گروه تاریخ سیاسی پژوهشکده علوم تاریخی در ادامه نشست‌های «ایده ایران» از سلسله نشست‌های «مسئله ایران» سخنرانی «ایده ایران؛ زبان فارسی و هویت ایرانی»، را با حضور دکتر مصطفی عاصی، استاد زبانشناسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در روز ۱۱ خرداد ۱۳۹۸  با شرکت استادان، محققان، و علاقه‌مندان این حوزه برگزار کرد. ابتدا دکتر نیره دلیر، دبیر نشست مختصری از کارها و آثار دکتر عاصی در حوزه زبانشناسی را معرفی و اشاره کرد که ایشان پیشگام زبانشناسی رایانشی و پیکره ایی در ایران و موسس پایگاه دادههای زبان فارسی هستند.

در ادامه دکتر عاصی سخنانش را با طرح کتاب نیولی The Idea of Iran که در ایران به «آرمان ایران» ترجمه شده است آغاز، و آن را پیش زمینه طرح بحث ایده ایران معرفی کرد. از لحاظ تاریخی واژه ایران دوره ساسانیان بکار رفته. ساسانیان تمایل شدید نسبت به ایجاد فرهنگ ملی و پایه‌گذاری یک، دو دولت ملی داشتند. این پرسش مطرح است که واقعا ایران از چه زمانی بعنوان یک کشور مطرح شد؟ سندهای معتبری که نیولی مطرح می‌کند نشان می‌دهد به زعم وی از دوره ساسانیان چنین ایده‌ای پدیدار شده است. بنابراین اگر ایران را از زمان ساسانیان به‌عنوان یک مفهوم کشور دولت در نظر بگیریم از همان اوان هویت ایرانی هم شروع به شکل گرفتن می‌کند. ایرانیان آن زمان دانش زبانی خوبی نسبت به دوره خود و کشورهای دیگر داشتند، به کارکرد زبان کاملا واقف بودند و متوجه بودند که باید خط دقیق داشته باشند (خط اوستایی). این موضوع در زمان خودش بی نظیر بوده و هنوز هم یکی از دقیق ترین خط‌های موجود جهان خط اوستایی است. وقتی اوستا را مدون می‌کردند این نکته را متوجه بودند که این متن برای همه قابل فهم نیست از این‌رو فرهنگ‌هایی برای فهم آن تدوین کردند. یکی از این فرهنگ ها فرهنک اویم است، که فرهنگ دو زبانه و فرهنگ اوستایی به پهلوی است. فکر تدوین فرهنگ در آن دوره فکر پیشروانه‌ایی محسوب می‌شود. قدمتش نشان می‌دهد از چه زمانی ایرانی‌ها به زبان توجه داشتند. ایرانیان آگاهانه به زبان توجه داشتند و از آن زمان ایرانی‌ها برنامه ریزی زبانی داشتند.

عاصی در ادامه به نقش محوری زبان در تکوین فرهنگ اشاره کرده و گفت: هر فرهنگی وابسته به  زبان خاصی است، آنچه فرهنگ مشترک را منتقل می‌کند یک زبان مشترک است. اگر زبان فارسی را بی تعصب نگاه کنیم یکی از غنی ترین، پرمحتواترین و عظیم‌ترین مجموعه‌های ادبیات جهان را در زبان فارسی داریم. تمام مردم و ادبای بزرگ در این مجموعه قرار دارند و زبان فارسی نقش محوری در پیوند زندن قومیت‌های گوناگونی که در این سرزمین با لهجه‌ها و گویش‌های متعدد زندگی می‌کنند، دارند و مثال بارز آن سکانس بسیار زیبای فیلم باشو غریبه کوچک است که به زیبایی نشان می‌دهد چگونه زبان فارسی می‌تواند زبان فهم ایران بودن و هویت ایرانی که تمام اقوام گوناگون با زبان‌ها و لهجه‌های مختلف را حول محور ایران متمرکز کند.
استاد زبان شناسی پژوهشگاه در خاتمه پیرامون جایگاه زبان فارسی در رایا سپهر (فضای مجازی) گفت: رایا سپهر جهانی است که هر کس، هر فکر و هر ایده‌ایی در آن گسترش پیدا می‌کند. رایا سپهر جایگاهی است برای جهانی شدن. هر کسی فارسی را یاد بگیرد عاشق آن می‌شود و بلافاصله به گنج عظیم دست پیدا می‌کند. رایا سپهر می‌تواند امکان شناسایی و شناخت زبان فارسی را به همه جهانیان عرضه کند. .
جلسه با پرسش و پاسخ حضار و ابراز نظرهای آنها خاتمه یافت.