.

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ، حسین توفیقیان  سرپرست هیات باستان شناسی «گمانه زنی به منظور خواناسازی کشتی تاریخی قروق، شهرستان تالش» امروز «سه شنبه » با اعلام این خبر گفت : در اواسط دهه هشتاد  گزارش های جسته و گریخته ای از وجود شناوری چوبی در آبهای سواحل قروق تالش ارائه و در طی سالهای بعد با کاهش تراز آب دریای خزر، به تدریج بقایای یک شناور چوبی عیان شد.
او افزود: با وجود توجه جامعه محلی به این شناور و سعی آنها در معرفی آن و نیز مطالعات باستان شناسی پراکنده ای نظیر بررسی باستان شناسی کشتی های تاریخی دریای خزر توسط نگارنده(۱۳۹۵)، مطالعه و ثبت این شناور تا سالها به تعویق افتاد.
این باستان شناس با بیان اینکه در طی این سالها تلاش جامعه محلی در روستای کریم محله و نیز سنم های دلسوز موجب شد تا این اثر از اقدامات غیر علمی نظیر جابجایی آن و نیز هجوم گردشگران بی ملاحظه حفظ شود خاطر نشان کرد :با این حال، در طی این مدت چندین مرحله تخریب این شناور گزارش شد که از جمله آنها می توان به آتش سوزی این اثر ارزشمند توسط گردشگران و غارت چوب آن توسط برخی افراد ناآگاه اشاره کرد.
آثار آتش سوزی در بخش عقبی کشتی تاریخی قروق
او گفت :در سالهای اخیر پرونده ثبت ملی شناور تاریخی قروق تالش توسط اداره میراث فرهنگی استان گیلان به پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری  و شورای ثبت آثار ملی در معاونت میراث فرهنگی وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور ارسال شده ولی به دلیل سوالات متعددی که در رابطه با این شناور مطرح است ثبت آن به بررسی و مطالعه آن منوط شد.
عضو هیات علمی پژوهشکده باستان شناسی ، سن شناور، چوب شناسی، ابعاد و اندازه واقعی ، مالکیت ، نحوه ساخت و دلایل وجود شناور در این مکان را از جمله پرسش هایی مطرح کرد که پاسخ به آن می تواند ثبت ملی این شناور تاریخی را هموار سازد.
او خاطرنشان کرد : در همین راستا پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با جدیت و همیت نسبت به تامین مالی بررسی های اولیه این شناور از طریق تامین کنندگان مالی اقدام کرد.
توفیقیان ،ماحصل این فعالیت ها را ، بررسی جامع این شناور در چارچوب طرح "شناسایی و حفظ میراث فرهنگ دریایی: مطالعات کشتی تاریخی قروق تالش" عنوان کرد که با حمایت مالی سازمان بنادر و دریانوردی استان گیلان ،همکاری ارزشمند اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گیلان و پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی، توسط پژوهشکده باستان شناسی در حال انجام است.
مدیر گروه باستان شناسی دریایی پژوهشکده باستان شناسی گفت :بر این اساس مطالعات متعددی شامل بررسی باستان شناسی سطحی منطقه، بررسی ژئوفیزیکی زیر بستر محوطه، مطالعات رسوب شناسی محوطه، مستندنگاری شناور، سن سنجی رادیوکربن چوب، مطالعات چوب شناسی، بررسی میزان حفظ شدگی شناور ، تعیین ابعاد و وزن شناور و نیز معرفی روشهای حفاظت - مرمت و معرفی شناور بر روی این اثر در نظر گرفته شد .
بقایای کوچکی از الوار یک کشتی
او اظهار داشت :مطالعات باستان شناسی سطحی و پیمایش سواحل پیرامون و مطالعات اولیه که در ابتدای سال ۱۳۹۸ به انجام رسید نشان داد که  به فاصله حدود هفتصد متری جنوب کشتی تاریخی قروق، بقایای کوچکی از الوار یک کشتی دیگر در عمق حدود نیم متری رسوبات قرار دارد.
همچنین با انجام مطالعات مردم شناسی، اطلاعات با ارزشی درخصوص دریانوردی، کشتیرانی و صیادی ساحل نشینان جمع آوری شد و مصاحبه با افراد آگاه و محققین محلی پیش زمینه مناسبی درخصوص پیدایش کشتی تاریخی قروق در اختیار هیات مطالعاتی قرار داد.
این باستان شناس افزود: این مطالعات با بررسی های ژئورادار به منظور بررسی زیر بستر رسوبات ادامه یافت و وجود اشیائی در عمق بیش از دو نیم متر در مجاورت بلافصل شناور را تایید کرد که تا فاصله ۲۰ متری جنوب شناور پراکنده اند.
او خاطرنشان کرد :در همین زمان بررسی فتوگرامتری برای تعیین ابعاد شناور و بازسازی سه بعدی و مستندنگاری شناور به انجام رسید اما به دلیل گسترش رسوبات ساحلی بر روی شناور، این مطالعه از تعیین ابعاد دقیق شناور ناکام وسوالات جدی در مورد میزان حفظ شدگی شناور باقی ماند.
به همین منظور، تیم مطالعاتی تصمیم گرفت تا برای بررسی بیشتر و دسترسی به پاسخ پرسش های مطروحه، نسبت به کاوش شناور اقدام کندکه در این بررسی و کاوش چند ملاحظه عمده باید مد نظر قرار می گرفت.
سرپرست هیات باستان شناسی در تشریح این ملاحظات بیان کرد :چوب شناور در وضعیت فعلی به ثبات نسبی شیمیایی در میان رسوبات رسیده و هرگونه مطالعه بر روی آن نباید موجب بر هم زدن این ثبات گردد؛ توضیح این که چوب اشباع از آب به دلیل تحلیل بافت آن و جایگزینی آب به جای آن، اگر از آب خارج و به مدت زیادی در معرض هوا قرارگیرد، خشک شده و موجب پوکی آن و از میان رفتن آن می شود.
عضو هیات علمی پژوهشکده باستان شناسی افزود: به دلیل موقعیت شناور در کنار ساحل، در صورتی که تکیه گاه شناور به رسوبات از میان برود، ممکن است در مواقع طوفانی و اثر امواج بر آن در هم شکسته شود.
این باستان شناس خاطرنشان کرد:همچنین به دلیل بالا بودن سطح ایستابی (آب زیر زمینی) از یک سو و نفوذ آب دریا به رسوبات دربرگیرنده شناور از سوی دیگر، این آب می تواند مانع بررسی شناور شود.
مدیر گروه باستان شناسی دریایی پژوهشکده باستان شناسی در ادامه با اشاره به اینکه نرخ رسوبگذاری در منطقه بسیار بالا است و رسوب ساحلی به طور عمده از ماسه با دانه بندی متوسط تشکیل شده اظهار داشت: از همین رو، به دلیل سخت نشدگی رسوبات، هر گونه حفر ترانشه به سرعت تخریب می گردد.
توفیقیان افزود: با توجه به نرخ بالای رسوبگذاری در این ناحیه و با توجه به بررسی های دورسنجی ماهواره ای، رسوبات موجود در محوطه به طور عمده در طی ده سال اخیر نهشته شده اند و فاقد آثار تاریخی یا باستان شناختی هستند.
نقشه شبکه بندی کشتی تاریخی قروق توسط پهپاد
سرپرست هیات باستان شناسی تصریح کرد :بر اساس فرضیات و ملاحظات یاد شده ، مجوز کاوش با هدف خوانا سازی و بررسی سریع شناور توسط ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری صادر شد .
وی گفت : بر این اساس عملیات گمانه زنی کشتی تاریخی قروق توسط هیات مطالعاتی شامل باستان شناس، مرمتگر آثار تاریخی با هدف مطالعه وضعیت فعلی کشتی ، میزان حفظ شدگی چوب ،ارایه برنامه حفاظتی، مستند نگاری با هدف تهیه نقشه شبکه بندی، تعیین ابعاد واقعی شناور و ارائه مدل رقومی سه بعدی کشتی، مستند ساز با هدف تهیه فیلم مستند تلویزیونی از مراحل کاوش و زمین شناسی با هدف مطالعه زمین باستان شناسی سواحل منطقه و انجام بررسی های ژئورادار پیرامون کشتی قروق و بررسی آبهای پیرامون با سیستم آکوستیک انجام گرفت.
مدیر گروه باستان شناسی دریایی پژوهشکده باستان شناسی خاطرنشان کرد :با توجه به شرایط آب و هوایی و بارندگی مستمر در منطقه ، برنامه کاوش با عنایت به پیش بینی های هواشناسی در روزهای فاقد بارش برنامه ریزی و اجرا شد.
توفیقیان افزود :پیش از آغاز کاوش نقشه شبکه بندی کشتی تاریخی قروق توسط پهپاد تهیه و موقعیت گمانه ها شامل یک گمانه طولی در داخل کشتی و دو گمانه کوچک تر در طرفین و نزدیک به پاشنه کشتی تعیین و نخ کشی گردید.
او بیان کرد : با توجه به اسناد و مدارک موجود، از جمله تصاویر ماهواره ای و پهپادی از یک دهه گذشته و اطلاعات مردم شناسی، هیات کاوش می دانست که محتویات داخل کشتی ماسه ساحلی است که توسط امواج وارد کشتی شده است.
همچنین مطالعات میدانی نشان داد که در سالهای اخیر، در یک اقدام غیر اصولی طرفین کشتی با هدف جابجایی کشتی به عمق زیاد خاکبرداری شده و بدلیل مقاومت مردم در برابر جابجایی کشتی مجدد پر شده است، لذا ماسه های انباشته در داخل و بیرون کشتی ماسه های ساحلی است و فاقد لایه های تاریخی است.
مدیر گروه باستان شناسی دریایی پژوهشکده باستان شناسی گفت:در گمانه های سه گانه با احتیاط کامل کاوش باستان شناختی آغاز و این عملیات با توجه به ملاحظات پیش گفته، با سرعت و در دو مرحله انجام شد؛ در مرحله اول رسوبات سطحی با استفاده از بیل جمع آوری گردید و در مرحله دوم رسوبات نزدیک به بافت چوب با استفاده از ابزار سبک تر نظیر کمچه، جارو و برس برداشت شد.
ساختار کشتی قروق نمایان شد
عضو هیات علمی پژوهشکده باستان شناسی گفت : با انجام گمانه زنی به منظور خواناسازی کشتی تاریخی قروق، ساختار، ابعاد و اندازه های کشتی مشخص و وضعیت کلی این شناور برای هیات مطالعاتی روشن شد.
وی تصریح کرد :با انجام کاوش باستان شناختی مشخص شد که شناور تاریخی قروق تالش در واقع نیمی از یک کشتی است که به صورت طولی به دو نیم شده که بخش هایی از پاشنه، بدنه، بخش موج شکن کشتی (به طول ۲۷ متر و عرض ۶ متر) و پایه قرار گیری دکل اصلی کشتی شناسایی و ثبت و ضبط شد.
او با بیان اینکه تا قبل از انجام این کاوش تصور بر آن بود که بقایای شناور قروق شامل بخش تحتانی یک کشتی بزرگ می باشد که بخش فوقانی آن از بین رفته افزود :کاوش های باستان شناختی نشان داد که این شناور تنها شامل نیمی از کشتی است.
سرپرست هیات باستان شناسی اظهار داشت : مطالعات ژئورادار بصورت پیش فرض مشخص می کند که نیم دیگر این شناور در عمق بیش از دو و نیم متری رسوبات ساحلی و تا فاصله حدود بیست متری از شناور پراکنده است که تیم مطالعات حفاظت و مرمت بلافاصله نسبت به نمونه برداری از بخش های مختلف شناور اقدام کرد.
عضو هیات علمی پژوهشکده باستان شناسی اظهار داشت :مطالعات تکمیلی شامل مطالعه چوب بکار رفته در کشتی، میخ ها و بست های فلزی، ساختار لایه های چهارگانه کشتی، منشاء الوار بکار رفته در کشتی، تاریخگذاری، محل ساخت و تعیین مالکیت کشتی و پاسخ به دهها سوال و فرضیه دیگر در حال انجام است.
انجام عملیات فتوگرامتری و نقشه برداری ؛ امکان ثبت و ضبط کامل شناور
وی با بیان اینکه بعد از پایان کاوش باستان شناختی کشتی تاریخی قروق و ارایه گزارش مربوطه، برای حفاظت و نگهداری آن و تکمیل فرایند ثبت ملی کشتی تصمیم گیری خواهد شد خاطر نشان کرد :علاوه بر این، با اتمام گمانه زنی کشتی تاریخی قروق، عملیات فتوگرامتری و نقشه برداری شناور به سرعت انجام گرفت و اکنون این امکان وجود دارد تا این شناور به صورت کامل ثبت و ضبط گردد.
سرپرست هیات باستان شناسی افزود :در پایان گمانه زنی کشتی تاریخی قروق و بعد از اتمام مراحل ثبت و ضبط داده های باستان شناسی، تکمیل مراحل سه بعدی سازی و اتمام تصویر برداری مستند تلویزیونی، به منظور جلوگیری از تخریب کشتی به دلیل قرار گیری در معرض هوای آزاد و قبل از آغاز مجدد بارندگی و طوفان (مطابق با پیش بینی هواشناسی)، تمامی رسوبات حاصل از خاکبرداری کشتی قروق به ترتیب و بر اساس نوع رسوبات، مجددا به داخل کشتی و وضعیت کشتی به قبل از کاوش باستان شناختی بازگردانده شد.
او با اشاره به این که با توجه به موقعیت شناور و نوع رسوبات و سطح ایستابی، برپایی هرنوع سازه در اطراف شناور اولاً ناپایدار و در ثانی در صورت ریزش، تهدید کننده شناور است تصریح کرد :برپایی هرنوع سازه در اطراف شناور می تواند موجب تغییر نظام رسوبگذاری در اطراف شناور و موجب فرسایش موضعی محل شود که خود، نوعی تهدید برای شناور خواهد بود.
مدیر گروه باستان شناسی دریایی پژوهشکده باستان شناسی در پایان گفت :با توجه به اهمیتی که ساکنین محلی به ویژه اهالی کریم محله و پشته نسبت به حفظ و معرفی این شناور دارند، امید است پیش از آن که عوامل طبیعی یا گردشگران موجب تخریب این اثر شوند، اقدامات بعدی بر مبنای روش های علمی و بر اساس نتایج پژوهش های انجام شده، به حفظ این اثر منجر شود.