کارگاه آموزشی حقوق شهروندی و تکالیف شهروندی در نظام آموزشی جمهوری اسلامی از روز چهارشنبه، ۲۳ مردادماه سال ۱۳۹۸، به مدت سه روز در پردیس نسیبه برگزار شد. این مراسم با حضور  مهمانان از جمله آقای دکتر غلامرضا کریمی، قائم مقام وزیر در امور بین الملل و رئیس مرکز امر بین الملل و مدارس خارج از کشور وزارت آموزش و پرورش و آقای دکتر انصاری راد، سرپرست معاونت محترم دانشجویی و مدیریت دانشگاه فرهنگیان استان تهران و سرکار خانم دکتر بازگیر،سرپرست پردیس نسیبه و دیگر عزیزان و کارکنان و دانشجویان پردیس نسیبه و دانشجویان دختر مراکز دانشگاه فرهنگیان استان تهران برگزار گردید.

در ایتدای کارگاه، پس از تلاوت قران کریم توسط آقای زارعی، خانم دکتر بازگیر ضمن خیر مقدم به حاضرین در کارگاه و تبریک عید قربان و غدیر در خصوص موضوع کارگاه فرمودند: "هدف از این کارگاه، آشنایی با حقوق و تکالیف شهروندی است. اگر چه انسان چند وجهی می باشد ولی بعد اجتماعی هم مهم است. بعد فردی وجود ندارد، چرا که  در درون انسان ها، هزاران سیستم وجود دارد که در این فردیت جمع هستند. آموزش این روابط و حقوق و تکالیف کمک می کند تا یک فرد برای جامعه مفید باشد و موفقیت خود را تضمین کند.یکی از آسیب های جامعه، عدم آشنایی با حقوق اجتماعی است به همین دلیل نیاز است تا علاوه بر آشنایی با حقوق،با تکالیف شهروندی نیز آشنا شویم. و در آخر امید داشتند که این کارگاه بتواند برای مخاطبان( دانشجو معلمان) مشخص نماید که بعنوان یک عضوی از جامعه چه مسئولیتی  و چه جایگاهی دارند و همچنین بعنوان یک شهروند، چه تکالیف و حقوقی دارند؟ که مشخص نمودن این امور برای دانشجو معلمان که قرار است سی سال در خدمت جامعه دانش آموزی باشد، مفید واقع شود".

در ادامه آقای دکتر انصاری فرمودند:" این کارگاه  در راستای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش می باشد، که مورد توجه مقام معظم رهبری است.دانشجو معلمان علاوه بر صلاحیت های حرفه ای و مهارت های معلمی باید مهارت زندگی و ارزش های اسلامی را یاد بگیرند . هدف این کارگاه نیز یکی از بخش های مهارت را که در راستای تحقق سند تحول بنیادین آموزش و پرورش است را در بر می گیرد. مسئله حقوق شهروندی،علاوه بر اینکه یک مسئله جهانی است و افراد باید حقوق خود را در جامعه بشناسند و بر اساس آن تکلیف خود را بدانند، در آموزه های دینی نیز مورد تاکید است ، به همین دلیل دانشجو معلمان نیز باید حقوق خود را بشناسند و متقابلا  بدانند که نسبت به دانش آموزان خود چه تکالیفی دارند. حقوق شهروندی، حقوق ذاتی و فطری است و این حقوق و تکالیف از درون انسان ها سرچشمه می گیرد و ساری و جاری می شود و چون دانش آموزان نیازمند کرامت هستند. در صورتیکه یک معلم،  تکالیف و حقوق دانش آموزان را  نداند، به شایستگی نمی رسد. بطور کلی انسان، عدالت جو، حقیقت جو و راستگو و درستکار است. اگر دانشجو معلمان این شرایط را کسب کنند، بر اساس سند تحول، به این شایستگی دست  می یابند. کارگاه امروز شروع و تلنگری است که  دانشجو معلمان ، صلاحیت حرفه ای را کسب کرده و تکالیف و حقوق خود را بدانند. تمام متولیان آموزش و پرورش در صدد هستند تا با اجرای چنین کارگاه هایی در طول دوره چهار ساله تحصیل دانشجویان، معلمانی در تراز نظام تربیت کنند."

در ادامه، جناب آقای دکتر کریمی بعنوان آخرین سخنران اولین روز کارگاه فرمودند:" مباحث شهروندی، مباحث گسترده ای است و حیطه کار آن، وسیع است. حقوق شهروندی بحثی نیست که در اسناد آمده باشد. حقوق شهروندی یک فرآیند اکتساب است و بشر در گذر زمان توانسته تناسب بین سطوح شهروندی را کسب کند. آنچه از حقوق شهروندی بیان شده ، حاصل تلاش هزاران ساله نسل بشر است و آشنایی با حقوق و تکالیف به مرور زمان صورت گرفت و بویژه با ظهوراسلام، حق و تکلیف به معنای واقعی و دینی مطرح شد. وی در ادامه افزود: کار معلمی در حیطه حقوق و تکالیف شهروندی بسیار مهم است که باید این تکالیف به مرور به دانش آموزان، آموزش داده شود تا هم به حقوق خود آشنا شوند و هم به تکالیف عمل کنند. اگر توازن بین حق و تکلیف ایجاد شد، جامعه توسعه می یابد.رفتار و کردار معلم نیز در تقویت حقوق و تکالیف شهروندی بسیار موثر است. کسی می تواند شهروند تلقی شود که از آگاهی لازم برای شکل دادن هویت و منافع جمعی، نفع آفرین باشد. هیچ سقفی برای رسیدن به مراحل متعالی شهروندی وجود ندارد. بنابراین باید نهایت تلاش صورت گیرد تا دانشجو معلمان با مفاهیم حقوق شهروندی و تکالیف آشنا شوند و روز به روز خود را تقویت نموده و نقش خود را موثرتر نمایند و این حیطه بسیار گسترده و معلمان نقش به سزایی در این زمینه دارند.

یکی از موثرترین نظام ها در خصوص  حقوق شهروندی و تکالیف شهروندی، نظام جمهوری اسلامی بعد از پیروزی انقلاب بود و بیشترین کلمه در سلسله سخنرانی امام خمینی و مقام معظم رهبری، مردم هستند که در جهت تحقق آرمان های ملت است. فرآیند کار در جهت کسب حقوق و تکالیف شهروندی، امروز بیشتر از قبل عینی تر شده است، به همین دلیل رفتار معلمان امروز، بیشتر زیر ذره بین است. بنابراین امروز تک تک افراد جامعه بویژه معلمان باید به حقوق خود آشنا باشند و به تکالیف خود عمل کنند. چون معلمی که نسبت به جامعه، محیط مدرسه حساس باشد، می تواند فرد تاثیر گذاری بوده و از آن لذت ببرد. در تمامی جوامع و در دین هم بیان شده که معلمان تاثیر گذارترین قشر جامعه هستند و جایگاه و موقعیت و اعتبار معلمی ایجاب می کند که در موضوع حقوق شهروندی بسیار موثر واقع شوند،چون نقش راهبردی در جامعه دارند.

دومین روز کارگاه ،صبح روز پنجشنبه ۲۴/۵/۹۸  با سخنرانی حجه الاسلام ، آقای دکتر رهایی مدرس و پژوهشگرحوزه و عضو هیات علمی دانشگاه مفید و حضورخانم دکترتیموری، معاون مرکز امور بین الملل، خانم دکتر نادری، معاون آموزشی دانشگاه فرهنگیان استان تهران و خانم دکتر بازگیر، خانم دکتر سلیمانی،  به ترتیب سرپرست و معاون آموزشی پردیس نسیبه وکارکنان و دانشجویان پردیس و مراکز دانشگاه فرهنگیان استان تهران شروع شد.

موضوع سخنرانی آقای دکتر رهایی ، حقوق شهروندی و اسلام  با رویکردآموزش و پرورش و هدف آن، آشنایی با مفهوم و مصادیق حقوق شهروندی و اهمیت  و جایگاه آن در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران و اسلام بود.

آقای دکتر رهایی  با بیان اینکه هر انسانی، چون انسان است ، از حقوق بشر برخوردار است . حقوق بشر سلب شدنی نیست و هیچ حکومتی نمی تواند آنرا سلب و یا وضع کند، تصریح نمودند: با خلقت انسان، حقوق بشر ایجاد شده است که منشا حق بشر، کرامت ذاتی بشر است. کرامت یعنی انسان بودن. انسان بودن اوج و ارتفاعی نسبت به حیوانات دارد. به همین دلیل بهره مندی از حیوانات و قربانی کردن آنها ، مرگ و تباهی نیست. چون انسان برای زنده ماندن و ارتقا و تکامل یافتن از آن ها استفاده می کند.

ایشان در خصوص موضوع حق، بیان نمودند: حق ها در مقام تحقق شان یکدیگر را محدود می کنند، بعبارتی حق ها با یگدیگر تعارض ندارند بلکه تزاحم یکدیگر هستند. حق ها، حق ذاتی انسان است. و در خصوص تفاوت حقوق شهروندی و حقوق بشر اشاره نمودند: احترام به حقوق دیگران یکی از شرایط  حقوق شهروندی است. حقوق شهروندی یعنی تمام حق های بشری که در یک سیستم حکومتی مورد شناسایی قرار گرفته، شهروندان باید آنرا رعایت کنند. شهروند در معنای خاص به تبعه می گویند و در مفهوم عام شهروند به تک تک افرادی که در یک جامعه یا کشور زندگی می کنند،گفته می شود.

شهروندی، وابستگی شهروند به یک دولت است (رابطه دولت و ملت) و حقوق شهروندی؛ ناظر به حقوق و تعهدات شهروند نسبت به حکومت و ملتی است که به آن تعلق دارد. به عبارت دیگر، شهروندی، رابطه تنگاتنگی با مفهوم «تابعیت» دارد اما «حقوق بشر» ناظر به حقوقی است که انسان «بما هو انسان» از آنها برخوردار است. بنابراین، حقوق بشر در بردارنده ارزش های شناخته شده جهانی است که فارغ از روابطِ افراد با فرهنگ و جامعه بومی، به ترسیم حقوق افراد می پردازد و فراملّی و دربردارنده حقوقی فراگیر و بنیادی، صرف نظر از قوانین، فرهنگ و آداب و رسوم ملّی کشورها است.

«منشور حقوق شهروندی» برنامه و خط مشی دولت برای رعایت و پیشبرد حقوق اساسی ملت ایران با هدف استیفا و ارتقای حقوق شهروندی و شامل مجموعه ای از حقوق شهروندی است که یا در منابع نظام حقوقی ایران شناسایی شده اند و یا دولت برای شناسایی، ایجاد، تحقق و اجرای آن ها از طریق اصلاح و توسعه نظام حقوقی و تدوین و پی گیری تصویب لوایح قانونی یا هرگونه تدبیر یا اقدام قانونی لازم تلاش جدی و فراگیر خود را معمول خواهد داشت. برای دستیابی به این هدف همکاری سایر قوا و نهادها و مشارکت مردم، تشکل ها، اتحادیه های صنفی، سازمان های مردم نهاد و بخش خصوصی ضروری است.

در ادامه بحث، اقسام حقوق بشر(نسل های حقوق بشری)  و تقسیم بندی آن به سه دسته معرفی شد:۱- حقوق مدنی و سیاسی  ۲- حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ۳- حقوق جمعی (حقوق همبستگی) شامل؛ حق بر محیط زیست سالم، حق برتوسعه، حق بر صلح و میراث مشترک بشریت. تفاوت دسته اول و دوم با دسته سوم این است که در دو دسته اول ، صاحبان حق، شخص انسان است ولی در دسته سوم، صاحبان حق، مجموعه انسان هاهستند و حقوق شهروندی هر سه دسته را شامل می شود.

ایشان در موضوع مبنای حقوق شهروندی در اسلام؛حقوق خداوند، منشا حقوق شهروندی و تقابل حقوق،آثار تعهد دولت و مردم به حقوق شهروندی به تشریح خطبه ۲۱۶ نهج البلاغه  پرداخته و در بحث، مبنای دینی حقوق شهروندی:

کرامت انسان فارغ از هر گونه تبعیض: به آیه ۳۳ و ۷۰ سوره اسرا و نامه ۵۳ نهج البلاغه (عهد مالک اشتر)، اصل۵۶  ، ۲ و ماده هفتم منشور شهروندی و در خصوص لزوم عقلی و شرعی رعایت حقوق مردم؛ به آیه ۸۵ سوره الاعراف : ۸۵ سوره هود : ۱۸۳ سوره شعرا: ۵۸ سوره نسا و در مورد لزوم رعایت عدالت نسبت به همگان: به آیه ۱۳۵ سوره نساء: آیه ۴۲ و ۸ سوره مائده: آیه ۱۵۲ سوره انعام: آیه ۲۹ سوره الاعراف : آیه ۹ سوره الرحمن : آیه ۲۵ سوره حدید: آیه ۸۴ سوره بقره : آیه ۸ سوره ممتحنه  ، نامه ۵۳ نهج البلاغه (عهد مالک اشتر)  و اصل ۹،۱۴،۱۹،۲۰،۱۲۱،۱۵۶ و ماده هفتم منشورحقوق شهروندی اشاره نمودند.

سخنان ایشان با این نتیجه که:۱. عدالت یعنی رعایت حق و ظلم یعنی عدم عدالت.۲.عدالت استثانایذیر است.۳.زمانی می توان گفت حقوق شهروندی در جامعه اجرا شده، که اگر شهروندان در مقام نقد حاکمان در آیند، حاکمان را به نیکی یاد کنند.۴. حقوق شهروندی رابطه دو طرفه است بطوریکه مردم حقوق حاکمان را رعایت کنند و حاکمان حقوق مردم را .۵. اسناد حقوق بشری اجرا شود۶. حق الناس مقدم بر تمام حق ها می باشد. ۷. معیار انسانیت اینست که آنچه برخود می پسندی، برای دیگران هم بپسندی و آنچه برخود نمی پسندی، برای دیگران هم نپسندی  و در کل آنقدر انسان باشی که دیگران را دوست بداری؛ به پایان رسید وپس ازسخنرانی ایشان کارگاههای دانشجویی به کارخود ادامه دادند .

سومین  و آخرین روز کارگاه آموزشی حقوق و تکالیف شهروندی در نظام آموزشی جمهوری اسلامی ایران  روز جمعه ۲۵/۵/۹۸ طبق روال دو روز گذشته از ساعت ۸ صبح  با موضوع  "حقوق و تکالیف شهروندی و نظام آموزشی جمهوری اسلامی ایران" و ارائه آقای دکتر هدایتی شروع شد. در این کارگاه مطالب زیر بیان شد:

1. از حقوق کودک چه می دانیم؟
2. اهداف حقوق بین الملل چیست؟
3. کنوانسیون چیست؟ و .... مطرح شد.

و در ادامه جلسه  آقای دکتر کاظمی در خصوص مفهوم و تکالیف شهروندی که به صورت پرسش و پاسخ برگزارشد، مباحثی و مطالبی را توضیح دادند. و ارزیابی از طریق بازی نقش ها و تثبیت آموخته ها بعمل آمد.

وآخرین برنامه،  بعد از ظهر جمعه  با اجرای نمایش یک گروه از دانشجو معلمان شرکت کننده در کارگاه با موضوع "آنچه از کارگاه آموختید" اجرا شده و سایر دانشجو معلمان ، در خصوص نمایش اجرا شده؛ اظهار نظر نموده و مورد نقد و بررسی قرار دادند.

کارگاه با اهدای گواهی نامه ،تقدیر نامه  ، تکمیل کاربرگ ارزیابی وتقدیر ازمیزبانی دانشگاه فرهنگیان وپردیس نسیبه دوره به پایان رسید