پلاسکو؛ فصل همدلی مشاوران
پیام همدلی هیئت مدیره انجمن مشاوره ایران به مناسبت حادثه پلاسکو
رب الشهداء و الصدیقین...
در روزمرگیمان غرق بودیم که صاعقه‌ای جگرسوز به مقصدی از جنس تبلور آدمیت، تن و جانمان را لرزاند. دیر زمانی بود که صاعقه ای چنین، انسانیت‌مان را به تکاپوی حیاتی دوباره، وانداشته بود!
تکاپویی خارج از عهده‌ی عقل ظاهرنگر که در چارچوب منیت‌ها و منفعت‌های رایج امروز معنا نمی‌شود. مقصد این تکاپوی آسمانی بلندای قامت عشق تو بود.
ما که هنوز نفهمیده‌ایم چه شد که اینچنین عشق را معنا کردی و کمر به همت این سفر بستی...!
همین قدر، به قدر وسع کوتاه فهممان، دیدیم که از هر آنچه دل بسته‌ایم، دل کندی و به هر آنچه روی کرده‌ایم پشت کردی و با هر آنچه خو کرده ایم وداع نمودی و پروانه وار به دل اتش و شعله زدی....
تمام آنچه اکنون ِ ما را با بند اسارت کشیده است نتوانست روح آسمانی تو را در خود بگنجاند و قلب آن سویی ِ تو را این سویی نماید...
پرکشیدنت هم اینجایی نبود تا منت یاری اینجاییان در بند را در خود بپذیرد...!
برای حمایت و یاریی که از دستمان بر می‌آمد شتافتیم اما لبخند رفتنت، به حقارت آنچه در دستانمان بود گواهی میداد...
تو از ابتدا شربت غنا نوشیده بودی...
تمام وطن به سوگت نشست و ریز و درشت آنچه از تو میدانستیم به ناگاه اسطوره شد!
واژه ی "پلاسکو" به حساسیت روح و روان فرزندانمان تبدیل شده است...!
جانمان را پرکشیدنت که تمام خلق را بی تاب کرد نه ، که اندیشه ی عاشفانه ات سوخت....
که همچنان بسیاری از مادرک نکردیم!!!
یاری اندک‌مان به بلندای اندیشه‌ات نرسید با برگ سبزی در حد وسع برای بازماندگان از نسل و جنس تو شتافتیم تا مرهمی باشیم و مختصر حمایتی ....
دلمان به اشتراک توست در تپیدن و عشق ورزیدن و سوگ...
برایت آنچه را خدایت آرزو دارد آرزومندیم...
شادروان باشی
پلاسکو؛ فصل همدلی مشاوران:
پس از حادثه تلخ پلاسکو، کمیته ترویج فرهنگ داوطلبی در حوزه حمایت‌های روانی- اجتماعی متشکل از بهزیستی، انجمن مشاوره ایران، انجمن روان شناسی ایران و سمن‌ها در تاریخ دوم بهمن در سازمان بهزیستی کل کشور تشکیل گردید. این کمیته با منشوری از اهداف بلند مدت شکل گرفت که در بحران‌ها و سوانح آتی، نیروهای متخصص و آماده به خدمت همواره در دسترس باشند و همچون جمعیت هلال احمر، این کمیته نیز متشکل از مشاوران و روانشناسان داوطلب و متخصص آماده به خدمت داشته باشند. اقدامات به عمل آمده توسط انجمن مشاوره ایران در این کمیته عبارتند از:
- تهیه فرم الکترونیکی و بارگذاری آن در سایت انجمن‌ها جهت جذب نیروی داوطلب متخصص
- گزینش و سرند و توجیه نیروهای داوطلبی و توزیع آنها در مراکز آتش‌نشانی که در این حادثه همکاران خود را از دست داده بودند.
- نظارت بر کار عملی داوطلبان در مراکزی که مستقر شدند و حمایت روان شناختی به عمل می‌آوردند.
- شناسایی خانواده‌های شهدا و فرستادن نیروهای متخصص به منزل آنان
- برگزاری جلسات با فرماندهان عملیات و پشتیبانی روانشناختی
- دیدار با خانواده‌های شهدا و تهیه پیش‌نویس اولیه پروتکل مداخله در بحران برای خانواده‌ها توسط تیمی متشکل از اساتید متخصص و با تجربه
- دیدار با آتش‌نشانانی که از حادثه پلاسکو جان به در برده اند و تهیه پیش‌نویس اولیه پروتکل مداخله در بحران برای آنان توسط تیمی متشکل از اساتید متخصص و با تجربه
- تشکیل کارگروهی برای وقایع‌نگاری و مستندسازی
- تشکیل سه کار گروه:
- گروه آموزش – پژوهش
- گروه مستند ساز - روابط عمومی
- گروه داوطلبان
- برگزاری کارگاه‌های آموزشی مداخله در بحران
- برگزاری جلسات علمی با حضور مشاوران داوطلب حادثه پلاسکو و بحث و بررسی فعالیتهای انجام شده
- سرکارخانم هاشمی
- سرکارخانم پیش قدم
- سرکارخانم علمی
- سرکارخانم مرادی پور
- سرکارخانم یحیوی
- سرکارخانم جلالی
- سرکارخانم عابدی
- سرکارخانم یاوری
- سرکارخانم حیدری
- سرکارخانم نصوحی
- جناب آقای زنده یاد فرج الله رحمانی
- جناب آقای حسین لو
- جناب آقای شیری
- جناب آقای اسلام زاده
- جناب آقای نوری
- جناب آقای دکتر نوده‌ئی
- جناب آقای بخشایی
- دکتر آبنیکی از دانشگاه رفاه
- دکتر نوده ئی از دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله
- دکتر اوقانی
- دکتر پور سید آقائی
- دکتر کاظمیان از گروه مشاوره دانشگاه علامه طباطبائی
- دکتر رقیه موسوی از دانشگاه شاهد
- دکتر بهمنی از دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی
درنگی تحلیلی-انتقادی در مورد اقدامات روانشناختی در حادثه پلاسکو
به قلم دکتر داوود نوده‌ئی (عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله و بازرس نهمین دوره انجمن مشاوره ایران)
حادثه تلخ ساختمان پلاسکو و شهادت غریبانه شماری از آتش‌نشانان فداکار با فراز و نشیب‌های عاطفی و شناختی بسیاری همراه بود. از بهت اولیه و سردرگمی، تا اضطراب و امید و انتظار و در نهایت غم بزرگ از دست دادن عزیزانمان. در این میان حوادث بسیاری اتفاق افتاد که جای تامل و بررسی از جنبه های گوناگون برای همگان از جمله برای مشاوران و روانشناسان دارد، تا دریابند چه اندازه برای مداخله در چنین بحران‌هایی آمادگی، هم به لحاظ علمی و هم به لحاظ عملی و پای کار بودن دارند. از لحاظ علمی این که چه پروتکل‌هایی برای مداخله در چنین بحران‌هایی تدارک دیده اند و چه میزان از نیروها را از قبل آموزش تخصصی داده‌اند و برای چنین روزهایی آماده کرده‌اند و از لحاظ عملی هم چه مکانیسم‌ها و تمهیداتی جهت تشکیل ستاد اولیه مداخلات روانشناختی در بحران، فراخوانی نیروها و سازماندهی و اعزام و نظارت بر اقدامات آن ها، اندیشیده شده است.
متاسفانه در جلسات مختلفی که در ستاد اصلی مداخله در بحران روانشناختی- که متولی اصلی آن بهزیستی بود و انجمن‌هایی همانند انجمن مشاوره ایران، انجمن روانشناسی و برخی از سازمان‌های دیگر حضور داشتند، این امر هویدا بود که هم به لحاظ علمی و هم به لحاظ عملی در موارد فوق‌الذکر خلاها و سردرگمی‌های جدی وجود داشته و گاهاً وقت جلسات به جای تمرکز بر این امور علمی و عملی و کمک فوری و موثر به مردم و آسیب‌دیدگان صرف امور بی‌اهمیتی می‌شد و این شک و شبهه جدی را ایجاد می‌کرد که انگار در حادثه‌ای این چنین تلخ و غم‌انگیز برخی به دنبال این هستند که از این کلاه برای خود نمدی درست کرده و باصرف حضور در برخی جلسات و تهیه عکس و فیلم و گزارش‌های اغراق‌آمیز و انتشار گسترده آن در فضای مجازی خود را به عنوان متخصصان علمی و عملی در عرصه مداخله در بحران معرفی کنند که خود این امر شاید غم انگیزتر از حادثه پلاسکوست.
البته دوستان و همکاران عزیز و مخلصی هم بودند که در این روزهای سخت در متن حادثه حضور داشته و پای درد و دل و اشک و آه جانسوز آتش نشانان می‌نشستند و با آنان به همدلی و حمایت‌های روانی می‌پرداختند که شاید عکسی به یادگار نگرفتند و برای خود گزارش‌سازی نکردند و جلوه و تظاهری نداشتند اما حضور خالصانه و مسئولانه آنان مرهم التیام بخشی بود بر غم و رنج و درد آسیب دیدگان.
انجمن مشاوره ایران یکی از این ارگان‌ها بود که به عنوان یکی از مراجع ذی صلاح، معتبر و با سابقه آموزش و سازماندهی فعالیتهای مشاوران، در کنار سایر دوستان و روانشناسان متعهد و مسئول در این زمینه؛ اقدام به فراخوان، جذب نیروی داوطلبی و آموزش آنها جهت مداخله در این بحران نموده و داوطلبان در سه شیفت صبح، عصر و شب سازماندهی شده و در صحنه آواربرداری، ایستگاه ها و در مراحل بعدی به خانواده های آسیب دیدگان خدمات روانشناختی ارائه کردند.
روایت‌گری برخی مشاوران حاضر در این حادثه، از دیده‌ها و شنیده‌های‌شان در زمان ارائه خدمات تخصصی، قابل تامل بوده و مرور آن ها خالی از لطف نمی باشد. که در ادامه به ارائه چند نمونه از آن ها بسنده می کنیم.
در نهایت امیدواریم همه سازمانها، نهادها و انجمن‌های متولی سلامت روان مردم از این حادثه درس گرفته و در جهت آمادگی برای مداخله در بحران چه از نظر علمی و چه از لحاظ عملی اهداف و برنامه‌های مدونی را تدارک ببینند تا با نیت خیرخواهانه و انجام مسئولیت به دور از حاشیه ها، در چنین حوادث احتمالی در آینده اقدامات عملی و موثرتری انجام دهند.