مراقبت های بهداشتی اولیه یک راهبرد اجرایی برای دستیابی به هدف سلامتی برای همه و یک راه‌حل جهانی برای بهبود سطح کیفی زندگی بشر است. از سویی دیگر میزان دسترسی به خدمات بهداشتی، از شاخص‌های مهم در دستیابی به این هدف است. اصلی‌ترین هدف در ارائه خدمات بهداشتی، فراهم ساختن خدمات عادلانه برای همه افراد تحت پوشش است. اما اساساً مدیریت مسئله‌ی ایجاد دسترسی عادلانه و درنتیجه عدالت خدمت‌رسانی، منوط به بررسی عواملی ازجمله توزیع فضایی خدمات و جمعیت متقاضی است. در این راستا هدف پژوهش حاضر، ارزیابی توزیع فضایی مراکز خدمات درمانی و درمانگاه ها در سطح شهر همدان با استفاده از سامانه اطلاعات مکانی و نیز فرایند تحلیل سلسله مراتبی است. در این خصوص ۹ معیار (کاربری مسکونی، کاربری صنعتی، معابر اصلی، کاربری فضای سبز، تراکم جمعیت، بیمارستان‌های موجود، کاربری آموزشی، نزدیکی به مراکز شهری، مراکز آتش‌نشانی، انبار و تاسیسات) انتخاب گردید. پس از همپوشانی نقشه ها، مناطق با پتانسیل بالا با مساحت ۱۸۷ هکتار شناسایی شد. لذا با توجه به نیاز پژوهش و به‌منظور تضمین آینده بلندمدت در توسعه پایدار، مناطق شناسایی‌شده مجدداً برحسب مساحت، درستی و نیز اولویت ترجیحی طبقه بندی و دسته‌بندی شدند. در این خصوص مناطق با پتانسیل بالای احداث مراکز درمانی را بر اساس اصول استاندارد توسعه مراکز خدمات درمانی در پنج سایت با مساحت های ۷، ۹، ۱۱، ۱۹ و ۲۱ هکتار، طبقه¬بندی گردید. نتایج حاصله نشان می دهد مکان‌های تعیین‌شده برای بیمارستان، ازنظر زمان دسترسی برای شهروندان مناسب می‌باشد. همچنین به‌منظور ارزیابی توزیع فضایی مراکز درمانی، چهار تابع k، نزدیک‌ترین همسایگی، تابع موران و ضریب گری بر روی‌داده‌ها اجرا شد. نتایج حاصل از مطالعه شاخص‌های ارزیابی‌شده در این تحقیق تصادفی بودن توزیع مراکز درمانی در شهر همدان را نشان داد.

واژه های کلیدی: تابع خودهمبستگی، توزیع فضایی، مکان‌یابی، GIS ، همدان

---

ارائه دهنده: آقای مهندس خسرو مختاری، دانشجوی کارشناسی ارشد رشته مهندسی نقشه برداری گرایش GIS
استاد راهنما: آقای دکتر مرتضی حیدری مظفر، استادیار رشته مهندسی نقشه برداری گرایش فتوگرامتری
استاد ممتحن: آقای دکتر حسین تراب زاده خراسانی، استادیار رشته مهندسی نقشه برداری گرایش GIS
استاد ممتحن: آقای دکتر مهدی ریاحی خرم، استادیار رشته مهندسی محیط زیست