بسم الله الرحمن الرحیم

واکاوی نقش شهید در تمدن نوین اسلامی

«وَ لا تَحْسَبَنَ‏ الَّذِینَ‏ قُتِلُوا فِی‏ سَبِیلِ‏ اللَّهِ‏ اَمْواتاً- بَلْ اَحْیاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ یُرْزَقُونَ» (آل عمران، ۱۶۹)

هر چند نگاه فیزیکال به مقوله شهید نگاهی مادی و در نتیجه پایان یافته تلقی می­شود اما با نگاه قرآنی به مساله شهید و شهادت می بینیم که خداوند، شهید را زنده می داند. همان طور که قرآن می­فرماید«بلکه آنان زنده هستند». حیاتی که نه از مقوله زندگی نباتی و حیوانی بلکه از سنخ حیات متالهانه است. هویت و حقیقت وجودی انسان وقتی به کمال نهایی خویش نایل می­شود که حیاتی متالهانه داشته باشد حیاتی که نتیجه­اش وصول به لقای الهی است و هر حیاتی و زندگی که در این مسیر قرار گیرد به عنوان علت معدّ و جزء العله وصول به لقای الهی خواهد بود.

حال سخن در این است که حیات و زنده بودن شهیدان چگونه قابل تحلیل و البته به چه کار زندگان و بازماندگان می­خورد. اگر این نکته تحلیل گردد فلسفه و حکمت تکریم و گرامی داشت شهیدان روشن خواهد شد.

شهید علاوه بر این ­که در قوس کمال و صعود، خود به مقام لقاء الهی و نظر به خداوند نایل می­شود در قوس نزول خود نیز نظر به زمین و رهروان خویش می­افکند همان طور که قرآن می­فرماید: «و به کسانی که هنوز به آنها ملحق نشده اند بشارت می­دهند»(آل عمران، ۱۷۰).

بنابراین شهداهم خودبه مقصد نهایی رسیده­اند و هم به بازماندگان و رهروان مسیر حق نظر دارند.

این نگاه شهید به زمین و بازماندگان در واقع نقش بی بدیل شهید و مکتب شهادت را در تعالی جامعه روشن می­نماید. مقام معظم رهبری می­فرماید: «هر یک از این ستارگان در واقع می­تواند عالمی را روشن کنند.» بنابراین شهدا نقش مشعل و چراغ هدایت را برای جامعه­ای که در پی حیات طیبه است ایفا می­نماید همان طور که لنگر کشتی انقلاب اسلامی ایران در اقیانوس متلاطم شبهات و دشمنی ها و سستی ها و کج اندیشی ها هستند.

در این مقال و به بهانه تشییع و تدفین شهید گمنام و والامقام در دانشگاه آزاد اسلامی به جایگاه رفیع شهدا و ویژگی های خاص حضور این شهید بزرگوار برای دانشجویان ، اساتید و خانواده های آنان خواهیم پرداخت.

امام خامنه ای می­فرماید: «تقریبا راه امام و شهدا ناتمام مانده است» از این سخن معلوم می ­شود که امام شهیدان و شهدا راهی را شروع کرده اند که گویا هنوز به هدف و قله این مسیر نرسیده ایم.

آری مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم انقلاب در ترسیم حرکت انقلاب سه مرحله را مطرح فرموده­اند: «تشکیل دولت اسلامی، جامعه اسلامی و تمدن اسلامی» نقش شهیدان در تشکیل دولت و نظام اسلامی قابل مناقشه نیست و می بینیم که به توفیق خداوند و همت و ایثار شهدا انقلاب اسلامی ایران از نهالی آسیب پذیر به درختی تنومند با ریشه هایی عریق و عمیق تبدیل گشته است.

باید توجه داشت که در مرحله بعد از تشکیل نظام و دولت اسلامی، نوبت به تشکیل جامعه اسلامی است به نظر می رسد ما اکنون در این مرحله از حرکت انقلاب اسلامی هستیم و هر چند که نظام و دولت ما اسلامی است اما هنوز به مرحله کامل تشکیل جامعه اسلامی نرسیده ایم که البته این به معنای انکار توفیقات و محسنات موجود نیست اما سخن در تحقق کامل جامعه اسلامی است که در بستر جامعه اسلامی کامل، تمدن نوین اسلامی ظهور خواهد نمود. شهدا در این مرحله از جامعه اسلامی سازی نیز به سان لنگرگاه و البته مشعل­های هدایت هستند.

به عنوان مثال می­توان گفت که یکی از مولفه­های اصلی جامعه اسلامی سبک زندگی اسلامی است. شهیدان نمونه های عینی و تجربه شده انسان­هایی هستند که هر چند در دوره مدرنیته زیستند اما هویت و محوریت اومانیستی به خود نگرفته و مبتلا به  از خود بیگانگی نشدند. این شهدا به ما یاد دادند که بنا به فرمایش امام علی علیه السلام: «شِیعَتُنَا الْمُتَبَاذِلُونَ‏ فِی وَلَایَتِنَا،» « الکافی (ط - دارالحدیث)؛ ج‏۳؛ ص۵۹۹» شیعیان اهل بذل جان و از خود گذشتی در برابر ولایت خداوند و اهل بیت هستند. مولفه ای بنیادین که صد در صد در مقابل انسان گرایی مدرن و نحله های فکری منشعب از آن قرار دارد و هم در مرحله نظر و هم در مرحله کارکرد و عمل تفوق خود را به اثبات رسانده است. آری بذل جان و از خود گذشتی و ایثار ویژگی ممتاز شهید است که دوست و دشمن به آن امعان و اذعان دارند. همان طور که روایت می­فرماید بذل جان در راه ولایت، شهدا با تاکید بر محبت و ولایت اهل بیت و سفارش و وصیت به محوریت ولی فقیه، جان خود را فدای این آرمان نمودند. ویژگی دیگر شهدا در عرضه و تبیین سبک زندگی مساله اخلاص است. کار شهدا نه از سنخ نامجویی بلکه از قبیل و قبیله گمنامی است با شناخت وظیفه و عمل به آن در عین حال بدور از هیاهو و خودنمایی سعی در جلب رضایت حضرت حق نمودند. فاکتور و عنصر بسیار مهم و ظریفی که برای ساخت جامعه اسلامی ضروری می­نماید. شایسته است که اساتید و نخبگان علمی و دانشگاهی و نیز همه مومنانی که دغدغه انقلاب و دستیابی به تمدن نوین اسلامی و گام دوم انقلاب را دارند با سرمشق گرفتن از این روحیه ایثار و بذل مال و جان در عرصه علم و عمل تلاشی پیگیر و از سر اخلاص به خرج داده و این عَلَم برافراشته شده توسط شهدا را به دست گیرند و کار ناتمام امام و شهدا که همان ساختن جامعه اسلامی با محوریت ولی فقیه و به وجود آوردن تمدن اسلامی را فراهم آورند.

* -  حجت الاسلام و المسلمین مهاجر مهدوی راد – مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه آزاد اسلامی استان ایلام