برنامه های علمی بیست وسومین همایش بین المللی یادروز حافظ، به همت مرکز حافظ شناسی و کرسی پژوهشی حافظ با همکاری دانشگاه شیراز و دیگر نهادهای استان، در تاریخ ۲۰مهرماه ۱۳۹۸، در تالار مرکز اسناد و کتابخانه ی ملی فارس، با موضوع ʼحافظ و انسان امروز و دیروزʻ با حضور جمعی از حافظ پژوهان، فرهیختگان، استادان و دانشجویان کشور برگزار شد.
در آغاز این مراسم، نخست دکترکاووس حسن لی، استاد زبان وادبیات فارسی دانشگاه شیراز و مدیر مرکز حافظ شناسی، پس از خوشامدگویی به حافظ پژوهان و حافظ دوستان حاضر در جلسه و سپاسگزاری از همه ی افراد و نهادهایی که مرکز حافظ شناسی را در برگزاری این یادروز یاری کردند، گزارشی از کتاب های منتشرشده در پیوند با حافظ، در سال گذشته ارائه داد.
ایشان در این باره گفت: بر پایه ی گزارش های دو پایگاه مهم اطلاع رسانی در حوزه ی نشر کتاب، یعنی ''سازمان اسناد و کتابخانه ی ملی'' و ''خانه ی کتاب''، در سال ۱۳۹۷، مجموعاً، حدود ۱۰۰هزار عنوان کتاب، منتشر شده است و اینکه می گویم حدوداً، به این دلیل است که آمار منتشرشده ی این دو پایگاه، اندکی، با هم تفاوت دارند. از این تعداد، بیش از دوازده هزار عنوان، کتاب های مربوط به ادبیات بوده است؛ البته در آمار خانه ی کتاب، این رقم بسیار بیشتر آمده است.
وی افزود: «آنچه به گزارش اکنون ما مربوط می شود، کتاب هایی ست که در پیوند با حافظ، در این سال، انتشار یافته اند. از مجموع کتاب هایی که این دو پایگاه اطلاع رسانی برای حافظ ثبت کرده اند، با حذف موارد تکراری، در مجموع، ۲۲۵ عنوان کتاب، با شمارگان ۱۹۲،۵۶۸ نسخه، در پیوند با این شاعر، منتشر شده است.
استاد دانشگاه شیراز با بیان اینکه در این میان، نکته ای شایسته ی توجهی که خوشایند می تواند باشد هم، وجود دارد، گفت: میزان کتاب های تالیفی و تحقیقی، نسبت به انواع دیگر، رشد بیشتری داشته است؛ یعنی اگر از نظر موضوعی، به کتاب های منتشرشده نگاه کنیم، در دهه ی گذشته، آهنگ رشد کتاب های تحقیقی و تالیفی، نسبت به کتاب های دیگر، از جمله فال نامه ها، آهنگ بهتری بوده است.
مدیر کرسی پژوهشی حافظ، سپس، به موضوع امسال یادروز حافظ پرداخت و گفت: همان طور که می دانید، مرکز حافظ شناسی، موضوع علمی یادروز حافظ در سال ۱۳۹۸ را ʼحافظ و انسان امروز و دیروزʻ اعلام کرد و ما حافظ پژوهان عزیز را در ایران و هر جای دیگر جهان، دعوت کردیم تا این موضوع را در کانون توجه قرار دهند. موضوعِ ʼحافظ و انسانʻ را از زاویه های گوناگون می توان نگاه کرد؛ اما شاید بتوان همه ی این زاویه ها را در دو دسته ی کلی جای داد: یکی، بررسی مفهوم انسان در اندیشه ی حافظ، در مقایسه با دیگران و دیگری، نگاه انسان معاصر به شعر حافظ و کارکرد این شعر برای انسان امروز.
عضو هیات علمی دانشگاه شیراز در ادامه افزود: «همان طور که پیش تر در جمع خبرنگاران گفته بودم، پرسش های گوناگونی در اینجا می تواند مطرح باشد؛ مثلاً: حافظ در سده ی هشتم به انسان چگونه می نگرد؟ رفتارهای شایسته ی انسان معتدل و متعادل چیست؟ انسان متعالی از نظر او کیست؟ وقتی می گوید: ʼمکن به فسق مباهات و زهد هم مفروشʻ دنبال چگونه انسانی است؟ آیا انسانی را که حافظ به دنبال اوست، باید در آسمان جست یا روی زمین است؟ از دیدگاه حافظ، رابطه ی انسان با اجتماع و رابطه ی انسان با خداوند، چگونه بازتعریف شده است؟ انسان آرمانی حافظ کیست و چه تفاوتی با انسان آرمانی اندیشمندان دیگر دارد؟ و در سطحی دیگر، انسان امروز، با شعر حافظ چه رابطه ای می تواند داشته باشد؟ به سخنی دیگر، شعر حافظ چه نیازی از انسان معاصر را پاسخ می دهد؟ و ده ها پرسش دیگر که می توانند پرسش های تحقیق، برای بسیاری از پژوهش ها باشند. امروز، خوشبختانه، در دو نشستِ پیش رو، استادان حافظ پژوه ما، پاسخ برخی از این پرسش ها را به بحث می گذارند و ما را در یافته هایشان شریک می کنند.
دکترحسن لی، با بیان اینکه امسال، دویستمین سال انتشار دیوان غربی شرقی گوته است، از اختصاص یکی از سخنرانی های این یادروز، به مقایسه ی برخی از ویژگی های آثار گوته با دیوان حافظ، ابراز خوشحالی کرد.
پس از این سخنرانی، بخش نخست نشست علمی یادروز حافظ آغاز شد. در این نشست، دکترمحمدعلی نعمت الهی، استاد دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم با موضوع «انسان در نگاه حافظ و ملاصدرا»، دکترعلی رجایی، استاد بخش زبان های خارجی دانشگاه اراک، به موضوع «تاریخ خلقت، مفهوم انسان و انسان بودن، نزد حافظ و گوته» و دکترامیرحسین ماحوزی، استاد دانشگاه پیام نور (مرکز دماوند)، به موضوع «حافظ و روان شناسی ترس» به سخنرانی پرداختند.
سپس در آغاز بخش دوم نشست علمی یادروز حافظ، یاد و خاطره ی برخی از فرهیختگانی که در سال جاری و سال های اخیر، به دیدار دوست شتافتند، در قالب نماهنگی، گرامی داشته شد؛ فرهیختگانی ازجمله پرویز خائفی، جمال زیانی، سلیم نیساری، غلام حسین امامی، عباس کشتکاران و ناصر امامی.
نشست دوم، با سخنرانی دکتر اصغر دادبه، استاد دانشگاه علامه طباطبایی، درباره ی «حافظ و انسانِ امروز»، دکتر نصرالله امامی، استاد دانشگاه اهواز، با موضوعِ «حافظ و جامعه ی انسانی پیرامونش»، دکترعلیرضا نیکویی، استاد دانشگاه گیلان، درباره ی «نقد رهیافت فلسفی به شعر حافظ (معطوف به پرسش های انسان)» و کاوه بهبهانی، مترجم، مدرس و پژوهشگر فلسفه، با موضوعِ «حافظ، دیگری و دگرپذیری» برگزار شد.
گفتنی ا ست آیین گشایش بیست وسومین یادروز حافظ نیز در شب گذشته ی اینم مراسم (۱۹مهرماه ۱۳۹۸)، در جوار آرامگاه حافظ با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و جمع کثیری از اندیشمندان و فرهیختگان کشور برگزار شد، در این مراسم کتاب «دانشنامه ی حافظ و حافظ پژوهی»، به عنوان «کتاب سال حافظ» از سوی مرکز حافظ شناسی، معرفی و از استاد بهاءالدین خرمشاهی، سرویراستار این کتاب، تقدیر شد.
همچنین از دیگر رویدادهای مهم آیین گشایش بیست وسومین یادروز حافظ، رونمایی از مجموعه ی یازده جلدی «دو دهه سخنوری» بود. این مجموعه، دربردارنده ی تاریخ اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و جغرافیایی شهرهای شیراز و کرمان در سده های هفتم و هشتم؛ زندگی سعدی، خواجو و حافظ و همچنین، شناخت نامه ی مختصر بزرگان نامدار شیراز و فارس در این دو قرن است.
نویسندگی این مجموعه، بر عهده ی گروهی از صاحب نظران، استادان و پژوهشگران رشته های ادبیات فارسی و تاریخ بوده است. سرویراستار و ناظر علمی این مجموعه دکتر کاووس حسن لی، استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز است و در میان نویسندگان این مجموعه، اسامی استادان و دانش آموختگان دانشگاه شیراز مانند دکتر سیدابوالقاسم فروزانی، استاد گروه تاریخ دانشگاه شیراز، دکتر مصطفی ندیم، عضو هیات علمی گروه تاریخ دانشگاه شیراز، دکتر هادی پیروزان، دانش آموخته ی تاریخ دانشگاه شیراز، دکتر فرزانه معینی، دکتر مدینه کرمی و دکتر انسیه هاشمی قلاتی و دکتر ابراهیم اکبری دانش آموختگان زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز دیده می شود.