رتبه نخست پژوهشگران پراستناد کشور در گفتگو با آنا: مسئولان پژوهشگران را در تصمیم‌گیری‌ها دخیل بدانند/ راه‌های پیشرفت در پژوهش تسهیل شود
گروه استانهای خبرگزاری آنا، دکترآرش کریمی‌پور عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف‌آباد آذر سال جاری به‌عنوان یک درصد پراستنادترین پژوهشگران برتر جهان در سال ۲۰۱۹ و رتبه نخست پژوهشگران پراستناد برتر بین دانشگاه‌های دولتی و غیردولتی معرفی شد.
۱۲ پژوهشگر ایرانی بین پراستنادترین پژوهشگران برتر دنیا در سال ۲۰۱۹ قرار گرفتند که دکتر آرش کریمی پور عضو هیئت علمی گروه مهندسی مکانیک دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف‌آباد توسط پایگاه بین‌المللی ISI به‌عنوان یکی از این محققان معرفی شد و تنها نماینده محققان پراستناد در دانشگاه‌های آزاد اسلامی کشور است.
پایگاه استنادی WOS هرساله فهرست پراستنادترین پژوهشگران دنیا را در فرآورده‌ای به نام پژوهشگران پراستناد ( Highly Cited Researchers ) منتشر می‌کند که در این فهرست پژوهشگران تاثیرگذار در دنیا که با دریافت میزان استناد بالا، نقش پررنگی در انتقال علم و دانش در عرصه بین‌المللی ایفا می‌کنند، مشخص و معرفی می‌شوند
عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف‌آباد به همین مناسبت در گفتگو با خبرنگار گروه استانهای خبرگزاری آنا درباره انتخابش به‌عنوان یک درصد پراستنادترین پژوهشگران برتر جهان در سال ۲۰۱۹ اظهار می‌کند: «نزدیک به یک دهه است که محققان پراستناد در دنیا معرفی می‌شوند و هرسال نفراتی از ایران نیز با این عنوان -محقق پراستناد- معرفی‌شده‌اند و ممکن بوده ایرانیانی با این عنوان معرفی‌شده باشند که آنان دو دانشگاهی بوده و خارج از کشور بوده‌اند بااین‌حال هرساله شاهد معرفی یک محقق پراستناد از ایران بوده‌ایم و امسال نیز از دانشگاه آزاد اسلامی نفراتی با این عنوان معرفی شدند.»
معیارها و چگونگی انتخاب پراستنادترین‌ها
دکترکریمی‌پور درباره معیارها و چگونگی انتخاب افراد با این عنوان می‌گوید: «پیش از این برای معرفی محقق پراستناد، کارنامه افرادی که مقاله زیادی داشتند را بررسی می‌کردند و در این روند، وقتی تعداد مقالات زیاد شد، کیفیت آنها را پیش کشیدند و بعد از مدتی، مجلاتی که مقالات در آن منتشر می‌شد را مطرح کردند که در چه جایگاه و کیفیت نشری قرار دارد.»
به گفته وی، هرچه روند انتخاب محقق پراستناد جلوتر آمد، معیار انتخاب هم سخت‌تر شد و بعد استناد نیز به این مولفه‌ها اضافه شد، یعنی هرچه مقاله یک محقق استناد بیشتری به آن شود، نشان‌دهنده ارزش بالای کار آن محقق در بالابردن رشد علمی دنیا داشته، مثلاً هرکس به قانون دوم نیوتن استناد کند به‌نوعی به یافته علمی این دانشمند استناد کرده است.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف‌آباد یادآور میشود: «وقتی مولفه استناد در انتخاب محقق پراستناد مطرح شد، برخی از محققان در مقاله جدید خود به مقاله قبلی که داده بودند، استناد می‌کردند؛ البته طبیعی بود؛ اما وقتی از یک حد معمولی خارج شد در کنار گزینه‌های تعداد مقاله، کیفیت ژورنال به خوداستنادی یک نمره منفی گذاشتند، یعنی اگر محققی همه آن مولفه‌های مثبت را داشته باشد؛ اما گزینه خوداستنادی نیز داشته باشد، ارزش کار را کم می‌کند و یک نمره منفی برای وی درنظرگرفته میشود.»
دکترکریمی‌پور درباره چگونگی انتخابش به این عنوان به آنا می‌گوید: «در انتخاب پژوهشگر یک درصد پراستناد همه این مولفه‌ها مدنظر قرارگرفته است، سال ۲۰۱۹ نزدیک به ۵۰ مقاله ISI داشتم، سال‌های قبل هم در همین حدود بود؛ بنابراین یکی از آیتم‌ها تعداد مقالات در انتخاب پژوهشگر پراستناد است.»
وی می‌افزاید: «مولفه بعدی کیفیت مجلات بوده که بیشتر مقالات بنده در مجلات Q ۱ و یا انتشارات معروف پذیرش شده و آیتم بعدی میزان استناد است و سایت‌های معروف که میزان استناد را بررسی می‌کنند، این عوامل درنظرگرفته شده و محقق پراستناد معرفی میشود و با این ویژگی‌ها به‌عنوان محقق پراستناد معرفی شدم و در ایران هم نفر نخست بودم.»
این استاد دانشگاه درباره زمانی که متوجه شده به‌عنوان یک درصد پژوهشگر پراستناد معرفی‌شده، اظهار می‌کند: «حدود ماه سپتامبر از طریق ایمیل به من اطلاع دادند که در این لیست قرارگرفته‌ام و از من خواستند که این اطلاعات اولیه را اعلام نکنم تا بررسی نهایی اعلام شد و به‌عنوان پژوهشگر پراستناد معرفی شدم.»
دکترکریمی‌پور با بیان اینکه کسب این عنوان در جهان خیلی ارزشمند است و مدیران ما تا چه اندازه به کسب این افتخار اهمیت دهند، مشخص نیست، اظهار می‌کند: «از وقتی که به‌عنوان محقق پراستناد معرفی شده‌ام، چند تماس با حقوق و مزایای عالی به من پیشنهادشده و از من خواستند که با مراجعه به آن کشورها (مثلاً دانشگاه رم در ایتالیا) قراردادی با آنان منعقد کنم و دعوت آنها را بپذیرم.»
تحقیقات میکروالکترونیک در صنعت ایران کاربرد زیادی ندارد
وی که تخصص اصلی‌اش میکروالکترونیک است، بیان می‌کند: «رشته و اساس کار من تحقیقات در عرصه میکروالکترونیک است که در صنعت ایران کاربرد زیادی ندارد؛ اما در کشورهای توسعه‌یافته که صنعت پیشرفته‌تری در مقایسه با ما دارند، رشته تخصصی من کاربرد بیشتری دارد.»
این پژوهشگر یادآور میشود: «پروژه‌هایی که در دست تحقیق دارم و انجام می‌دهم، موضوعاتی است که از طرف همکاران مطرح میشود و از آنجایی که روی این موضوعات کار نشده است، کار تحقیقاتی انجام می‌دهیم، اگر مجوز داشته باشیم نتیجه تحقیقات را منتشر می‌کنیم و اگر مجوز هم نداشته باشیم، نتیجه تحقیقات را به خودشان یعنی کسانی که موضوع را سفارش داده‌اند، می‌دهیم.»
دکترکریمی‌پور در پاسخ به این پرسش که آیا دستاورد پژوهشی که توسط شما به دست می‌آید، می‌توان آن را به کشورهای توسعه‌یافته فروخت، اظهار کرد: «حدود چهار یا پنج سال پیش به رئیس وقت دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف‌آباد گفتم که اگر دانشگاه دستگاه‌های تحقیق و پژوهش را خریداری کند با فعالیت‌های پژوهشی و مقاله‌ای که خواهم داشت، می‌توانم رتبه دانشگاه را در داخل و خارج کشور جابه‌جا کنم و رتبه بهتری برای این واحد دانشگاهی به دست بیاورم.»
وی گفت: «با قبول این پیشنهاد و نگرشی که رئیس وقت دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف‌آباد داشت، توانستیم نیمی از دستگاه‌های تحقیقاتی را تامین کنیم و اکنون می‌توانیم شاهد نتیجه آن نگرش و اقدام باشیم، به عبارتی برای به‌دست آوردن هر چیزی باید هزینه کرد، اگر خواسته باشیم که دستاوردهای پژوهشی‌مان را به کشورهای توسعه‌یافته بفروشیم، باید نخست هزینه کنیم و بدون هزینه نمی‌توان به این مهم دست یافت.»
این استاد دانشگاه فرایند فعالیت پژوهشی در کشور را یادآور شده و می‌افزاید: «با چند مثال می‌خواهم فرایند سختی کار پژوهشی را در ایران برای شما تشریح کنم. به‌عنوان‌مثال وقتی که پروژه کاری آغاز میشود، ابتدا باید فرم گرنت را پرکرد که خود داستانی طولانی دارد و حداقل دو روز باید وقت بگذاریم تا این فرم پرشود و گرنت من که یکی از نخبگان ایران هستم در بهترین حالت ۳۰ میلیون تومان بوده درحالی‌که همکاران من در سایر کشورها صحبت از گرنت میلیون دلاری می‌کنند.»
گرنت ( Grant ) یا وام بلاعوض، بودجه‌ای است که به نهادها، موسسات، شرکت‌ها یا افراد اعطا میشود.
دکترکریمی‌پور، دشواری‌های یک پژوهشگر در مسیر پرفراز و فرود پژوهش کشور را یادآور شده و می‌گوید: «به‌شخصه ترجیح می‌دهم بیشتر اوقاتم را به پژوهش اختصاص بدهم تا تدریس. در کشورهای توسعه‌یافته استادان دانشگاهی که موقعیتی مانند من دارند، مسئولان دانشگاه وقتی می‌بینند که استادشان درزمینه تحقیق مهارت و قدرت دارد از او می‌خواهند که درزمینه تحقیق و پژوهش فعالیت کنند و دست آنان را در این راه باز می‌گذارند.»
انتقاد از قوانین دست و پاگیر در مسیر پژوهشگران
این استاد دانشگاه با گله‌مندی و انتقاد از قوانین دست و پاگیری که در مسیر پژوهشگران وجود دارد و انگیزه آنان را کاهش می‌دهد از مسئولان می‌خواهد دست پژوهشگران را در مسیر تحقیق و پژوهش بازبگذارند و موضوع تدریس استادان را ساماندهی کنند؛ چراکه باید به تلاش افراد محقق بها داد. اکنون بالای ۱۵۰ مقاله ISI و طرح و کتاب زیادی دارم و درخواست دانشیاری داد‌ه‌ام.
وی پیشرفت کشور را در علم نانو یادآور شده و می‌گوید: «ایران در علم نانو خیلی رشد داشته، شاید بپرسید دلیل آن چه بوده است؟ پاسخ این است؛ زمانی که این علم وارد ایران شد، ستاد نانو حمایت مالی خوبی از پژوهشگران این رشته کرد و اعلام شد برای هر مقاله ISI مبلغ قابل‌توجهی به نویسنده مقاله داده میشود و یا برای هر اختراع و ابتکاری که شکل می‌گرفت، مبلغی اختصاص داده می‌شد.»
هیچ نهاد تصمیم‌گیرنده‌ای از من در موضوعی نظر‌خواهی نکرده است
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف‌آباد در پاسخ به این پرسش که برای رفع مشکلات پژوهشگران چه باید کرد، بیان می‌کند: «عوامل متعددی در کنار هم باید قرار بگیرد تا این معضلات برطرف شود، نخستین قدم این است که پژوهشگر را در تصمیم‌گیری‌ها دخیل بدانند، به‌عنوان نمونه، پنج تا ۶ سال اخیر هیچ نهاد تصمیم‌گیرنده‌ای از من در موضوعی نظر‌خواهی نکرده است.»
این محقق دانشگاهی بر به‌کارگیری افراد لایق و شایسته در مسئولیت‌ها تاکید کرده و اظهار می‌کند: «مسئولان اجرایی باید کارگروه‌هایی تشکیل بدهند که اعضای آن قدرت تصمیم‌گیری و اجرا داشته باشند و آفت‌ها و آسیب‌های کشور در بخش‌های مختلف را شناسایی و بعد روی آنها کار کنند. مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی نجف‌آباد چند سال پیش به درخواستی که داشتم، عمل کردند و اکنون نتیجه آن را می‌بینند.»
لزوم تسهیل در قوانین
وی تسهیل در قوانین را از دیگر راهکارها برای برطرف شدن مشکل پژوهشگران ذکر کرده و ابلاغ سالانه قانون پایه تشویقی استادان را یادآور شده و به آنا می‌گوید: «گاهی قوانین در این زمینه به‌اندازه‌ای دست‌وپاگیر است که فرد محقق عطای درخواستش (تشویقی) را به لقایش می‌بخشد.»
دکترکریمی‌پور بر حمایت مالی از پژوهشگران با هدف پیشرفت علمی کشور در همه زمینه‌ها تاکید کرده و عنوان می‌کند: «چرا بین استادی که فقط تدریس دارد با پژوهشگری که در رزومه خود تحقیق و پژوهش فراوانی دارد، تفاوتی گذاشته نمی‌شود، اگر خواهان پیشرفت و توسعه علمی کشور در همه زمینه‌ها هستیم، حمایت مالی از استادان و پژوهشگران دانشگاه ضروری و لازم است.»