در قالب رساله دکتری مجموعه ای از ۳۸۰ میکرو ریبونوکلئیک اسیدها (میکرو‌RNAها) و نیز مجموعه ای از پروتئین ها در وزیکول های خارج سلولی افراد سالم و افراد مبتلا به سرطان روده بزرگ جهت کاربرد های تشخیصی در سرطان با روش های زیستی و ملکولی نوین در دانشگاه تبریز مورد بررسی قرار گرفت.
به گزارش روابط عمومی دانشگاه تبریز، نسیبه کریمی، پژوهشگردانشگاه تبریز با بیان اینکه در این مطالعه برای اولین بار در جهان با توسعه روشی نوین، ۱۱۸۷ پروتئین وزیکولی در ساختار های وزیکول های موجود در خون افراد سالم شناسایی شد که با جداسازی از طریق این روش جدید، امیدها برای تشخیص سرطان در مراحل اولیه افزایش یافته است.
این محقق افزود: تحقیقات در سال های اخیر نشان داده است که انواع سلول ها به خصوص سلول های سرطانی ساختارهای وزیکولی که حاوی مولکولهای زیستی مهم مثل میکرو ریبونوکلئیک اسیدها (میکرو‌RNAها) و پروتئین هستند را به درون خون ترشح می نمایند که جداسازی این ساختارهای وزیکولی کاربرهای بالینی متنوعی در درمان و تشخیص سرطان دارد.
دانش آموخته رشته ژنتیک مولکولی دانشگاه تبریز اضافه کرد: با این روش در صدد هستیم غربالگری سریع، حساس و ارزان ارایه نماییم که بتوان در حوزه‌های بالینی از آنها استفاده کرد اما جداسازی وزیکول‌های خارج سلولی از مایعات زیستی مثل خون علی رغم نمونه گیری آسان خون، جهت کاربردهای بالینی و تحقیقی هنوز به‌عنوان یک مشکل عمده در سطح جهان مطرح است، عمده دلیل این محدودیت ترکیب فیزیکی و بیوشیمیایی پیچیده این قبیل مایعات زیستی است. این مشکل برای نمونه‌هایی چون سرم و پلاسما شاخص‌تر است به‌گونه‌ای که جداسازی وزیکول‌های خالص از نمونه‌های اشاره‌شده بسیار سخت است.
به گفته وی مطالعه حاضر نشان داد که روشی دومرحله‌ای بر پایه فاکتورهایی مثل اندازه و چگالی با بهره گیری از روش های نوین به‌طور مؤثری سبب جداسازی وزیکول‌های پلاسما و سرم می‌گردد. با استفاده از این ‌روش جداسازی جدید در سطح جهان، وزیکول‌های خارج سلولی پلاسما را می‌توان با روشهای زیستی مثل وسترن بلات و میکروسکوپ الکترونی شناسایی نمود. به عبارت دیگر به دلیل اینکه اکثریت ذرات موجود در پلاسما، وزیکول‌ها نیستند استفاده از این روش قدرتمند جهت جداسازی وزیکول‌های خون باهدف شناسایی نشانگر های زیستی غیر تهاجمی در بیماریها به خصوص سرطان توصیه می‌شود.
کریمی گفت: امروزه علیرغم پیشرفت‌هایی در زمینه تشخیص و درمان سرطان روده بزرگ، متأسفانه به دلیل متاستاز بیماران بقا ندارند. شیوع و مرگ‌ومیر در اثر سرطان کولورکتال در دهه‌های اخیر در آسیا و ایران افزایش‌یافته است.
وی افزود: سرطان روده بزرگ دومین سرطان شایع در زنان و سومین در مردان با نرخ ابتلای سالیانه ۱ / ۴ میلیون نفر و نرخ مرگ‌ومیر سالیانه ۶۳۹۰۰۰ نفر است و درصورت تشخیص در مراحل اولیه و برداشتن آسیب اولیه می‌تواند در کاهش مرگ‌ومیر در اثر سرطان روده بزرگ مؤثر بوده و منجر به مدیریت بیماری در جامعه می شود.
پژوهشگر دانشگاه تبریز خاطر نشان کرد: در حال حاضر تشخیص با روش‌هایی از جمله کولونوسکوپی انجام می شود که بدلیل محدودیت‌هایی چون ماهیت تهاجمی، عدم حساسیت و ویژگی کافی، پرهزینه و عدم پذیرش توسط بیمار اثر بخشی کمتری دارند. در این راستا برای اولین بار مجموعه ۳۸۰ میکرو ریبونوکلئیک اسیدها (میکرو‌RNAها) در افراد مبتلا به سرطان روده بزرگ مورد بررسی قرار گرفت که در مجموع ۱۰ نشانگر زیستی غیرتهاجمی، پایدار و جدید جهت کاربردهای تشخیصی با استفاده از نمونه خون در سرطان کولورکتال معرفی شد.
وی یادآور شد: پروژه حاضر در صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران ریاست جمهوری به عنوان طرح تحقیقاتی در حوزه پزشکی پذیرفته شده بود و دریک دوره یکساله نیز در دانشگاه گوتنبرگ سوئد روی این پروه تحقیق انجام و شده که آن دانشگاه برای دوره پست دکترا نیز برای نسیبه کریمی بورس اعطا نموده است تاکنون ۵ مقاله ISI شامل دو مقاله Q1، یک مقاله Q2 و دو مقاله Q3 از این پروژه استخراج شده است.
همین گزارش حاکی است: دکتر محمد علی حسین پور فیضی و دکتر رضا صفر علیزاده از دانشگاه تبریز راهنمایی و دکتر شهرام تیموریان از دانشگاه علوم پزشکی ایران و دکتر بهروز شکوهی از دانشگاه علوم پزشکی تبریز مشاوره این رساله را بر عهده داشتند.
دکتر محمدرضا پورمحمدی رئیس دانشگاه تبریز نیز در دیدار با این تیم تحقیقاتی از دستاوردهای آنان قدردانی نمود.