نهم ربیع الاول، نه تنها نخستین روز امامت امام عصر علیه السلام است، بلکه آغاز دوره ای حیاتی و مهم در تاریخ شیعه نیز به شمار می آید. در سالروز نهم ربیع الاول که یادمان آغاز امامت ولی عصر(عج) در چند سطر کوتاه به رخدادهایی که پس از شهادت امام حسن عسکری علیه السلام در سامرا روی داد، اشاره می کنیم.
روز جمعه، هشتم ربیع الاول سال ۲۶۰ ه.ق، امام حسن عسکری علیه السلام پس از این که نماز صبح را خواندند، بر اثر زهری که هشت روز قبل معتمد به ایشان خورانده بود، به شهادت رسید. این حادثه در شرایطی روی داد که امام یازدهم افزون بر این که مانند پدران خود زمینه را برای غیبت آماده کرده بود، شب پیش از شهادتشان، دور از چشم ماموران خلیفه، نامه های بسیاری به شهرهای شیعه نشین فرستادند. خبر شهادت امام در سراسر شهر سامرا پیچید و مردم به احترام او عزاداری کردند. به گفته مورخان، در روز شهادت امام علیه السلام، سامرا به صحرای قیامت تبدیل شده بود.
بر اساس گفته شیخ صدوق، خود امام زمان علیه السلام با کنار زدن عمویش جعفر که قصد نمازگزاردن داشت، بر بدن پدر بزرگوارش نماز خواند.
حکومت عباسی از مدت ها پیش بر اساس سخن رسول الله صلی الله علیه و آله و امامان معصوم علیهم السلام مبنی بر این که مهدی فرزند امام حسن عسکری علیه السلام است، امام یازدهم را زیر نظر داشت و مراقب بود تا فرزندی از ایشان نماند، ولی امام یازدهم با پنهان نگه داشتن خبر ولادت فرزندش این نقشه را باطل کرده بود. پس از شهادت امام علیه السلام کم کم خبر فرزندی به نام مهدی علیه السلام پخش شد و تلاش چند باره خلیفه عباسی برای یافتن امام مهدی علیه السلام به نتیجه نرسید.
عثمان بن سعید، نائب اول امام علیه السلام بود و با آغاز غیبت ولی عصر علیه السلام نامه های حضرت را به شیعیان می رساند. از همین زمان بود که شیعیان برای نخستین بار طعم غیبت را چشیدند. آغاز غیبت صغرا مصادف با آغاز امامت حضرت مهدی علیه السلام بود تا مردم آرام آرام با مفهوم تلخ و دردناک غیبت آشنا شده، بتوانند تا آن زمان که به اشتباه خود پی می‌برند و به وظایف خود در برابر امامان آگاه می‌شوند، همچنان دیندار بمانند.
در دوران غیبت صغری چهار نایب خاص، امر وساطت میان امام علیه السلام و شیعیان را به عهده داشته و چنان‌ که خواهیم دید، همه آنها معروف و سرشناس بوده‌اند. آنان احکام دین را از وجود اقدس امام زمان علیه السلام گرفته و در اختیار شیعیان می‌گذاشتند. سوالات [کتبی و شفاهی] ایشان را به حضور امام زمان علیه السلام برده و سپس پاسخ را به شیعیان می‌رسانیدند و همچنین، وجوه شرعی شیعیان را با وکالتی، که از امام داشتند، می‌گرفتند [و به حضرت تحویل می‌دادند یا با اجازه ایشان مصرف می‌کردند] آنان جمعی بودند که امام حسن عسکری علیه السلام در زمان حیات خود عدالتشان را تایید فرمود و همه را به عنوان امین امام زمان علیه السلام معرفی کرد و بعد از خود، ناظر املاک و متصدی کارهای خویش گردانید، و آنها را با نام و نسب به مردم معرفی نمود.
اینها، همه دارای عقل، امانت، وثاقت، دِرایت، فهم و عظمت بودند.
مساله خلافت و امامت در اسلام، تنها بر اساس لیاقت و شایستگی افراد بوده و سن و سال هیچ تاثیری نداشته است. پیامبر اکرم صلی‏الله‏علیه‏و‏آله در سال سوم هجرت بعد از دعوت خویشان خود به اسلام، علی علیه‏السلام را که نوجوانی پیش نبود به خلافت و وصایت منصوب کرد و به قوم خود دستور داد که از او اطاعت کنند. همچنین در واقعه مباهله با نصارای نجران، آن حضرت امام حسن و امام حسین علیه‏السلام را در حالی که کودک بودند به همراه خویش برد. شیخ مفید در این‏باره می‏نویسد: پیامبر همراه حسنین در حالی که طفل بودند با نصارا مباهله کرد. بعد از آن، این امر هیچگاه سابقه نداشت. این وقایع و شواهد بسیار دیگر تاریخی، دلایلی است که امامت حضرت ولی عصر علیه السلام را در سن کودکی تایید می‏کند.

احادیثی چند درباره مقام و موقعیت حضرت صاحب الامر(ع):

رسول خدا فرمود: در دولت او (امام زمان) مردم آن چنان در رفاه و آسایش به سر می برند که هرگز نظیر آن دیده نشده است.( البیان ، صفحه ۷۳ ، الملاحم والفتن صفحه ۵۷ ، منتخب الاثر صفحه ۴۷۳ ، بحار الانوار جلد ۵۱ ، صفحه ۷۶)
حضرت علی (ع) فرمود: آسمان ها و زمین در نزد امام، همچون کف دست اوست، ظاهر و باطن آن ها را می فهمد و نیک و بد آن ها را می شناسد.(بحارالانوار، ج ۲۵، ص ۱۷۳)
امام باقر (ع) نیز فرمود: دیدگان امام به خواب می رود ولی قلبش همیشه بیدار است... از پشت سر همچون پیش رو می بیند و فرشتگان پیوسته با او سخن می گویند تا زمانی که روزگار او به سر آید. (کافی، ج ۱، ص ۳۸۸؛ بحارالانوار، ج ۲۵، ص ۱۶۸ )و نیز درباره علم و دانش حضرت مهدی (ع) می فرماید: علم به کتاب خدا و سنت پیامبر (ص) در دل مهدی ما، همچون زراعت می روید، پس اگر کسی از شما باقی بماند تا زمانی که آن حضرت را درک کند، باید به هنگام سلام دادن به وی بگوید: «السلام علیکم یا اهل بیت الرحمه و النبوه و معدن العلم و موضع الرساله. (بحارالانوار، ج ۵۱، ص ۳۶)
امام صادق (ع) فرمود: همه دنیا هماند یک حبه گردو در برابر امام، نمایان است و چیزی از آن بر او پوشیده نیست. از هر طرف بخواهد در آن تصرف می کند، آن چنان که یکی از شما در سفره ای که در برابرتان گسترده است، از هر طرف بخواهد دست می برد و از آن بهره می گیرد.(اختصاص مفید، ص ۲۱۷؛ بحارالانوار، ج ۲۵، ص ۳۶۷)
جملاتی گرانقدر از حضرت ولی عصر(عج):

-  من آخرین وصیّ پیغمبر خدا هستم به وسیله من بلاها و فتنه ها از آشنایان و شیعیانم دفع و برطرف خواهد شد.( دعوات راوندى: ص ۲۰۷، ح ۵۶۳)
- من آن کسى هستم که در آخر زمان با این شمشیر – ذوالفقار – ظهور و خروج مى کنم و زمین را پر از عدل و داد مى نمایم همان گونه که پر از ظلم و جور شده است.(بحارالانوار: ج ۵۳، ص ۱۷۹)
- ما در رعایت حال شما کوتاهى نمی کنیم، و یاد شما را از خاطر نبرده ایم،که اگر جز این بود گرفتاری ها به شما روى می آورد
و دشمنان، شما را ریشه کن می کردند. از خدا بترسید و ما را پشتیبانى کنید. (بحارالانوار، ج ۵۳، ص ۱۷۵)
- و اما در پیشامدها و مسایل‌ جدید به‌ راویان‌ حدیث‌ ما مراجعه‌ کنید ، زیرا که‌ آنان‌ حجت‌ من‌ بر شما ستند و من‌ حجت‌ خدا بر آنان‌ هستم.( بحارالانوار، ج‌ ۵۳، ص‌ ۱۸۱)
- زمان‌ ظ‌هور و فرج‌ ما با خداست و تعیین‌ کنندگان‌ وقت‌ ظ‌هور، دروغگویانند.(بحارالانوار، ج‌ ۵۳، ص‌ ۱۸۱)
- اگر خواستار رشد و کمال‌ معنوى‌ باشى‌ هدایت‌ مى‌‌شوى‌ و اگر طلب‌ کنى‌ مى‌یابى‌. (بحار الانوار، ج‌ ۵۱، ص‌ ۳۳۹)

گردآوری و تنظیم: محبوبه بهلولی