام کرد و گفت :برای کاهش خطای انسانی با نمونه های استخوانی استخراج شده باید جمع آوری نمونه ها بدون تماس افراد کاوش گر با مواد استخوانی صورت گیرد .
وی  با اشاره به ضرورت نگهداری نمونه هایی که از آلودگی آنها جلوگیری شده است، تصریح کرد :داشتن نمونه خونی از کاوشگران از الزامات است .
این کارشناس با اشاره به این نکته که نمونه انتخاب شده دیگر به مجموعه باز نخواهد گشت و در آزمایشگاه مصرف می شود گفت:نباید میزان زیادی از نمونه جدا شود و حدود نیم تا یک گرم استخوان یا دندان از هر نمونه کافی است و باید تا حد امکان اسکلت به جا مانده آسیب جدی نبیند .
او در ادامه به تشریح شرایط مناسب محیط آزمایشگاه باستانی پرداخت و تصریح کرد :محیط ایزوله و به دور از آلودگی برای کاهش خطا ، کنترل ورود و خروج افراد در این محیط ، یک هود ایزوله مجهز به اشعه uvمخصوص کار با مواد باستانی ، استفاده زیاد از دستکش و...برای یک آزمایشگاه باستانی از ضروریات است .
انوری تمیز کردن سطح نمونه ای استخوانی با سمباده زیر هود استریل ، خیس کردن نمونه ها به مدت 20دقیقه در ماده سفید کننده ، خشک کردن نمونه درانکوباتور با دمای 50درجه سانتیگراد  و ... را از مراحل پیش استخراج اعلام کرد .
او در ادامه به مرحله استخراج دی . ان .ای به روش های مختلف ، واکنش زنجیره پلی مراز PCR، الکترو فورز ،توالی یابی و آنالیز  اشاره  و تصریح کرد :در آخرین مرحله می توان با به تعیین هاپلوگروپ مربوطه با استفاده از نرم افزار پرداخت .
مهاجرت ها خزانه ژنتیکی ایرانیان را تغییر نداده است
زهره فخاری زواره کارشناس ارشد ژنتیک دانشگاه آزاد،  دیگر سخنران این نشست مطالبی را در خصوص طرح «استخراج و تحلیل دی .ان .ای نمونه های باستانی زاگرس جنوبی و زاگرس مرکزی دوره نوسنگی و مفرغ » مطرح کرد و به تحلیل نقش ایران در مهاجرت و نظریه های خاستگاه ژنتیکی ایران  پرداخت .
او هدف از این مطالعه را تعیین خاستگاه ژنتیکی جمعیت مدرن انسانی ایران و تعیین اینکه کدام یکی از نظریه ها با توجه به شواهد ژنتیکی به واقعیت نزدیک تر است اعلام کرد .
این کارشناس ارشد در پایان با اشاره به نمونه های مورد پژوهش در این تحقیق و مقایسه هاپلوگروپ های مدرن ایرانی با هاپلو گروپ های باستانی و مقایسه هاپلوگرو پهای باستانی ایران با آسیای مرکزی نتیجه گیری کرد :اگر مهاجرت یا ورودی به جمعیت ایران صورت گرفته باشد به اندازه ای نبوده که بتواند خزانه ژنتیکی ایرانیان را تغییر دهد یا روی آن تأثیر گذارد .