به گزارش اداره کل روابط عمومی وزارت علوم به نقل از دانشگاه علامه طباطبائی، دکتر سلیمی در این مراسم درباره مسائل سیاسی ایران گفت: از یک سنی به بعد انسان ها بیشتر به مشکلات جسمانی خودشان توجه می کنند و ما برای ادامه بقا و تاثیر اجتماعی بیشتر باید به مشکلاتمان توجه کنیم. ولی نباید نقاط قوتمان را نادیده بگیریم. این اتفاقی است که در دوران تاریخ تفکر در جامعه ایران افتاده است، برای مثال زمانی که یک جریان اجتماعی، یک دورانی را طی می کند، فقط به آسیب های خودشان فکر می کنند و نقاط قوتشان را فراموش می کنند. من قصد دارم چند ویژگی بارز از وضعیت جمهوری اسلامی ایران عرض کنم و این به این معنا نیست که ما نقاط ضعف و پارادوکس ها را نمی بینیم. بلکه اگر ما قصد داریم به راهمان ادامه دهیم باید نقاط قوتمان را هم ببینیم.
وی در ادامه این پرسش را مطرح کرد که چگونه کشوری که با جنگ مواجه می شود و نزدیک به ۲۰ سال را با تحریم های شدید می گذراند ولی هرگز دچار مشکلاتی که در کشورهای مشابه مثل مصر، عراق، سعودی و… در ۴۰ سال گذشته به وجود آمده، نمی شود. در سال ۲۰۰۸ با یک موج کوچک از اعتراضات اجتماعی این کشورها رو به فرو پاشی رفتند و نتوانستند یک نظام سیاسی مستقل داشته باشند و یا اگر در جامعه ای نظامی سیاسی مستقل وجود داشت نمی توانستند درآمد نفتی داشته باشند و دچار از هم گسیختگی می شدند.
دکتر سلیمی ادامه داد: چگونه است که کشوری مانند ایران دچار این از هم گسیختگی نمی شود؟ اعتراضات اجتماعی شکل می گیرد اما این اعتراضات اجتماعی باعث تکامل در روند دموکراتیک می شود. جمهوری اسلامی در طول ۴۰ سال گذشته کشوری نبود که تحت یک شرایط عادی اداره شود. مثلاً با کشوری مثل مصر که قدرت های بزرگ از آن حمایت می کنند و نظام بین الملل دائماً به او در حال کمک رسانی است. ولی مهمترین مشکلشان امنیت اجتماعی است. ایران در یک شرایطی قرار داشته که در تمام مدت چهل سال گذشته آن را تحت فشار قرار داده است. نزدیک ۲۰ سال توانسته است نفت را در شرایط عادی صادر کند. هشت سال جنگی به آن تحمیل شد که تمام زیرساخت های اقتصادی و جمعیتی را تحت تاثیر قرار داده است و دائماً به دلیل اینکه در رژیم سیاسی که خواهان روند استقلال طلبانه ای بوده است تحت تاثیر فشارهایی مثل ترور خارجی قرار داشته است.
او خاطرنشان کرد: نکته اولی که می خواهم بیان کنم این است که یک نظام آگاهی و یک طبقه متوسط تحصیل کرده گسترده در این جامعه به وجود آمده است که اینها مانع شکل گیری اقدامات و تحولات رادیکال و خشونت آمیز در جامعه هستند. جامعه تعداد باسوادانش از ۳۰ درصد جامعه ۳۶ میلیونی به ۹۰ درصد جامعه ۸۰ میلیونی رسیده است. تعداد فارغ التحصیلان دانشگاهیش که بدنه اصلی آن طبقه متوسط هستند از ۳۰۰ هزار به ۱۶ میلیون نفر همراه با ۴میلیون نفر دانشجو رسیده است. یعنی یک چهارم جمعیت کشور در معرض تحصیلات عالی قرار داشتند و یا دارند. یک طبقه متوسط تحصیل کرده خواهان تحولات بنیادین در جامعه شکل گرفته است. یک نظام آگاهی گسترش پیدا کرده است که ساختار فکری مردم ایران را با مردم کشورهای مشابه به غایت متفاوت کرده است.
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی افزود: به آمار مطالعه، نقدهای بسیاری وجود دارد. ولی تولیدات فرهنگی را ببینید سال ۱۳۵۶ حدود ۴۰۰ الی ۵۰۰ کتاب نسخه جدید وارد بازار تفکر در ایران می شود. سال گذشته ۱۰۰ هزار کتاب جدید وارد بازار تفکر شده است. در ابتدای انقلاب یک کتاب روش تحقیق زبان فارسی نبود اما امروز آنقدر تعداد زیاد است که شاید ما فرصت مطالعه کردن آنها را هم نداشته باشیم.
دکتر سلیمی تصریح کرد: دائماً تولید اندیشه، برگردان اندیشه از نقاط مختلف دنیا از حجم بسیار گسترده ای در ایران در حال انجام است. این ساختار آگاهی به هم متصل که امروز با گسترش شبکه های اجتماعی در حال پیوند آنان به یکدیگر است در حال گسترش در این جامعه است. این باعث شده است در سال ۲۰۰۸ در جایی که نیاز به تحول اجتماعی در ایران زودتر از همه کشورهای دیگر به وجود می آید. این ساختار آگاهی نیاز را به صندوق های رای هدایت می کند. به جای اینکه به سمت درگیری های ویرانگر نظامی و با اسلحه در خیابان ها هدایت شود. چیزی که جامعه را از هم می پاشد. پس آن یک کار بزرگ است که در این جامعه ۴۰ سال تحت فشار، بدون پول و امکانات و بدون حمایت جاری در نظام بین الملل این اتفاق افتاده است.
وی اظهار کرد: ویژگی دوم، بنیانگذاری زیرساخت های عظیم در حوزه اقتصاد و جامعه است. ما عادت کرده ایم فقط به نقاط منفی توجه کنیم. یادمان می رود که در سال ۵۷ فقط ۲۰ درصد جامعه ایران به زیرساخت های اساسی زندگی اجتماعی دسترسی داشتند. مانند جاده، آب سالم، برق، گاز و…. اما امروز ۹۵ درصد جامعه ایران دسترسی دارند. این سیل که در استان ها اتفاق افتاد وضعیتی را ایجاد می کند که مردم اکثر این نقاط قبل از انقلاب داشتند. ممکن است نقدهای جدی به ساختار دموکراتیک در جامعه ایران وارد شود. اما کدام ساختار دموکراتیک است که نقد درباره آن وجود نداشته باشد. در جامعه ایالات متحده آمریکا در همین انتخابات قبلی ریاست جمهوری، شاهد این بودیم کسی که تعداد رای بیشتری داشت به دلیل سیستم کارت های الکترا رئیس جمهور نشد.
دکتر سلیمی یادآور شد: نقد به ساختارها وجود دارد ولی در کشوری که یا در جنگ بوده است یا تحت فشارهای بین المللی بوده است بیشترین تعداد انتخابات در کل کشور های آسیایی، خاورمیانه، آفریقا و آمریکای لاتین در آن اتفاق افتاده است و بخش عمده ای از ارکان قدرت در درون پرسه آن به وجود آمد. در عرصه سیاست خارجی علیرغم اینکه دائماً این فشار فزاینده وجود داشته است الان کسی نیست که به قدرت تاثیرگذار جمهوری اسلامی در عرصه جهانی معترف نباشد. در تاریخ جهان سراغ نداریم این اتفاق را که مذاکراتی بین قدرت های بزرگ و قدرت های متوسط منطقه ای شکل بگیرد. آنها چیزی بخواهند و این قدرت منطقه ای تن به آن ندهد. تاریخ روابط بین الملل به ما نشان می دهد حتی قدرت های بزرگ وقتی قدرت های دیگر علیه آن اعتلاف می کنند یا جنگ می شود یا فرو می پاشد یا رژیم سیاسیش نمی تواند به راه خودش ادامه دهد. در ایران این اتفاق افتاد که یک قدرت متوسط، مجموعه از قدرت های بزرگ چیزی را از آن خواستند او تن نداد و پای میز مذاکره و در یک کفه ترازو نشست و توانست بخش عمده ای از خواسته هایش را به کرسی بنشاند. اینکه به نتیجه رسید یا نرسید حرف دیگری است و همین موقعیت باعث می شود بقیه کشورها که خواهان این موضوع نیستند با ایران حداقل در عرصه سیاسی همراهی کنند.
وی تصریح کرد: این اتفاق در طول روابط بین الملل «بی سابقه» است که در ایران می افتد و قدرت نظامی مستقلی پیدا می کند که الان قدرت های بزرگ که قبل از آن آمدند منجر به تغییر رژیم می شد. اینها اتفاقات بزرگی است و شاید در انقلاب های جهان بی سابقه باشد. در انقلاب فرانسه که اتفاق افتاد چند بار رژیم تغییر کرد. ما امروز به جمهوری پنجم در فرانسه رسیده ایم. شوروی فرو پاشید.
دکتر سلیمی ادامه داد: این اتفاقات بزرگی که در جامعه ما افتاده است در هیاهوی نقدهای متعدد که آن نقدها هم بحق است و باید انجام شود را نباید نادیده بگیریم. نادیده نگیریم که چه اتفاق بزرگی در این ۴۰ سال افتاده است. اگر ما نقد می کنیم و حرف های بنیاد افکن می زنیم این نشانه این است که این شرایط اجتماعی وجود دارد که این نقدهای بنیادین هم در آن اتفاق می افتد. لذا من فکر می کنم که بنیادهای مرسوسی بعد از انقلاب اتفاق افتاده و شکل گرفته است که این بنیادهای مرسوس خودش زمینه ای برای تحولات مثبت رو به جلو فراهم می کند. امیدوار هستم در بحث های انتقادی و شناختی، زمینه را برای تحولات مثبتی که زمینه اش در این بنیادهای مرسوس فراهم شده انشالله به وجود بیاورد و ما را رو به جلو پیش ببرد.

ایدئولوژیک شدن دین یکی از نوآوری‌هایی است که در دوره بعد از انقلاب الگوی بی‌نظیری در جهان امروز مطرح کرده است

دکتر شجاع احمدوند، معاون آموزشی دانشگاه علامه طباطبائی در این مراسم گفت: در ۴۰ سال بعد از انقلاب اسلامی دوره ای از تغییرات مهم ایجاد شده است. به طور مثال ساختار سیاسی ایران تا حدود زیادی پیچیده شده است. شکاف های اجتماعی در حوزه های مختلف وجود دارد. مسئله دین و دولت به عنوان یکی از مسائل جدید در دوره بعد از انقلاب اسلامی مطرح شده است.
وی ادامه داد: سیاسی و ایدئولوژیک شدن دین یکی از نوآوری هایی بود که در دوره بعد از انقلاب الگوی بی نظیری در جهان امروز مطرح کرد. امکان های دموکراتیک شدن قدرت در حالی که قبل از انقلاب چنین چیزی کم رنگ بود. الگوی انقلابی حکومت اسلامی در ایران یک الگوی جدیدی است؛ پیوندی بین ایدئولوژی اسلامی و انقلابی گری که مشخصه نظام اسلامی است وجود دارد.
دکتر احمدوند گفت: اختلافات منطقه ای و بین المللی که در سطوح مختلف شاهد بخشی از این هستیم از جمله مسائلی است که از یک سو فرصت ها و امکان ها را برای رشد و توسعه فراهم کرده اند و از سوی دیگر چالش ها و مشکلاتی را فراهم کرده اند که همه آنها جامعه ایران را پیچیده تر و نیازمند مطالعه بیشتر کرده است. بنابراین گروه علوم سیاسی دانشگاه ما به عنوان یکی از گروه های بسیار مطرح در عرصه مسائل علمی کشور این مسائل را از منظر علوم سیاسی مورد بررسی قرار داد.
وی در ادامه افزود: برگزار کنندگان این همایش امیدوار هستند که گام نخستی را برای شناخت این فرصت ها و این امکانات از یک سو و چالش ها و مسائلی که گاهی تبدیل به شبه بحران ها می شوند از سوی دیگر مورد بررسی قرار دهند و در نهایت بتوانند با یک توصیه سیاستی برخی از این شرایط و امکان ها، و چالش ها را به سیاست گذاران حوزه های مختلف گوش زد کنند.
دکتر احمدوند گفت: برای این همایش شش هدف مشخص در نظر گرفته شده است، که کاربست روش ها و نظریه های علم سیاست مدرن برای حل مسائل و مشکلات امروز، انباشت ادبیات نظری برای شناخت مسائل، تعامل و هم اندیشی جامعه علوم سیاسی ایران در بررسی کارنامه ۴۰ ساله، شناسایی چالش های سیاسی و اقتصادی این دوره ۴۰ ساله و نیم نگاهی برچالش های احتمالی آینده، تعیین شرایطی که بر اساس آن بتوان از فرصت های سیاسی امکان هایی را برای حل مشکلات جامعه تدارک دید و پیدا کرد و تعیین راهکارهای گذر از مشکلات و بحران ها و فراهم آوردن فرصت های سیاسی را شامل می شود.
وی گفت: ما باید از شرایط تئوریک و انتزاعی فراتر برویم. بر این اساس ما این شش هدف اساسی را بر سه محور مورد نظر قرار دادیم. نخست حوزه نهادی دولت، حکومت و بوروکراسی است. دیگری حوزه سیاست و سیاست گذاری عمومی است و آخرین حوزه، حوزه دولت_جامعه است که ارزیابی انتقادی اینها می تواند هدف بعدی ما باشد. لازم به ذکر است که ۱۰ مقاله از کشور های خارجی برای ما رسید که ۶ مورد آنها توسط داوران انتخاب شد و در مجموع ۲۷ مقاله از بین ۹۱ مقاله برای این مراسم پذیرفته شدند که در کتاب مجموعه مقالات چاپ خواهد شد.

در ادامه این همایش، جواد کاشانی، رئیس دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی گفت: دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی از اینکه میزبان سروران گرامی است، بسیار مفتخر است. این دانشکده در بخش علوم سیاسی دارای سه گروه علمی علوم سیاسی، روابط بین الملل، اقتصاد سیاسی و سیاست گذاری عمومی است. این بخش از دانشکده ما ۳۲ عضو هیئت علمی فعال دارد که از این تعداد شش استاد، ۱۳ دانشیار و بقیه استادیار هستند.
دکتر کاشانی افزود: در بخش علوم سیاسی دانشکده ۲۲۰ دانشجوی دکتری، ۷۲۰ دانشجوی ارشد و ۲۲۰ دانشجوی کارشناسی علوم سیاسی به تحصیل اشتغال دارند و در مجموع ما دارای چهار گرایش دوره دکتری و هشت گرایش در کارشناسی هستیم. این مختصری از شناسنامه دانشکده حقوق و علوم سیاسی بود که افتخار برگزاری این نشست را در محضر شما دارد.
وی درباره این همایش بیان کرد: با توجه به گستردگی موضوعات و مسائلی که در حوزه علوم سیاسی مطرح است اهمیت این نشست به عنوان اولین نشست بین المللی درباره مسائل ایران بیشتر جلوه گر می شود. اما موضوع به این گستردگی باید با توجه به دو مسئله و محور مهم مورد توجه قرار بگیرد. اولین مسئله این است که رخداد انقلاب اسلامی یک پدیده کم نظیر است. شاید در ۷۰ سال گذشته قبل از انقلاب و یا بعد از انقلاب پدیده ای با این اهمیت رخ نداده باشد.
دکتر کاشانی گفت: در بررسی مسائل سیاسی درباره جمهوری اسلامی این خصیصه مورد بررسی قرار بگیرد و جهانی که در آن جمهوری اسلامی رخ داد و به عنوان نظام برآمده از آن ظهور و بروز کرد یک جهان بسیار پرمتلاطم بود. حقیقتاً ۴۰ سال اخیر، سال های قابل تاملی است که جمهوری اسلامی در آن زیست کرده است.
رئیس دانشکده حقوق و علوم سیاسی در ادامه افزود: از ویژگی های این دوره می توان از تجزیه کشور ها به طور گسترده، پایان جنگ سرد، مسئله جهانی شدن، تک قطبی شدن، حکمرانی دیجیتالی، فضای مجازی و امکانات ارتباطی نوین نام برد. همه اینها حکایت از این دارد که بررسی مسائل سیاسی جمهوری اسلامی ایران با توجه به نقطه ای که گفته شد از چه اهمیتی برخوردار باشد و کار این همایش چقدر کار پر اهمیت و البته سنگینی است.
وی تصریح کرد: بنده این فرصت را مغتنم می دانم و تمایل خود را ابراز می کنم که ای کاش می توانستیم دبیرخانه دائمی این همایش در دانشگاه علامه طباطبائی یا در یک دانشگاه واجد شرایط دیگری استقرار پیدا می کرد و شرایطی ایجاد شود که با همکاری تمامی علمای علم سیاست در داخل و خارج و کمک سیاست مداران و سیاست داران دنیا به رصد مسائل مربوط به سیاست در کشور می پرداخت.
دکتر کاشانی گفت: یکی از مسائل اصلی ما که کمتر به آن پرداخته شده است، مسئله ارزیابی تاثیرات تصمیماتی است که از ناحیه نظام سیاسی در کشور ما اتخاذ می شود و این مسئله آینده پژوهی است.
وی خاطرنشان کرد: اگر ما بتوانیم دبیرخانه ای دائمی داشته باشیم که دائماً مسائل مربوط به سیاست ایران را رصد کند و گزارشات علمی خودش را به جامعه و تصمیم گیران در جامعه ارائه کند قطعاً از فرصت ها استفاده بهتری خواهیم برد و به احتمال بسیار زیاد، زیان کمتری خواهیم دید.
ل.م ۵۴