آهنگساز جزء عوامل تولید فیلم محسوب نمی‌شود
نشست علمی «موسیقی فیلم و هویت فرهنگی در سینمای ایران» دوشنبه ۱۵ مهرماه ۹۸ با حضور رامین صدیقی (کارشناس حوزه موسیقی و مدیر نشر موسیقی هرمس) و سمیه قاضی‌زاده (منتقد و کارشناس حوزه موسیقی فیلم)، در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد.
در ابتدای این نشست قاضی‌زاده با بحث درباره ماهیت موسیقی فیلم در سینمای ایران گفت: ابتدا باید ببینیم موسیقی فیلم ایران در وضعیتی قرار دارد که بتواند کاری برای بازنمایی هویت ایران انجام دهد یا خیر. اولین مساله این است که موسیقی فیلم ذاتاً یک هنر سفارشی‌ست یعنی تا تصویر، داستان، فیلمنامه، تهیه‌کننده و کارگردانی نباشد، آهنگسازی وجود نخواهد داشت و البته این به معنای این نیست که موسیقی فیلم در مرتبه پایینی قرار دارد. امروزه تعریفی که از هنر سفارشی می‌شود خیلی متفاوت است بنابراین منظور ما کیفیت نیست.
این کارشناس حوزه موسیقی فیلم در ادامه به بعد مثبت و ظرفیت‌های موسیقی فیلم اشاره کرد و اظهار داشت: موسیقی فیلم به‌تنهایی می‌تواند در مسیر بازنمایی فرهنگ ایرانی حرکت کند. از زمانی که کتیبه‌ها و سنگ‌نوشته‌هایی بودند، موسیقی فیلم نیز بوده و خیلی جریان داشته است. بنابراین موسیقی فیلم یک سکویی‌ست برای بازنمایی فرهنگ ایرانی. اما باید این نکته را نیز درنظر داشت که وقتی ما از هویت فرهنگی صحبت می‌کنیم، باید راجع به هویت جعلی نیز بحث کنیم. گاهی اوقات فیلمسازانی فقط با هدف اینکه فیلمی ساخته باشند و یا شناخته شوند، به تولید آثاری دست می‌زنند که منجر به شکل‌گیری این هویت جعلی و گسترده شدن آن می‌شوند. وی در تکمیل سخنان خود افزود: خیلی از فیلمسازها دانشی از موسیقی و به مراتب موسیقی فیلم ندارند. یک آرتیست به معنای واقعی باید به تمام حوزه‌های آرت (art) اعم از رنگ، نور،ادبیات،موسیقی و ... اشراف داشته باشد ولی خیلی از فیلمسازهای ما آرتیست نیستند. او ادامه داد: موسیقی پیامد فیلم است و اصلاً نمی‌توان به عنوان یک بخش مجزا از آن یاد کرد.
این کارشناس حوزه موسیقی فیلم هم‌چنین با ابراز امیدواری درباره آهنگسازان عنوان کرد: اگر آهنگساز در موسیقی بومی خود تبحر داشته باشد شاید این تعهد و تسلط این دست باز را به او بدهد تا بتواند از آن استفاده کند. همانطور که نمونه‌های خارجی این ادعا را ثابت کرده‌اند. مثل یانی تی یر سن در فیلم اَملی.
قاضی‌زاده در پاسخ به سوال درباره شناخت ظرفیت‌های موسیقی فیلم تصریح کرد: گاهی به قدری نگاه فیلمسازان بر نگاه آهنگسازان غالب است که سوال درباره شناخت ظرفیت‌های موسیقی فیلم در هشتاد درصد موارد به نگاه فیلمسازها برمی‌گردد. اینکه خود فیلمساز اصولاً به چنین مساله‌ای اعتقاد دارد یا خیر.
او درباره وضعیت فعلی موسیقی فیلم در صنعت سینمای ایران گفت: در بخش عمده‌ای از صنعت سینمای ما، موسیقی برای فیلم ساخته می‌شود نه موسیقی فیلم. به همین دلیل آهنگساز آخرین نفری‌ست که وارد بازی ساخت فیلم می‌شود. آهنگساز جزء عوامل تولید فیلم محسوب نمی‌شود درحالی‌که در صنعت سینمای بسیاری از کشورها، آهنگساز یکی از ارکان اصلی تولید فیلم است و در بسیاری از موارد با طرح‌هایی که آهنگساز ارائه می‌دهد، به شخصه روی دکوپاژ، رنگ‌ها و نوع فیلمبرداری تاثیر می‌گذارد. بنابراین در ایران نه تنها این موارد را نداریم بلکه می‌خواهیم راجع به آثار فرهنگی آن نیز صحبت کنیم.
این کارشناس حوزه موسیقی درمورد امکان بازنمایی فرهنگی از طریق موسیقی فیلم عنوان کرد: سینما ظرفیت‌های بسیاری دارد ولی ما نباید امیدوار باشیم که به هر آنچه که می‌خواهیم به آن برسیم. اساساً سینما را به عنوان یک صنعت مولتی مدیا،جای مناسبی نمی‌بینم که بخواهد پرچم ایران را بگیرد چرا که هرجا که چنین نیت‌هایی داشتیم، شکست خورده‌ایم. خیلی از فیلم‌ها ممکن است در ایران ساخته ولی ایرانی نباشد و یا نگاه جهان‌شمولی داشته باشند که صرفاً نتوان از آن انتظار داشت که هویت ایرانی را بازنمایی کند.
گزارش از: فریبا رضایی