یکی از عوامل عدم توسعه صادرات و حضور پررنگ کالاهای ایران در بازار کشورهای اوراسیا، بالا بودن تعرفه‌های گمرکی جهت واردات کالا به این اتحادیه بود. از سال ۲۰۱۴، صادرکنندگان، تجار و اتاق‌های بازرگانی کشور موضوع درخواست عضویت ایران در اتحادیه گمرکی اوراسیا را از دولت و کمیسیون‌های مشترک مطالبه نمودند که با پیگیری‌های صورت گرفته و طی دو سال مذاکرات پیوسته و ارزیابی کمی و کیفی اقلام و میزان تعرفه ترجیحی آنها، این موافقت‌نامه نهایتا در اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۷ در اجلاس سالیانه اوراسیا در شهر آستانه قزاقستان امضا گردید و بر اساس آن ایجاد یک منطقه آزاد تجاری بین جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا به صورت آزمایشی برای یک دوره سه ساله (قابل تمدید) با موافقت کشورهای عضو به تصویب رسید. موافقت‌نامه موقت ترتیبات منطقه آزاد تجاری بین ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا از ۵ آبان سال ۹۸ اجرایی شد. این موافقت‌نامه شامل ۸۶۲ قلم کالا است که ۵۰۲ قلم از آن ترجیحات اعطایی اوراسیا به ایران است و ۳۶۰ قلم هم ترجیحات اعطایی ایران به اتحادیه است.

با توجه به ورود قریب‌الوقوع ایران به اوراسیا و با در نظر گرفتن موقعیت ایران در مباحث و مبادلات فرهنگی، اقتصادی و سیاسی با روسیه که در صدر اتحادیه اوراسیا قرار دارد، بهترین موقعیت برای تجار، مردم و فرهیختگان کشور به وجود می‌آید. ایران طی دهه‌های گذشته توانسته است تعاملات قابل‌توجهی را در زمینه‌های اقتصادی، دانشجویی، تفریحی و توریستی با روسیه و دیگر کشورهای منطقه اوراسیا داشته باشد و همین مهم نقطه عطف و پیشرفت شگرفی را برای ایران در تمام زمینه‌ها در منطقه اوراسیا به وجود می‌آورد.

تاثیر اتحادیه اقتصادی اوراسیا بر ایران

منافع ملی ایران نه در ارتباط با همه منطقه اوراسیا که عمدتاً و در درجه اول در مناطق فرعی درون آن (آسیای مرکزی، خزر و قفقاز) نهفته‌اند. برای حفظ این منافع در بخش‌های مختلف فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و امنیتی، تعاملات دوجانبه با حکومت‌ها و ملت‌های منطقه، نهادهای منطقه‌ای نظیر اکو، نشست‌های جمعی نظیر نشست کشورهای ساحلی خزر در اولویت قرار دارد. ازجمله امتیازات این موافقت‌نامه می‌توان به تخفیف‌های تعرفه‌ای برای صادرکنندگان ایرانی به کشورهای اتحادیه اقتصادی اوراسیا اشاره کرد. همچنین ازآنجاکه اتحادیه اوراسیا با کاهش استفاده از دلار، سهم پرداخت‌های تجاری با ارز ملی را به ۷۰ درصد افزایش داده، می‌توان به کاهش استفاده از دلار در مبادلات خوش‌بین بود که این اتفاق در شرایط کنونی تحریم برای تجار ایرانی امیدوارکننده است. با توجه به وضعیت حال حاضر اقتصادی ایران به علت تحریم‌هایی که تحمیل‌شده است ایران با مشکلات عمده‌ای اعم از تورم، بیکاری و رکود اقتصادی مواجه است و دست‌وپنجه نرم می‌کند. ورود ایران به اوراسیا نقطه عطف و سکوی پرشی برای گذر از شرایط حال حاضر و عبور از تمام موانع اقتصادی و حرکت روبه‌جلوی ایران در قسمت‌های مختلف است .

البته سهم ایران از این توافق‌نامه ۵۰۳ قلم کالاست که با تعرفه‌های ترجیحی می‌توانند آنها را به کشورهای طرف تجاری صادر نمایند. مطابق فهرست اعطایی اوراسیا قرار است ۱۷۵ ردیف کالا ازجمله انواع فرش دستباف و ماشینی، پسته، انواع میگو، میوه‌هایی مانند پرتقال و لیمو، سبزیجات، خرما، بیسکوییت و شیرینی و برخی محصولات از جمله پلیمرهای پروپیلن، ورق‌های پلاستیکی، محصولات بهداشتی و... صفر شود، که با بررسی فهرست کالاها می‌توان گفت بخش اعظمی از این فهرست در اختیار گروه صنایع غذایی قرار دارد. ازاین‌رو فعالان صنعت غذا، با توجه به اینکه اتحادیه اقتصادی اوراسیا به لحاظ نزدیکی جغرافیایی، بازار بزرگی برای صادرات کالاهای ایرانی به شمار می‌رود، امیدوارند این موافقت‌نامه بتواند فرصت‌های بی‌شمار و همه‌جانبه‌ای را برای بخش خصوصی ایران و کشورهای عضو این اتحادیه ایجاد کند.

اوراسیا نقش اساسی و مهمی در پیشبرد اهداف ایران و برطرف کردن معضل‌های چون تورم، رکود و اشتغال می‌باشد. این مهم را باید مدنظر قرارداد که با ورود ایران به اتحادیه اوراسیا موقعیت‌های تجاری، توریستی آموزشی و شغلی بی‌شماری برای کشور و مردم رقم خواهد خورد تا قبل از ورود ایران به اتحادیه اوراسیا متاسفانه محصولات روابط و تجارت با روسیه و CIS بسیار محدود و تحت شرایط خاصی بوده است ولی با رخ دادن این مهم که همان ورود ایران به اوراسیا بوده است زمینه‌های همکاری و مراودت فی‌مابین ایران و دیگر کشورها افزایش می‌یابد و اگر این حقیر بخواهم در مورد اهمیت این مسئله نظر شخصی خود را اعلام نمایم به این صورت نظرم را مطرح می‌کنم که اگر قراردادهایی همچون ترکمنچای و گلستان را شکست‌های بزرگ و نقاط ضعف در تاریخ ایران قرار دهیم ورود ایران به اوراسیا یک گام بلند و موفق از بعد از قراردادها و عهدنامه‌های مذکور در این منطقه می‌باشد که اگر بخواهیم این مهم را با مواردی همچون گلستان و ترکمنچای مقایسه کنیم ورود ایران به اوراسیا همانند لغو این عهدنامه و بازپس‌گیری این مناطق تلقی کرد .

گسترش روابط متعدد با کشورهای این حوزه باعث رونق مشاغل و حتی ایجاد مشاغل جدید نیز می شود. با ورود ایران به جمع دیگر کشورهای اتحادیه اوراسیا جمع این کشورهای به عدد ۶ می رسد و ایران با ورود خود به اتحادیه و توسعه روابط با کشورهای عضو اتحادیه حداقل ۴ موقعیت جدید و دارای پتانسیل بالا را در حیطه های نختلف برای ملت خود به وجود آورده است. هر کدام از این کشورها موقعیت های جغرافیایی و اقتصادی ویژه و منحصر به فرد خود را دارند که با استفاده از هر کدام از این موقعیت ها می توان گام های بلندی در جهت پیشرفت و رونق دادن به بخش های مختلف برداشت. به عنوان مثال می توان یکی از اعضای اتحادیه اوراسیا یعنی بلاروس را نام برد که مطمئنا برای اشخاص زیادی این سوال پیش آمده است که کشور بلاروس چرا در اتحادیه اوراسیا قرار دارد و چه نقشی را ایفا می نماید و نیز چه منافعی می تواند برای ایران و دیگر کشورها داشته باشد؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که کشور بلاروس به علت هم مرز بودن با کشورهای متعددی مانند روسیه، اوکراین، لهستان، لیتوانی و لتونی موقعیت بسیار مناسب جغرافیایی را در میان دیگر کشورها برای برقراری ارتباط بین اروپا، اروپای شرقی و بخش های مهمی از آسیا داراست. کشور بلاروس طی سال های گذشته از دید کارشناسان توانسته است موفقیت های چشمگیری را نسبت به دیگر جمهوری های شوروی سابق از نظر اقتصادی و صنعتی کسب نماید.

پس می‌توان نتیجه گرفت که با افزایش تعاملات و روابط ایران با کشورهایی همانند بلاروس و گسترش مرزهای فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و... در آینده‌ای نه چندان دور ایران به پیشرفت‌های شگرفی در زمینه‌های گوناگون دست خواهد یافت. ضمنا با به وقوع پیوستن این امر (ورود ایران به اتحادیه اوراسیا)، شاهد تاثیر مثبت این اتفاق به کاهش معضلاتی مانند تورم، بیکاری، گرانی و مواردی خواهیم بود اما علت این تاثیر با افزایش ارتباطات در زمینه‌های مختلف تجاری، فرهنگی، سیاسی و... و گسترش مرزهای مختلف از جمله اقتصادی ما با دیگر کشورها مشاغلی که دچار رکود شده بودند موقعیت‌های تازه‌ای برای گسترش زمینه‌های کاری خود پیدا می‌کنند و با توسعه روابط مختلف فی‌مابین کشورهای عضو قطعا مشاغل جدیدی نیز به وجود می‌آید. در نتیجه مشاغل گذشته و جدید نیازمند نیروی کار مضاعف و جدید می‌باشند که تاثیر مستقیم بر بیکاری دارد. افزایش صادرات محصولاتی مانند محصولات کشاورزی (سبزیجات، میوه‌جات و ...)، سنگ (معدنی، ساختمانی، زینتی و...)، فلزات (مس، آهن، آلومینیوم و...)، مواد معدنی و ...، باعث افزایش ارزآوری به کشور و در نتیجه رونق گرفتن بازار و کاهش تورم می‌گردد. همچنین واردات محصولاتی مانند غلات، گوشت، غذای دام و طیور، روغن و ... که کشورهایی همانند روسیه و دیگر کشورهای دیگر CIS در تولید انها جزو کشو.رهای برتر جهان هستند باعث کاهش رکود اقتصادی و در نتیجه کاهش مشکلات اقتصادی ایران به شکل چشمگیری می‌شود.
با ایجاد این موافقت‌نامه اقتصادی منطقه‌ای، شرایطی به وجود می‌آید که ایران به شکل فعال وارد عرصه صادرات به کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا شود. به‌احتمال زیاد پیوستن ایران به اتحادیه اقتصادی اوراسیا جهش بزرگی در صادرات غیرنفتی رخ خواهد داد چرا که این اتحادیه اقتصادی متشکل از کشورهای روسیه، بلاروس و قزاقستان، ارمنستان و قرقیزستان، یک بازار منطقه‌ای با ۲۰ میلیون کیلومترمربع مساحت و بیش از ۱۸۳ میلیون نفر جمعیت را به هم مرتبط می‌نماید. مجموع ارزش صادرات و واردات کشورهای عضو این اتحادیه حدود ۷۵۳ میلیارد دلار است، بنابراین بازار بزرگی در انتظار ایران خواهد بود.