.

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، در نشست سوم از سلسله نشست های همایش ملی آیین یلدا که با حضور پژوهشگران و علاقه مندان حوزه مردم شناسی برگزار شد آزاده حیدرپور پژهشگر این حوزه به تبیین فلسه وجودی یلدا پرداخت و گفت:یلدا واژه ای برگرفته از زبان سوریانی( زبان رایج مسیحیان) و به معنی تولد و زایش است این شب مصادف است با جشن شب چله ایرانیان که بلند شدن روزها در ایران و نیم کره شمالی زمین به وسیله مردم جشن گرفته می شود .
وی ادامه داد: ابوریحان بیرونی از این جشن با عنوان میلاد اکبر در کتب خود یاد کرده و منظور آن میلاد خورشید است.
حیدرپور با اشاره به اینکه ایرانیان باستان یک تقویم کلی نگر داشته اند که برمبنی امور کشاورزی و دامداری تنظیم شده بود اظهار داشت:در این تقویم دو موقعیت گاهشمار با عنوان چله در طول سال خورشیدی وجود داشته که یکی از آن ها چله تابستان و دیگری چله زمستان بود که هر یک به دو دوره چله بزرگ و چله کوچک تقسیم می شدند.
وی با تاکید بر اینکه پیشینه شب یلدا به گذشته خیلی دور باز می گردد افزود: این پیشینه تاریخی را برخی از اسطوره شناسان از روی نقوش نقاشی شده بر روی ظروف سفالی به دست آمده از دوران باستان تا ۷ هزار سال تخمین زده اند البته ورود رسمی آیین یلدا به تقویم های ایرانی به سال ۵۰۲ پیش از میلاد باز می گردد.
حیدر پور ادامه داد: مردم باستان باور داشتند که نور نماد ایزد و تاریکی نماد اهریمن است به همین خاطر شب یلدا را به دلیل تاریکی و طولانی بودنش شوم و نحس می دانستند و غلبه نور بر تاریکی پس از یلدا را جشن می گرفتند.
وی در پایان به نفوذ آیین یلدا به دیگر سرزمین های باستانی اشاره کرد و گفت:۴ هزار سال پیش مصریان باستان تولد خورشید را مصادف با شب یلدای ایرانی جشن می گرفتند و ۱۲ شبانه روز به پایکوبی و دست افشانی می پرداختند
در ادامه این نشست پوپک عظیم پور محقق حوزه عروسک شناسی باستانی با بیان اینکه عروسک ها برای پاسداشت و زنده نگه داشتن آیین های باستانی بسیار با اهمیت هستند تصریح کرد: در خصوص پیوند آیین یلدا با عروسک های ساخته شده گذشته باید به آیین چله زری که به دختری به نام چله زری تعلق دارد و جزئی از آیین های بخت گشایی در برخی از مناطق ایران مانند اصفهان و اراک است اشاره کرد.
وی ادامه داد: در این آیین که در شب یلدا برگزار می شود  مردم همگام با اینکه به انتظار نور و روشنایی می نشینند و مهر  را جشن می گیرند برای دختران دم بخت تفالی به صورت مراسمی خاص به وسیله عروسک چله زری برپا می کنند تا به وسیله ان متوجه شوند که در سال آتی به خانه بخت می روند یا نه.
همچنین فرید قاسملو در این نشست به تشریح پیوند یلدا و دانش نجوم  پرداخت و گفت:یلدا در علوم  دارای دو ریشه مطالعات گاهشماری و مطاعات نجومی است که پرداختن به علوم دقیقه در حوزه یلدا از مسیر پرداختن به نجوم محاسباتی می گذرد.
وی ادامه داد: آیین شب یلدا نشان دهنده استفاده عامه مردم از داده های نجومی دقیق  در عرض های میانه کره زمین است زیرا با توجه به موقعیت کشور ما چنین شبی مصادف با انقلاب زمستانی است و در عرض های بالاتر این اتفاق که بلندترین شب سال مصادف با شروع انقلاب زمستانی باشد روی نمی دهد.
قاسملو با اشاره به اینکه محاسبات لحظات اینچنینی مانند شب یلدا و یا ساعت تحویل سال بسیار پیچیده تر از آن هستند که مردم عامه از آن بهره ببرند اظهار داشت: مردم از دوران باستان به وسیله استفاده از گاهشماری های سنتی و بومی خود چنین لحظاتی را حفظ و برای آیندگان به یادگار گذاشته اند البته  امروزه در ایران چهار گاهشماری(میلادی، مذهبی، شمسی و سنتی) مورد استفاده قرار می گیرد که شب یلدا به وسیله گاهشمار شمسی و سنتی پاسداری می شود.
سجودی دیگر سخنران این نشست در رابطه با یلدا به مثابه میراث ناملموس گفت:یلدا  را برای آینکه یکی از میراث ناملموس جهانی به حساب آورد باید با معیارهای سازمان یونسکو برای ارزش گذاری میراث ناملموس سنجیده شود که آیا یلدا میراث ناملموسی محسوب می شود یا نه همچنین باید مقایسه کرد که این آیین چه میزان زنده و در میان مردم جاری و ساری است.
وی ادامه داد: در میان پژوهشگران ایرانی فردی شک ندارد که یلدا تمامی معیارهای میراث ناملموس را دارا است و یکی از زنده ترین میراثی است که در کشور وجود دارد.
سجودی افزود:آیین یلدا مراسمی است که از نسلی به نسل دیگر منتقل شده و از گذشته تا کنون سینه به سینه با حفظ فرهنگ و رسوم به ما رسیده است و امروزه به وسیله نمادسازی های مختلف و تجاری سازی نماد و نشانه های یلدا در میان مردم پاسداری می شود.
در پایان نشست مذکور مریم نعمت طاووسی به تبیین نقش مردم در پاسداشت میراث فرهنگی ناملموس با نگاه به شب یلدا پرداخت و در خصوص نقش پر رنگ مردم در نگه داشت این آیین به عنوان یک میراث فرهنگی در ایران ادله ای را به حضار ارائه کرد.