نشست تخصصی «فضای مجازی و تمدن جدید» با سخنرانی دکتر مرتضی موسویان (عضو هیات‌علمی دانشگاه صدا و سیما ) و دکتر محمدرضا کریمی قهرودی (عضو هیات‌علمی دانشگاه مالک اشتر) سه‌شنبه ۱۶ مهر ماه ۱۳۹۸ در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد.

دربخش اول این برنامه، موسویان با تشریح انواع رویکردهای احتمالی کشورها در مقابل فناوری‌های نوین گفت: رویکردهایی که می‌توانیم نسبت به فناوری‌های نوین داشته باشیم متفاوت است. ممکن است ما فناوری را به موجود وحشتناکی که تمام ابعاد زندگی ما را مختل می‌کند، گردبادی که ما را یارای مقابله با آن وجود ندارد و یا مانند برخی کشورهای درحال توسعه، آن را کفشی بزرگ‌تر از پای خود ببینیم. اما فناوری یک موجود چند وجهی‌ست که نگاه ما به آن باید از بالا و با در نظر گرفتن تمامی ابعاد آن باشد.

او در توضیح علت مهم بودن آینده فضای مجازی اذعان کرد: ما در دوره پیش از انفجار فضای مجازی هستیم که در آینده کوتاه مدت با انفجار فضای مجازی روبرو خواهیم شد. این انفجار، منجر به یک تحول پارادایمی می‌شود که این تحول پارادایمی انقلاب تمدنی را رقم خواهد زد. پس ما در دوره گذار بین‌تمدنی هستیم که تحولات فناوری فضای مجازی (اصلی ترین پیشران)، تحولات فناوری‌های زیستی، تحولات فناوری نانو و تحولات هندسه قدرت، اقتصاد و امنیت در جهان از پیشران‌های این دوران گذر خواهند بود. این دوره که از سال ۱۹۹۰ شروع شده تا سال ۲۰۴۰ ادامه خواهد داشت. بنابراین انفجار اساسی این دوره را از چهار تا پنج سال آینده شاهد خواهیم بود. تغییرات وسیع و بی‌حد، جهان بسیار پیچیده و بی‌ثبات، تحول پارادایمی وسیع در عرصه‌های مختلف، درهم‌ ریختن بسیاری از زیرساخت‌ها، روابط و فرآیندها و امکان رشد بی‌حد و حصر (جهش) یا افت بی‌حد و حصر (سقوط) از مشخصات این دوره گذار است.

این عضو هیات‌علمی دانشگاه صدا و سیما، «شبکه و زیرساخت»، «قدرت پردازش»، «هوش مصنوعی»، «شبیه‌سازی محیط» و «شبیه‌سازی حواس انسان» را جزء فراروندهای این انفجار تمدنی برشمرد و در تشریح هریک از این فراروندها، درمورد فراروند شبکه و زیرساخت گفت: در این فراروند، هدف، اتصال همه‌چیز و همه‌کس به شبکه است که در افق محتمل پیش‌رو،  بین ۷ تا ۱۰ سال آینده عمده پروژه‌ها، تجاری شده و عملاً جهان، شبکه می‌شود. در این دوران، هر شیء علاوه‌بر انسان، دارای دو ویژگی خواهد بود، اول «شبکه‌ای شدن» و دوم «قدرت نقش ایفا کردن همه‌چیز در دنیای شبکه‌ای». انسان همیشه آنلاین و برخط خواهد بود و ما شاهد جهان و شبکه‌ای شبیه سلول‌های مغز انسان خواهیم بود که با یکدیگر در ارتباط هستند. وی در پایان افزود: این فراروندها ما به سمتی می‌برند که به آن «جامعه الحاقی» می‌گوییم. علت این نام‌گذاری آن است که «افکار» انسان محور تحول در آن جامعه خواهد بود.

در بخش دوم این برنامه محمدرضا کریمی قهرودی با بیان اینکه در این نشست از دیدگاه کلان‌تر و راهبردی‌تر به موضوع نگاه خواهند کرد، در مورد ماهیت انقلاب‌های آینده خاطرنشان کرد: تحولات و انقلاب‌های آینده مبتنی بر فضای سایبر خواهد بود. فضایی که در آن فضای سایبری و فضای فیزیکی با یکدیگر امتزاج پیدا خواهند کرد. بازآفرینی و تحول جوامع،دولت‌ها و سازما‌ن‌ها در فضای سایبر، انقلاب صنعتی چهارم، انقلاب اینترنت آینده، انقلاب اقتصادی ( IOV )، انقلاب شبکه‌های اجتماعی، جنگ سایبری و جنگ رسانه‌های اجتماعی ازجمله مهم‌ترین این تحولات خواهد بود.

عضو هیات‌علمی دانشگاه مالک اشتر با اشاره به کشورهای پیشتاز در فضای سایبر و تلاش آن‌ها برای بازآفرینی جوامع خود و تمدن آینده، از اروپا، ژاپن، چین، آمریکای شمالی، مالزی و سنگاپور نام برد و با تشریح تصویر آینده درنظرگرفته شده توسط کشور ژاپن، عنوان کرد: ژاپن با تقسیم تاریخ کشور خود به چهار دوره، جامعه پنجمی را برای خود در سال ۲۰۳۰ ترسیم کرده که در آن ابتدا با تعریف دقیق این جامعه و مشخصات آن، نماهای مختلف آن، اهداف، ارتباط این جامعه با اهداف توسعه پایدار، چالش‌ها و مشکلات جامعه چهارم، موارد گذار از جامعه چهارم به جامعه پنجم، راهکارهای رفع موانع و درنهایت راهبری برنامه‌های این جامعه توسط هربخش ازجمله سطح نخست‌وزیری تعریف شده است.

کرمی در انتها با طرح این سوال که ما در تصویری که برای آینده درنظر می‌گیریم، به پاردایم آینده و هم‌چنین به چالش‌های آن چگونه پاسخ می‌دهیم، گفت: دانش تصویرسازی در کشور نداریم. از نظر شاخص‌هایی مثل نیروی انسانی رتبه‌های بالایی در دنیا داریم ولی ضعفی که داریم این است که دانش لایه‌های حاکمیت را نداریم. ما نمی‌توانیم تصویرسازی از آینده داشته باشیم. دانش لایه‌های پایین را داریم و بسیاری از این پروژه‌ها را اجرا کرده‌ایم ولی مدیریت برنامه و چگونگی تبدیل تصویر به برنامه را نداریم.

گزارش از: فریبا رضایی

گزارش تصویری