جریانهای هنری پس از انقلاب بررسی میشود
مرحله نخست طرح پژوهشی «گرایشها و جریانهای اندیشهای هنری پس از انقلاب اسلامی در نشریات تخصصی هنری» که در پژوهشکده هنر پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، توسط دکتر سیده راضیه یاسینی در حال انجام است، به پایان رسید.
این پژوهش ناظر به تحقیق در تحولات نظری در عرصه هنر، در ایران است که پس از رخداد انقلاب اسلامی در ایران، دستخوش تحول و تغییرات بنیادینی شد. این تغییرات تحتتاثیر جهتبخشی اندیشهای عوامل گوناگون موثر بر هنر ایران بوده که در میان آنها مطبوعات تخصصی هنری نقش موثری داشتهاند. با گذشت ۴ دهه از پیروزی انقلاب اسلامی، تتبع در جریانهای اندیشگانی هنر، میتواند روند طیشده در این دوره را بازشناساند و تصویر عمیقی از جریانهای اندیشهای ترویجیافته و جهتدهنده در عرصه تولید هنری را نشان دهد و وضع موجود هنر در ایران را بهتر تبیین نماید.
تاریخ پس از رخداد انقلاب اسلامی در ایران نشان میدهد که یکی از عوامل مهم در تغییرات هنر معاصر ایران، مطبوعات فرهنگی- هنری است که توسط متولیان مستقل (غیردولتی) یا غیرمستقل (دولتی) تهیه و تولید شدهاند. تحلیل مضامین مجلاتی که به نحو مستقیم یا غیرمستقیم، مولد یا مروج فکر و اندیشههای نظری در عرصه هنر بودهاند، به دلیل تاثیر مهم آنها در شکلدهی به اندیشههای نظری درباره هنر و در نتیجه هویت هنر ایران در دوره پس از انقلاب اسلامی، در شناخت جریانهای اندیشهای شکلگرفته یا تقویتشده در هنر پس از انقلاب اسلامی، راهگشا است. مجلات مستقل و غیرمستقل در این عرصه، انواعی از اندیشههای حاضر در سپهر هنر را نمایندگی میکرده و میکنند که در دو رویکرد کلان؛ یا با رجوع به سنت فرهنگ ایرانی- اسلامی، درصدد بازجست هویت هنر ایرانی است؛ یا با نظرداشت تحولات فرهنگی-هنری مغربزمین در سدههای اخیر، درصدد معرفی و ترویج اندیشههای متمرکز بر هنر مدرن یا پسامدرن است. به نظر میرسد بهرغم تغییرات بنیادین در بنمایههای هنر پس از انقلاب، جریانهای اندیشهای پایدار نخبگانی در حوزه هنر که نمایا/ زمینهساز تحول فرهنگی- هنری در جامعه ایران باشد، شکل نگرفته است. چنین مینماید که یکی از دلایل اصلی مسئله یاد شده، عدم شکلگیری جریانهای پایدار اندیشهای در مجلات تخصصی هنری یا فرهنگی- هنری در ۴ دهه گذشته است.
این پژوهش بر آن است تا با شناخت و تبیین جریانهای اندیشهای ترویجشده در مهمترین مجلات تخصصی هنری در طول ۴۰ سال گذشته، زمینه را برای تامل در سیر حرکت اندیشهورز حوزه هنر فراهم سازد تا از یکسو گذشته این سیر بازشناسی شود و از سوی دیگر وضع موجود جریانهای اندیشهای هنر معرفی گردد. در این تحقیق، تحلیل مضامین ۴۰ عنوان مجله، در بستر گفتمانی ۵ دوره ارزشگرایی، سازندگی، اصلاحات، اصولگرایی و اعتدال انجام میشود تا نشان دهد که مجلات مذکور مولد و مروج چه گرایشها و جریانهای اندیشهای فکری و نظری در حوزه هنر در ایران بودهاند و چه شبکههایی از پیوندهای فکری و اندیشهای همافزایانه، بین این مجلات وجود داشته یا دارد.
با تحلیل مهمترین مضامین شکل گرفته در مجلات یادشده، نتایج تحقیق، معطوف به ترسیم تصویری روشن از چگونگی نقشآفرینی این مجلات در تطورات اندیشهای در هنر معاصر ایران است که در مرحله اول آن، گونهشناسی جریانهای اندیشهای اشاعهیافته در مجلات هنری در دو دوره، در سالهای (۱۳۵۷ تا ۱۳۶۷، دوره ارزشگرایی/دفاع مقدس) و (۱۳۶۷ تا ۱۳۷۶، دوره توسعه/سازندگی) انجام شده است. مرحله دوم این پژوهش نیز با تمرکز بر جریانهای اندیشهای شکل گرفته در نشریات تخصصی هنری در ۳ دوره «اصلاحات»، «اصولگرایی» و «اعتدال» انجام خواهد شد.