بیست و چهارم ذی الحجّه سال دهم هجری، روز مباهله پیامبر با مسیحیان نجران و روزی است که از اهمیت خاصّی در نزد مسلمانان برخوردار است. این روز گواه حقانیت و درستی دعوت پیامبر عظیم الشان به دین مبین اسلام و سند افتخار شیعه است. مباهله در اصل از «بَهل» به معنی رها کردن و برداشتن قید و بند از چیزی است. مباهله به معنای لعن و نفرین نیز بکار رفته است. کیفیت مباهله به این گونه است که افرادی که درباره مسئله مذهبی مهمی گفتگو دارند در یک جا جمع شوند و به درگاه خدا تضرّع کنند و از او بخواهند که کسی را که دروغ گوید را رسوا سازد و مجازات کند.
واقعه مباهله در آیه ۶۱ سوره آل عمران به تفسیر بیان شده است:
'فَمَنْ حَاجَّکَ فِیهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ اَبْنَاءَنَا وَاَبْنَاءَکُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَکُمْ وَاَنْفُسَنَا وَاَنْفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْکَاذِبِینَ'. هرگاه بعد از علم و دانشی که به تو رسیده کسانی با تو به بحث و ستیز برخیزند به آنها بگو: بیایید ما فرزندان خود را دعوت می‌کنیم، شما هم فرزندان خود را، ما زنان خویش را فرا می‌خوانیم شما هم زنان خویش را، ما از نفوس خویش دعوت می‌کنیم شما هم از نفوس خود، آن گاه مباهله می‌کنیم و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار می‌دهیم».
پیامبر اکرم(ص) طی نامه ای ساکنان مسیحی نجران را به آیین اسلام دعوت نمود. مردم نجران که حاضر به پذیرفتن دین اسلام نبودند نمایندگان خود را به مدینه فرستادند و پیامبر، آنان را به امر خدا به مباهله دعوت کرد. وقتی هیات نمایندگان نجران، وارستگی پیامبر(ص) را مشاهده نمودند، از مباهله خودداری کردند. آن ها از پیامبر(ص) خواستند تا تحت حکومت اسلامی در آیین خود باقی بمانند.
مشروح نامه پیامبر(ص) به اسقف نجران چنین بود: 'به نام خدای ابراهیم و اسحاق و یعقوب. [این نامه ای ست] از محمد، پیامبر خدا، به اسقف نجران. خدای ابراهیم، اسحاق و یعقوب را ستایش می کنم و شما را از پرستش بندگان به پرستش خدا فرا می خوانم. شما را دعوت می کنم که از ولایت بندگان خدا خارج شوید و در ولایت خداوند درآیید و اگر دعوت مرا نپذیرفتید باید به حکومت اسلامی مالیات(جزیه) بپردازید [تا در برابر این مبلغ، از جان و مال شما دفاع کند] و در غیر این صورت به شما اعلام خطر می شود.' روزی که پیامبر خدا(ص) قصد مباهله کرد، قبل از آن عبا بر دوش مبارک انداخت و حضرت امیرالمومنین و فاطمه و حسن و حسین علیهم السلام را در زیر عبای مبارک جمع کرد و گفت: 'پروردگارا، هر پیغمبری را اهل بیتی بوده است که مخصوص ترینِ خلق به او بوده اند. خداوندا، اینها اهل بیت منند. پس شک و گناه را از ایشان برطرف کن و ایشان را پاکِ پاک کن.' در این هنگام جبرئیل نازل شد و آیه تطهیر را در شان ایشان فرود آورد:'همانا خداوند اراده فرمود از شما اهل بیت پلیدی را برطرف فرماید و شما را پاکِ پاک کند.'
اعمال روز مباهله
در کتاب شریف مفاتیح الجنان، اعمال مخصوصی برای این روز ذکر شده است:
اول: غسل، که نشان پالایش ظاهر از هر آلودگی و آمادگی برای آرایش جان و صفای باطن است.
دوم: روزه، که سبب شادابی درون است.
سوم: دو رکعت نماز.
چهارم: دعای مخصوص این روز که به دعای مباهله معروف است و شبیه دعای سحر ماه رمضان می باشد.
همچنین در این روز خواندن زیارت امیرالمومنین به ویژه زیارت جامعه روایت شده است. احسان به فقرا و محرومان به تاسّی از مولی الموحدین علی(ع) که در رکوع نماز خویش به نیازمند احسان فرمود، سفارش شده است.
بخش هایی از دعای روز مباهله
خداوندا، بر محمد و آل محمد درود فرست و به من شادی و خرّمی، استقامت و گشایش، عافیت و سلامت و کرامت، روزی پاک و فراوان، و هر نعمت و وسعت که نازل شده یا از آسمان به زمین نازل می شود، قسمت کن.
خداوندا، اگر گناهان چهره مرا نزد تو فرسوده اند و میان من و تو حایل شده اند و حالم را نزد تو دگرگون کرده اند، از تو درخواست می کنم به نور آبرویت که خاموش نشود و به آبروی حبیبت محمد مصطفی(ص) و به آبروی وصیّ رسول الله(ص)علّی مرتضی(ع) و به حق اولیائت که آنها را برگزیدی که بر محمد و آل محمد درود بفرستی و هر گناه که کرده ام بیامرزی و مرا در باقی مانده عمرم حفاظت کنی.
خداوندا، من مطیع توام، پس از من خشنود باش. عملم را ختم به خیر کن و ثواب آن را برایم در بهشت مقرّر دار و آنچه خود سزاوار آنی برای من انجام ده، ای سزاوار تقوا و آمرزش. رحمت فرست بر محمد و آل محمد و به رحمت خود به من رحم کن، ای مهربان ترینِ مهربانان.

گردآوری و تنظیم: بهلولی
منبع: حوزه،تبیان