نشست علمی «نظری بر اقتصاد صنعت انیمیشن در ایران» دوشنبه ۱۷ تیر ۹۸ با حضور دکتر فاطمه حسینی شکیب و دکتر علیرضا گلپایگانی (اعضای هیئت علمی دانشگاه هنر تهران) و جمعی از علاقه‌مندان این حوزه در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد.

در ابتدای این برنامه، فاطمه حسینی‌شکیب با لحاظ کردن موضوع اقتصادی در صنعت انیمیشن گفت: انیمیشن در ایران همچنان حکم خواهر کوچک یا انگشت کوچک سینمای زنده را دارد و تا همین اواخر هیچ‌ وقت تهیه‌کننده یا اسپانسر مالی غیردولتی نداشته و می‌توان گفت تمام آن‌هایی هم که خصوصی به نظر می‌آیند، در واقع خصولتی هستند. وی افزود: تفاوت دیگری که انیمیشن با سینمای زنده ما دارد این است که انیمیشن در ایران به صورت اشکال هنری و یا جشنواره‌ای و مستقل تولید می‌شود که اصولاً انتفاعی نیست یعنی به‌صورت کالا فروخته نمی‌شود و بخش اعظم آن چیزی که دولت برای آن هزینه می‌کند، در قالب سریال تلویزیونی است جهت پخش در شبکه‌های ایرانی با عمر کوتاه؛ هیچ‌کدام از آن‌ها کالا نیستند و برای عرضه در بازارهای جهانی یا برای کشورهای منطقه تولید نمی‌شوند. او در تکمیل سخنان خود ابراز کرد: انیمیشن همیشه خیلی کوچک بوده و هرگز برای سینمای گیشه نبوده است. درواقع درک درستی از این هنر وجود ندارد و مناسبات تولید ما، مناسبات اقتصاد کالایی نیست.

حسینی‌شکیب در اشاره به ضعف‌های اجرایی اذعان داشت: ما در کشور ۹ نهاد داریم که در این زمینه سیاستگذاری کرده‌اند. به عبارت دیگر، ۹ سند بالادستی داریم با تمام جزئیات که به‌طور مفصل به موضوع پرداخته‌اند ولی نهادهای اجرایی مناسب نداریم. وی به نقد دیگری در این حوزه پرداخت و ادامه داد: در انیمیشن به هنرمند اعتمادی وجود ندارد؛ فقط به ابعاد فنی موضوع نگریسته می‌شود در‌حالی‌که کلید اصلی در دست «منابع انسانی» و توجه به آن‌‎هاست.

در ادامه این برنامه، دکتر علیرضا گلپایگانی به محدویت‌های انیمیشن و ریشه تاریخی آن پرداخت و اظهار داشت: محدودیت‌های صنعت انیمیشن با محدودیت‌های تولیدات تلویزیونی فاصله چندانی ندارد. بحران‌های اقتصادی آن‌ها با صنعت انیمیشن تقریباً یکسان است. او ادامه داد: جایگاه انیمیشن از تقاضا نیامده و از بالا بوده است. بدین صورت که برای مقابله با تهاجم فرهنگی تشخصی داده شد خوراکی برای کودک و نوجوان ساخته شود که همین امر مایه شکل‌گیری مرکزی به نام پویانمایی صبا شد. ملاحظه می‌شود که مایه اولیه شکل‌گیری انیمیشن و نیاز اول آن، مالی و اقتصادی نبوده و وقتی به ساختار شکل‌گرفته آن در تاریخ نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که اختیار از خود جامعه انیمیشن سلب شده است. بنابراین وقتی نیاز اولیه‌اش اقتصادی نباشد، انیمیشن کلاً بی‌معنی و بی‌هویت خواهد بود.

گلپایگانی درمورد تاثیرگذاری انیمیشن در تربیت کودکان عنوان کرد: به سربازان آینده احتیاج داریم، به تربیت بچه‌ها که آن‌ها را به دین، کشور و سرزمین خود علاقه‌مند کنیم و در این بین چه چیزی بهتر از انیمیشن؟

وی با بیان اینکه تمام پروژه های انیمیشن چه سینمایی و چه سریالی در دنیا به طور مشترک ساخته می شود، ابراز کرد: ساخت انیمیشن به صورت مشترک با سایر کشورها در ایران تعریف نشده است. سیاست جمعی برای یک کار مشترک در کشور ما خیلی وجود ندارد، در صورتی که کار مشترک خطر ریسک را پایین می آورد و مزایای زیادی دارد.

گزارش از: فریبا رضایی

گزارش تصویری