در فهرست شش هزار و ۲۰۰ نفره پژوهشگران پراستناد دنیا در سال ۲۰۱۹ نام ۱۲ پژوهشگر ایرانی ثبت شده و براساس این شاخص بعد از کشور عربستان با ۱۰۲ نفر، مالزی با ۲۱ نفر و ترکیه با ۱۸ نفر در رتبه چهارم بیشترین تعداد پژوهشگران پراستناد دنیا در میان کشورهای اسلامی قرار داریم.

به گزارش دیده بان علم ایران، دکتر محمدجواد دهقانی، سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام تصریح کرد: شرکت کلاریویت آنالتیکز (ISI) هر ساله به معرفی پراستنادترین پژوهشگران دنیا (Highly Cited Researchers) می‌پردازد. این فهرست شامل گروهی از پژوهشگران علوم و علوم اجتماعی می‌شود که در طول یک دهه گذشته با انتشار مقالاتشان توانسته‌اند بیشترین تعداد استنادها را دریافت کنند. پژوهشگران بر اساس فعالیتشان در ۲۱ رشته موضوعی انتخاب شده‌اند. همچنین پژوهشگرانی که در چند رشته به صورت همزمان (Cross-Field) فعالیت می‌کردند نیز تحت یک رشته جداگانه طبقه‌بندی شده‌اند.

وی خاطرنشان کرد: برای قرار گرفتن در فهرست پژوهشگران برتر، تمام فعالیت‌های علمی ۱۰ ساله اخیر در سطح بین‌المللی از جمله تعداد مقالات، تعداد استنادها، تعداد مقالات پر استناد، تعداد استناد به مقالات پر استناد مورد بررسی قرار گرفته و همچنین مسائلی نظیر رعایت اصول اخلاقی در پژوهش، رعایت میزان خوداستنادی در حد قابل قبول و نیز مقالات باز پس‌گیری شده در انتخاب یک پژوهشگر از فهرست پژوهشگران برتر موثر است. بر این اساس تقریبا ۶۲۰۰ پژوهشگر در سال ۲۰۱۹ میلادی به عنوان پژوهشگر پراستناد انتخاب شده‌اند.

سرپرست ISC در ادامه گفت: تعداد پژوهشگران انتخاب شده از یک رشته به رشته دیگر متفاوت است که علت آن تفاوت در تعداد کل پژوهشگران در رشته‌ها است. به عنوان مثال از رشته ریاضی ۸۹ نفر و از رشته پزشکی بالینی ۴۳۶ نفر در سال ۲۰۱۹ انتخاب شده‌اند که این تفاوت ناشی از تفاوت در اندازه رشته‌ها یا به عبارت دیگر تعداد پژوهشگران هر رشته است.

وی افزود: برای انتخاب پراستنادترین پژوهشگران دنیا، مقالات یک درصد پراستناد در دوره زمانی ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۸ مطابق با فهرست پایگاه شاخص‌های اساسی علم (ESI) پردازش شدند. تعداد استنادهای مقالات یک درصد پراستناد یکی از معیارهای اصلی انتخاب پراستنادترین پژوهشگران دنیا است.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام اظهار کرد: درسال ۲۰۱۹ تعداد پژوهشگران پراستناد حدود ۶۲۰۰ و در سال ۲۰۱۸ تعداد آنها حدود ۶۱۰۰ بوده است. بنابراین، در فهرست سال ۲۰۱۹ حدود ۱۰۰ پژوهشگر بیشتر انتخاب شده‌اند که نشان‌دهنده افزایش تعداد کل پژوهشگران برتر دنیا بوده است.

دهقانی گفت: از جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۱۹ تعداد ۱۲ پژوهشگر برتر با وابستگی ایران در لیست ۶۲۰۰ پژوهشگر پراستناد برتر دنیا قرار گرفته‌اند. لیست کامل پژوهشگران با ذکر وابستگی سازمانی و حوزه موضوعی آنها در جدول ذکر شده است. حضور پژوهشگران برتر کشور به ترتیب در حوزه‌های موضوعی بین رشته‌ای (۴ نفر)، کشاورزی (۳ نفر)، ریاضیات (۳ نفر) و مهندسی (۲ نفر) بوده‌اند. ضمنا در فهرست اعلام شده برخی از پژوهشگران با بیش از یک وابستگی سازمانی متعلق به یک یا دو کشور ظاهر شده‌اند. به عنوان مثال در لیست مربوطه، برای دکتر ژولین کلینتون اسپروت وابستگی دوم کشور ایران و دانشگاه صنعتی امیرکبیر ذکر شده است.

جایگاه چهارم ایران در جهان اسلام

دهقانی اظهار کرد: در لیست پژوهشگران برتر دنیا نام ۱۴ کشور اسلامی مشاهده می‌شود که سهم کشورهای اسلامی تقریبا سه درصد پژوهشگران برتر دنیا است. کشور عربستان با ۱۰۲ نفر، مالزی با ۲۱ نفر، ترکیه با ۱۸ نفر و ایران با ۱۲ نفر بیشترین تعداد پژوهشگران پراستناد دنیا در میان کشورهای اسلامی را دارند. آمار کل تعداد پژوهشگران برتر جهان اسلام در جدول ارائه شده است و این افراد به ترتیب حروف الفبا از کشورهای امارات متحده عربی، اندونزی، ایران، برونئی، بنگلادش، پاکستان، ترکیه، عربستان سعودی، عمان، قطر، لبنان، مالزی، مصر و نیجریه هستند. برای هر پژوهشگر یک یا دو و حتی سه وابستگی سازمانی در نتایج پژوهشگران پراستناد دنیا ذکر شده است و برخی از پژوهشگران نیز فقط یک وابستگی سازمانی دارند. وابستگی برخی دیگر به بیش از یک کشور است. اگر وابستگی اول سازمانی پژوهشگران در نظر گرفته شود برخی از کشورهای اسلامی حذف می‌شود و آمار برخی دیگر تغییر می‌کند. مثلاً آمار عربستان سعودی از ۱۰۲ پژوهشگر برتر به ۸۲ نفر کاهش می‌یابد یا آمار کشور ترکیه بر اساس وابستگی اول سازمانی از ۱۸ تا به ۷ پژوهشگر تقلیل می‌یابد.

دانشگاه هاروارد با ۲۰۳ پژوهشگر، دانشگاه استنفورد با ۱۰۳ پژوهشگر و آکادمی علوم چین با ۱۰۱ پژوهشگر سه سازمانی هستند که بیشترین تعداد پژوهشگران برتر دنیا را در اختیار دارند.

کشورهای آمریکا، چین، انگلستان، آلمان، استرالیا، کانادا، هلند، فرانسه، سوئیس و اسپانیا بیشترین تعداد پژوهشگران پراستناد دنیا را دارند. آنها به ترتیب ۲۷۳۷، ۶۳۶، ۵۱۶، ۳۲۷، ۲۷۱، ۱۸۳، ۱۶۴، ۱۵۶، ۱۵۵ و ۱۱۶ پژوهشگر برتر را در اختیار دارند که چیزی بین ۴۴ تا ۲ درصد پژوهشگران برتر دنیا است. ۲۳ نفر از برندگان جوایز نوبل در این فهرست قرار دارند که سه نفر آنها مربوط به برندگان نوبل سال جاری است.

دهقانی تصریح کرد: پژوهشگران پراستناد کیفی‌ترین و پراستنادترین مقالات علمی دنیا را انتشار داده و لذا در حوزه موضوعی تخصصی خود به عنوان پژوهشگر موثر در سطح بین‌المللی شناخته و معرفی شده‌اند. اما باید در نظر داشت که امروزه موثر بودن فقط در تعداد استنادها خلاصه نمی‌شود، بلکه رفع مشکلات جامعه و اثرگذاری اقتصادی، اجتماعی، فناورانه و نوآورانه از سایر ابعادی هستند که می‌بایست مورد توجه پژوهشگران قرار گیرند.

انتهای پیام