نوزادان نیز پس از تولد مانند تازه‌مادران نیازمند داشتن شرایطی طبیعی برای مرخص شدن از بیمارستان و رفتن به خانه همراه والدینشان هستند. پس از انجام اقدامات پزشکی ضروری بعد از تولد نوزاد که از اتاق زایمان شروع می‌شود و تا اتاق مادر و نوزاد ادامه دارد، در طول زمان اقامت مادر و نوزاد در بیمارستان نیز، آنها تحت مراقبت‌های خاصی قرار می‌گیرند که آخرین آن معاینه و بررسی وضعیت نوزاد برای مرخص شدن همراه مادرش و رفتن به خانه است.

قبل از ترخیصتان معمولاً به شما یک پوشه می‌دهند که مشخصات نوزاد و تاریخ مراجعهٔ بعدی شما برای نوزاد در آن نوشته شده که لازم است این موارد را بخوانید یا به شخص آگاه و مورد اعتمادی بسپارید تا موارد مهم آن را به شما یادآوری کند.

بررسی‌ها و معاینات لازم هنگام ترخیص نوزاد:

در صورت یک زایمان بدون عارضه و وجود شرایط مناسب و طبیعی مادر و نوزاد، ترخیص آنها ۲۴ ساعت پس از زایمان طبیعی و ۴۸ ساعت پس از سزارین امکان‌پذیر است.

شروع این معاینات از اولین معاینه در اتاق زایمان است که نوزاد به صورت کلی بررسی می‌شود، ولی لازم است در طول ۲۴ ساعت اول بستری نوزاد، معاینه کامل او توسط فوق تخصص نوزادان، دستیار فوق تخصصی نوزادان، متخصص کودکان، دستیار تخصصی کودکان یا پزشک عمومی انجام گیرد تا در صورت وجود هر گونه مشکل، اقدامات تشخیصی و ‌درمانی سریع‌تر انجام شود.

طی آخرین معاینه، تمام نوزادان باید شرایطی را داشته باشند تا بتوانند از بیمارستان مرخص شوند که این بررسی‌ها به شکل زیر انجام می‌شود:

طبیعی و ثابت بودن علائم حیاتی نوزاد مثل تنفس، حرارت و دمای بدن و ضربان قلب
سالم بودن نوزاد طی معاینه کامل فیزیکی اعضای بدن
توجه به وزن مناسب
نبود علائم و عوامل خطر و رفع آن در صورت وجود
نبود مشکلات نوزاد ناشی از بیماری و عوارض بارداری و زایمان
اطمینان از دفع ادرار و اولین مدفوع نوزاد به نام مکونیوم
در صورت ختنه نوزاد، نبود خونریزی و حداقل یک بار ادرار کردن او
بررسی تغذیه بدون مشکل نوزاد
وضعیت شیردهی، پستان گرفتن، مکیدن و بلعیدن صحیح شیر توسط نوزاد
وجود نداشتن عارضه زردی طی ۲۴ ساعت اول عمر
بررسی انجام آزمایش‌های لازم نوزاد
اطمینان از ایمن‌سازی نوزاد مثل تزریق واکسن هپاتیت B ، سل یا ب ث ژ و فلج اطفال
کنترل هویت و جنسیت نوزاد
اطمینان از آموزش‌های لازم به مادر برای مراقبت از نوزاد

آموزش‌های ضروری به مادر قبل از ترخیص نوزاد:

قبل از ترخیص نوزاد بعد از تولدش لازم است امکان دسترسی مداوم والدین به پزشک، در صورت بروز عوارض یا بیماری بررسی شود و آموزش‌های لازم به مادر داده شود. برخی از این آموزش‌ها شامل موارد زیر است:

یادآوری زمان اولین مراجعه بعدی در یک هفته تا ده روز بعد از ترخیص
مراقبت از بند ناف و ناحیه تناسلی نوزاد
نحوه حمام کردن نوزاد
نحوه تعویض پوشک
لباس پوشاندن به نوزاد
دمای مناسب محیط برای نگهداری از نوزاد
آشنایی با علائم هشداردهنده برای بیماری‌های رایج نوزادان مثل کاهش دمای بدن یا هیپوترمی و زردی
علائم عفونت بند ناف
مزایای شیردهی و نحوه صحیح شیردهی از سینه
نحوه خواب و مراقبت از نوزاد برای جلوگیری از مرگ ناگهانی نوزاد در خواب
دادن آگاهی به مادر در مورد زمان دریافت واکسن‌های بعدی نوزاد و ویتامین‌های تکمیلی
آگاهی مادر از لزوم، زمان و مکان انجام آزمایشات غربالگری

در صورت نیاز به بستری نوزاد یا مادر طی هفته‌های اول پس از زایمان نیز، لازم است شرایط مناسب ارتباط و تداوم شیردهی به نوزاد بستری‌شده انجام شود. پزشکتان نیز لازم است از انجام تمام این فرایندها مطمئن شود و آموزش‌های لازم را به مادر بدهد.

شما هم اگر سوالی داشتید یا چیزی را نمی‌دانستید، بهتر است قبل از مرخص شدن، آن را از پزشکان یا پرستاران بپرسید. همچنین اگر به هر دلیلی تصمیم بگیرید که زودتر از زمان لازم از بیمارستان مرخص شوید، باید بدانید که احتمال زیادی برای وقوع خطراتی جدی برای خودتان و نوزاد وجود دارد، پس لازم است گذشت زمان مورد نیاز را برای مرخص شدن خود و کودکتان جدی بگیرید.

فرایند ترخیص نوزاد و زمان شروع مراقبت‌های بعدی:

برای دریافت شناسنامه نوزاد، لازم است از بیمارستان گواهی ولادت دریافت کنید و برای دریافت گواهی ولادت، باید شناسنامه و کارت ملی مادر، شناسنامه و کارت ملی پدر را به بیمارستان تحویل دهید و سپس گواهی ولادت را دریافت کنید.

پس از انجام و بررسی شرایط نوزاد، والدین برای گرفتن گواهی ولادت راهنمایی می‌شوند و برای صدور مجوز ترخیص، همسر یا یکی از همراهان مادر می‌تواند روند ترخیص نوزاد را برای دریافت این گواهی دنبال کند.لازم به ذکر است که والدین محترم تنها پانزده روز جهت دریافت شناسنامه از نماینده ثبت احوال در بیمارستان و یا اداره ثبت احوال زمان دارند.

زمان مراجعه بعدی شما همراه نوزادتان در پشت کارت مشخصات نوزاد یا مدارک مربوط به مشخصات نوزاد درون پوشه‌ای که هنگام ترک بیمارستان به شما می‌دهند ثبت می‌شود و به والدین تحویل داده خواهد شد. غیر از آن یادتان نرود که خود شما هم باید از زمان مراقبت‌های بعدی پس از زایمان برای مراجعه به پزشکتان آگاه باشید و به دوران بهبود خودتان اهمیت خاصی بدهید.

اگر در هر صورتی اطلاعی از مراقبت‌های بعدی به شما داده نشد، لازم است بدانید که بین روزهای سوم تا پنجم بعد از تولد باید برای تشکیل پرونده به یکی از مراکز بهداشتی درمانی مراجعه کنید تا مراقبت‌های ضروری بعدی کودکتان مثلا  آزمایشات غربالگری انجام شود.

آزمایشات غربالگری نوزاد برای اطمینان از سلامت نوزادتان در برابر برخی بیماری‌های قابل پیشگیری طی روزهای سوم تا پنجم بعد از تولدش انجام می‌شود که لازم است از این زمان اطلاع داشته باشید، زیرا این بیماری‌ها در صورت تشخیص به‌موقع قابل کنترل و درمان است. این مراجعات همچنین فرصت مناسبی است که شما سوالات و نگرانی‌هایتان را با مراقبان این مراکز مطرح و توصیه‌های لازم را دریافت کنید.

حسن عسکری کارشناس پرستاری واحد پژوهش و آموزش بالینی بیمارستان استاد مطهری جهرم