عمومی | موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی

بررسی عملکرد و بهره‌وری آب گندم در روش آبیاری یک‌درمیان با استفاده از لوله‌های دریچه‌دار

بررسی عملکرد و بهره‌وری آب گندم در روش آبیاری یک‌درمیان با استفاده از لوله‌های دریچه‌دار


در این پژوهش از روش آبیاری یک در‌میان شیارها با استفاده از لوله‌های دریچه‌دار استفاده شد. استفاده از لوله‌های دریچه‌دار در مقایسه با روش‌های مرسوم آبیاری، ضمن صرفه‌جویی در آب مصرفی کنترل و راهبری آن نیز بسیار ساده‌تر و نوعی ترویج و انتقال این تکنولوژی در سطح مزارع است. این طرح تحقیقی- ترویجی برای انتقال دانش آن در سطح مزارع با هدف استفاده از روش کم‌آبیاری برای افزایش بهره‌وری آب در گندم و همچنین صرفه جویی در منابع آب مورد بررسی قرار گرفت. در این طرح سه تیمار آبیاری کامل، آبیاری یک درمیان شیارها و دیم روی گندم مورد بررسی قرار گرفت. بطور متوسط در تیمار دیم، با صرفه جویی حدود ۱۸۵۰ متر مکعب در هکتار عملکرد گندم در حدود ۱۰۰۰ کیلوگرم در هکتار و در تیمار کم آبیاری با صرفه جویی ۹۰۰ مترمکعب آب در هکتار عملکرد گندم در حدود ۵۶۰ کیلوگرم در هکتار نسبت به تیمار آبیاری کامل کاهش داشت. اگرچه آب آبیاری نسبت به تیمار کم آبیاری و دیم موجب افزایش عملکرد شده است ولی اثربخشی لازم را از نظر بهره‌وری آب نداشته است. متوسط بهره‌وری آب کاربردی در شرایط آبیاری کامل و کم آبیاری به ترتیب معادل ۱/۱۵ و ۱/۴۵ و در شرایط دیم برابر ۱/۸۵ کیلوگرم به ازای هر متر مکعب آب به دست آمد. به عبارت دیگر ارزش آب صرفه‌جویی شده، فرصت‌های جدید بهتری از نظر تغذیه سفره‌ها و یا استفاده برای گیاهان تابستانه بوجود می آورد. نتایج برآورد بهره وری اقتصادی آب نشان داد که درآمد حاصل از یک مترمکعب آب در تیمارهای دیم و کم آبیاری بیشتر از تیمار آبیاری کامل است. در نتیجه در شرایط مشابه استان گلستان (وجود بارش بیش از ۲۰۰ میلی متر در فصل رشد)، توصیه به کاربرد کم یا عدم آبیاری مزارع گندم است. البته در سال های خیلی خشک بطوریکه آبیاری اثربخشی لازم را در تولید و در نتیجه در بهره وری فیزیکی و اقتصادی داشته باشد، عدم آبیاری توصیه نمی گردد. ولی استفاده از سناریوی آبیاری یک درمیان شیارها با ضریب اطمینان بالایی برای شرایط کم آب ایران قابلیت کاربرد را دارد.