پیرو بیانیه و هشدار فرهنگستان علوم در رابطه با «وضع منابع آب کشور» در آبان سال جاری و استقبال مسئولان ذیربط درخصوص بیانیه، روز یکشنبه ۲۷ بهمن ۱۳۹۸ نشستی به منظور بحث و تبادل نظر و ارائه طریق پیرامون این موضوعT با حضور آقایان دکتر رضا اردکانیان وزیر نیرو و مهندس عباس کشاورز سرپرست وزارت جهاد کشاورزی با میزبانی فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران و به ریاست آقای دکتر رضا داوری اردکانی رئیس فرهنگستان برگزار شد. در این نشست که معاونان و مشاوران دو وزارتخانه، دبیر و روسای گروه های ششگانه علمی و استادان و متخصصان عضو فرهنگستان در حوزه های آب و کشاورزی و منابع طبیعی و عمران و محیط زیست و انرژی و زمین شناسی و تغییر اقلیم و سایر حوزه ها از جمله علوم انسانی و علوم پایه حضور داشتند، ابتدا آقای دکتر داوری اردکانی رئیس فرهنگستان ضمن خوشامدگویی به حاضران بخصوص وزرای نیرو و جهاد کشاورزی و تشکر از قبول دعوت و حضور در جمع دانشمندان ممتاز کشور که در فرهنگستان حضور دارند، اظهار داشت: از ابتدا که عضو فرهنگستان علوم بوده ­ام، طرح­ ها و نظر­ها و پیشنهادهایی در مورد مساله آب مطرح شده است. فرهنگستان مجمعی است که شاید در کشور نظیر نداشته باشد، تنها مجمعی که همه کارشناسان و صاحبنظران از همه علوم با هم تبادل نظر می کنند، بخصوص در این زمان که علوم بین رشته ­ای مهم هستند. ممتازترین دانشمندان کشور در این مجمع هستند و اگر قدر آنها را ندانیم قدر علم را نمی­ دانیم. در سال های اخیر با اینکه اندک اعتباری هم برای پرداخت حق زحمت استادان برجسته­ ای که عضو فرهنگستانند اختصاص داده نشده، اما وقفه ­ای در کار فرهنگستان و حضور آنان در این مرکز بزرگ علمی کشور ایجاد نشده است. از دو وزیر محترم جناب آقای دکتر اردکانیان و جناب آقای مهندس کشاورز خیلی تشکر می­ کنم. امروز برای فرهنگستان روز و شروع خوبی است که سیاستمداران و دانشمندان با هم همراه هستند و همکاری می کنند. مساله آب فقط فنی نیست بلکه مساله عمومی است و تا حدودی به جهان تولید و دیگری جهان مصرف بستگی دارد. متاسفانه ما هنوز در جهان مصرف هستیم و برایمان قناعت قدیم دیگر مطرح نیست و چگونگی مصرف هم اهمیت ندارد. اروپائیان بهتر مصرف می­ کنند. در پاریس و لندن که ۲ رودخانه بزرگ از وسط شهر می­گذرد، رعایت مصرف آب بهتر است تا ما که در سرزمینی خشک زندگی می­کنیم. اگر به این مطالب اهمیت ندهیم کوشش دانشمندان هم به جایی نمی­رسد.

پس از سخنان رئیس فرهنگستان، آقای دکتر عباس شریفی تهرانی رئیس گروه علوم کشاورزی فرهنگستان علوم پیرامون برنامه ها و فعالیت ها و اظهار نظرهای گروه علوم کشاورزی در مورد مساله آب توضیحاتی ارائه کرد. ایشان افزود: وزارتخانه ­ها دغدغه مسائل آب کشور داشته اند و فرهنگستان علوم به عنوان کمک دهنده علمی در کنار آنان بوده است اما ظاهراً اطلاعات جامعی در مورد مصرف آب در کشاورزی وجود ندارد ولی باید قبول کنیم که بحران و مشکلات بزرگی در مورد مساله آب داریم. آقای دکتر شریفی تهرانی تاکید کرد که باید در مورد انتقال بین حوزه ­ای آب فکر کنیم، نباید بحرانی در مورد انتقال آب به مرکز ایجاد شود، باید به جایی برسیم که حداکثر ۵۰ درصد آب غیر قابل جبران کشاورزی استفاده کنیم، باید توسعه کشاورزی بررسی شود چرا که دیگر توسعه افقی در کشاورزی مطرح نیست و باید به توسعه عمودی توجه شود. همچنین باید راندمان بیشتر آب و مدیریت آب را مطمح نظر قرار داد.

سپس آقای دکتر رضا اردکانیان وزیر نیرو ضمن تشکر از آقای دکتر داوری اردکانی ریاست فرهنگستان و اظهار خوشوقتی از حضور در جمع استادان فرهنگستان سخنانی ایراد کرد. ایشان اظهار داشت: آنچه کشور را رنج داده جدا کردن دو عرصه علوم انسانی و طبیعی است. جدایی دو عرصه تولید و مصرف آب مشکل آفرین شده است. موضوع آب بین رشته­ای و بین بخشی است ولی در دیدگاه های دولت­هایمان و حتی دانشگاه هایمان به جدایی این دو عرصه توجه شده است، در صورتی که قلمرو آب بین بخشی است و نباید این دو عرصه انسانی و طبیعی از یکدیگر جدا باشند. امیدوارم که ضرورت همکاری هر دو طرف یعنی دانشمندان و بخش­های علمی و کارشناسان دولتی و اجرایی درک شود و این همکاری مقدمه نیل به نظام مدیریت و حکمرانی مطلوب در کشور است. وزارت نیرو آمادگی دارد از نظرات علمی متخصصان و دانشمندان فرهنگستان علوم در برنامه ها بهره مند شود.

آقای مهندس عباس کشاورز سرپرست وزارت جهاد کشاورزی نیز ضمن تشکر از فرهنگستان علوم اظهار داشت: در مورد آینده آب و پایداری سرزمین نگرانی­هایی وجود دارد. شایسته است با توصیه­های فرهنگستان علوم بتوانیم رابطه فرا بخشی اقتصاد و اجتماع و حیات و محیط زیست را برقرار کنیم. باید تقاضای آب کشاورزی را کاهش دهیم. این اصل نیازمند تغییرات اساسی در کشاورزی کشور است. کشاورزی قدیم چه از نظر محصول، چه از نظر ماشین آلات و چه از نظر اقتصادی  با مسئل امروز قابل انطباق نیست. اگر در جامعه همه کمک کنیم هنوز فرصت برای حل مشکل آب وجود دارد. باید همه خانواده­های ایرانی را با این مشکل آشنا کنیم. خوشبختانه فرهنگستان علوم نگاه وسیعی به این مشکلات داشته و نظریه هم ارائه کرده است.

پس از اتمام سخنرانی­ ها، میان حاضران در جلسه و سخنرانان بحث و تبادل نظر صورت گرفت و پیشنهادهایی به شرح زیر مطرح شد.

• برای حل مشکلات آب باید فرهنگسازی شود، یکی از روش­های فرهنگسازی استفاده از آموزه­های دینی است یعنی مساله حرمت استفاده بیش از حد آب مطرح شود.
• ضروری است به بخش روستایی و کشاورزی در مورد مصرف آب آموزش­های لازم داده شود.
• شایسته است کمیته مشترکی از دو وزارتخانه نیرو و جهاد کشاورزی و سازمان محیط زیست و فرهنگستان علوم برای بررسی اسناد فرا دستی و همکاری های مشترک علمی تشکیل شود.
• شرکت آب و فاضلاب سامانه شفاف سازی اطلاعات کیفی آب آشامیدنی را ابتدا در تهران و بعد سایر شهرها ایجاد کند.
• پرورش محصولات کشاورزی به کاشت میوه­های خشک که آب کمتری مصرف می­کنند، اختصاص یابد و توسعه محصولات کشاورزی باید به سمت گلخانه­ ای شدن حرکت کند. البته به علت مصرف بالای انرژی در گلخانه ­ها باید میزان انرژی خورشیدی و ژئوترمال در کنار گلخانه ها افزایش یابد.
• از ژن­هایی که طی هزاران سال در محیط­های سخت کشورمان ایجاد شده­اند برای تحمل خشکی استفاده شود زیرا با وارد کردن این ژن­های مقاوم در گیاهان اهلی و وحشی می­توانیم به موفقیت­هایی برسیم.
• حل مشکلات آب جمعی است نه بخشی؛ مسئولان باید برای حل این مشکلات، کشوری فکر کنند نه بخشی و منطقه ای.

در پایان نشست رئیس فرهنگستان ضمن تشکر مجدد از وزیر نیرو و سرپرست جهاد کشاورزی برای حضور در فرهنگستان و تشکر از مطالب و سخنان خوبی که در جلسه مطرح شد، اعلام کرد که فرهنگستان پیشنهاد تشکیل کمیته ای برای همکاری مشترک با  وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزی و سازمان حفاظت محیط زیست را پیگیری می کند و اظهار امیدواری کرد با اهتمام ویژه وزاری محترم و سایر دست اندرکاران، مساله آب و منابع آب کشور به نحوی حل شود.

روابط عمومی فرهنگستان علوم